جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تقطیع در لغت به معنای قطعه قطعه کردن و در اصطلاح اهل حدیث، نقل بخشی از روایت و ترک بخشی دیگر از آن است. این پدیده که از آغاز دوران نقل حدیث وجود داشت و با شروع تدوین جوامع موضوعی رواج بیشتری یافت، با عکس‌العمل‌های مثبت و منفی مواجه بوده و برخی آن را مجاز و برخی دیگر آن را برنتابیده‌اند؛ از جمله کسانی که در اثر حدیثی خود به تقطیع پرداخته، محدث نام‌آور، شیخ صدوق در کتاب من لا یحضره الفقیه است. تأثیرپذیری محدثان و فقیهان از این کتاب بر کسی پوشیده نیست. بررسی میزان فراوانی روایات تقطیع‌شده در این اثر حدیثی، علل و انگیزه‌های مؤلف برای تقطیع روایات و اینکه آثار این تقطیع‌ها چه بوده است، موضوعات و پرسش‌هایی است که در این پژوهش به آن‌ها پرداخته شده است. نتایج تحقیق که اغلب با روش مقایسۀ روایات متحد با یکدیگر به دست آمده، نشان می‌دهد که از مجموع 5920 روایت موجود در این کتاب، حداقل 626 مورد روایت تقطیع‌شده وجود دارد که حدود 5/10درصد کل روایات را شامل می‌شود. اکتفا به موضع حاجت، تبویب موضوعی روایات، اختصار کتاب و عقیده یا فتوای خاص مؤلف، بخشی از علل و انگیزه‌های تقطیع روایت در این کتاب بوده است. همچنین از این میان مشخص شد که تقطیع در حدود 100 روایت که معادل 8/15درصد کل روایات تقطیع‌شده است، مخل معنای صحیح یا کامل می‌باشد.

مراعات حقوق مردم در جامعه در ابعاد مختلف و احترام به جان و مال و آبروی آنان از شاخص های اساسی یک جامعه اسلامی است چراکه اسلام به عنوان دینی کامل، برای ایجاد جامعه ای اخلاقی و همراه با امنیت و آسایش برای همگان، توجه فراوانی به حقوق افراد و لزوم رعایت آن نموده است. تأملی در آیات قرآن کریم به عنوان منبع اصلی دین اسلام به خوبی نشان دهنده این موضوع است. آیاتی با موضوعات تشریع حق قصاص، نهی از اکل مال به باطل، نهی از کم فروشی، نهی از خوردن مال یتیم، نهی از غیبت، تجسس، تمسخر و مانند آن در جهت مراعات حقوق مردم و نیز نهادینه کردن اخلاق در روابط اجتماعی بین آنهاست. این نوشته به بررسی آیاتی چند از قرآن کریم در موضوع حق الناس با هدف ایجاد تنبّه و توجه نسبت به اهمیت این حقوق در اسلام و در نتیجه تلاش برای رعایت آنها در جامعه از سوی افراد مسلمان می پردازد.