جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بر اساس تجربه ی روزمره و فهم متعارف به نظر می‌رسد تفاوتی بین گذشته و آینده وجود دارد که آن را «پیکان زمان» می‌نامیم. تبیین‌های متفاوتی برای پیکان زمان ارایه شده که یکی از آن ها پیکان ترمودینامیکی است. اما قوانین بنیادی فیزیک، به ویژه قوانین نیوتن و مکانیک آماری–که انتظار می رود تبیین گر قوانین پدیدارشناختیِ ترمودینامیک باشند- عدم تقارنی را نشان نمی‌دهند. بولتزمن کوشید عدم تقارن ترمودینامیکی را با پیشنهاد «فرضیه‌ی گذشته» برای کیهان اولیه توضیح دهد. طبق این فرضیه کیهان اولیه در شرایط اولیه ی بسیار خاصی بوده است. اما این پیشنهاد با نقدهای بسیاری روبرو شد. در مقاله ی حاضر ضمن بیان ابعاد فلسفی و بنیادی مساله ی «پیکان زمان» در ارتباط با نظریۀ «فرضیۀ گذشته» استدلال می‌کنیم با فرض بنیادی بودن «پیکان زمان»، فرضیه ی گذشته به تنهایی برای تبیین آن کفایت نمی‌کند و نیاز به تبیین بنیادی‌تری وجود داردکه ممکن است نگرش ما را نسبت به ساختار فضا-زمان عوض کند.

نظریه­های چندجهانی در فیزیک معاصر بحث‌برانگیز بوده­اند. براساس این نظریه­ها­ گروه بزرگی از جهان‌های دیگر وجود دارد که با آنها تماسی نداریم و هرگز نیز نخواهیم داشت. بحث تعدد جهان­ها که ماهیتی فلسفی دارد، تنها مختص فیزیک معاصر نبوده، بلکه ایده­ای تاریخی است. گفته می­شود، نظریه­ چندجهانی معاصر، علمی است و لذا با نظریه­های پیش از خود متفاوت است. ما با بررسی تاریخی این نظریه­ها نشان می­دهیم که در هر زمان عناصری پایه، منبعث از اصول فیزیکی پذیرفته­شده در آن افق تاریخی وجود داشته­اند که اندیشه­ تکثر جهان را شکل داده­اند؛ لذا نظریات چندجهانی معاصر و پیش از آن از این منظر به هم شباهت دارند و نوع تکثر جهان­ها در طول تاریخ به افق مفهومی نظریه­پردازان وابسته است. هدف از این بررسی آن است که به نظریه­ چندجهانی جدید در بستر تاریخی­اش بنگریم و وجوه معرفتی چندجهانی و بستگی نظریه­های آن، به افق مفهومی و منظرِ ناظر را نشان دهیم.

جان هیک در این نوشته که بخشی از کتاب مرز جدید علم و دین اوست، با استناد به آراء و نظرات بزرگترین عصب شناسان و فیلسوفان ذهن نشان می دهد که این باور جا افتاده که همانی ذهن و مغز (یکی انگاری ذهن و مغز) به هیچ وجه یک واقعیت برساختۀ علمی نیست و ابهام های جدی و اسرار بسیار در این مقوله وجود دارد.