جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظرية «يين» و «يانگ» از بنيادي‌ترين ايده‌هاي فلسفي در تاريخ تفکر چين باستان است که به‌منظور تبيين و توجيه محيط کيهاني و موقعيت‌هاي انساني، ابداع شده است. اين نظريه بي‌گمان طبيعت و انسان را ماهيتاً متجانس لحاظ می‌کند و قوانين حاکم بر طبيعت را ساري در انسان مي‌داند. مقالة پیش‌‌رو با اتخاذ رهيافت تاريخي و تحليلي، در پي طرح اين ادعاست که نوآوري مکتب «يين‌يانگ» تنها در حد گردآوري اوليه و انتظام متعاقب باورهاي باستاني چين بوده و آموزه‌هاي آن همواره در لايه‌هاي پنهاني فرهنگ چيني از قبل وجود داشته است. يافته‌هاي این پژوهش حکايت از اين دارند که جان‌باوري، قول به همساني انسان و جهان، فرض حضور نيروهاي مذکر و مونث در تمام شئون حيات، و نيز رواج علوم و فنون غريبه به‌واسطة طبقة فانگ‌شيه از مهم‌ترين زمينه‌هاي اعتقادي ظهور مکتب يين‌يانگ است و اينکه کساني مثل تسوين و تونگ‌چونگ‌شو نه مبدع، بلکه در اصل تنها مدوِنان و مروجان نظريات سنتي چين باستان در قالب يک نظام فکري بوده‌اند.

The main challenge of present paper is analytical comparing the “Criterion of Valid Cognition” from viewpoints of Epicureanism and Charvaka (Lokayata) philosophy, the largest exponent of Indian materialism,. The new findings of the research show that the whole construction of ontology, ethics, and infidelity of Charvaka is logically based on its epistemology. In this philosophy, any intangible existence is denied, and the only knowledgeable subject-matter is assumed to be the material world. So here firstly, the acquisition of the truth is possible solely by sensory instruments, and secondly, every ‘should’ and ‘should not’ that it is in contrary to the principle of material pleasure is negated. It can be said that the Charvaka’s philosophers consider Cognition as the ‘true and perceptible belief, but not reasonable one’, and they intensely questioned the validity of Inference, Testimony and Analogy. In contrast, the Epicurean philosophers seem to agree with the definition of Cognition as the ‘true and justifiable conviction’. In spite of believing in the originality of matter and regarding the ‘clarity of sensory perception’ as the criterion of truth, Epicureans consider also Inference, General Concepts and Emotions as the resources of cognition. Epicureanism’s epistemology is entirely rational, but that of Charvaka is irrational, empirical, contradictory, sense-based and contrary to Reality.

یکی از مکاتب فکری که بر تدوین و انسجام بینش‌های کیهان‌شناختیِ چین باستان تأثیر بسزایی داشت، مکتب «یین‌یانگ» است. ممکن است در نگاه نخست، کیهان‌شناسی این مکتب به دلیل اشتمال بر رگه‌هایی از «ماتریالیسم»، در ردیف کیهان‌شناسی‌های عرفی به‌شمار آید، اما آن مخصوصاً به دلیل قول به «تائو» و نیز تقسیم‌بندی ارواح بر اساس «یین» و «یانگ»، نمی‌تواند «ماده‌گرایی صِرف» تلقی شود. تحقیقِ پیش‌رو به روش کتابخانه‌ای و با رویکرد توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است و یافته‌های آن نشان می‌دهد که مکتب «یین‌یانگ» بسیاری از باورهای باستانی چین را اقتباس کرده و آنها را در صورتبندیِ کیهان‌شناسی خود به‌صورتی مدوّن به کار گرفته است. کیهان‌شناسی مکتب «یین‌یانگ» با الگوی صدور کثرات از وحدت سازگاری بیشتری دارد، چنان‌که بنابر آن، «تائو»، «تای‌چی» یا «غایت بزرگ» را صادر می‌کند و از «تای‌چی»، نیروهای متضاد و مکمل کیهانی، «یین» و «یانگ» به وجود می‌آیند. نتیجه هم‌کنشیِ «یین» و «یانگ» پیدایش «ووهسینگ» یا «پنج عنصر» است؛ و در نهایت کثرت‌های موجود حاصل فرمول‌های گوناگونِ ترکیب «ووهسینگ» تصور می‌شوند. اقوال فرجام‌شناختی این مکتب حکایت از این دارند که در پایانِ جهان، کثرات به همان ترتیب صدور از «تائو»، به اصل خود باز می‌گردند. نظریه «بازگشت» در فرجام‌شناسی این مکتب ظاهراً نظریه‌ای کاملاً مادی است و پرهیز از مابعدالطبیعه را، حتی در مسائل آخرالزمانی، نشان می‌دهد. با وجود این، انگاره‌های این مکتب از یک منظر وحدت‌گرایانه می‌تواند محل انتقاداتی باشد: اولاً در این مکتب فقدانِ خالقی ناظر بر هستی که ناظم و مدبّر کیهان باشد، بسیار احساس می‌شود؛ ثانیاً در این مکتب حالات روحی و عرفانی انسان مورد غلفت واقع شده‌اند و نهایتاً اینکه در این مکتب رویکردی دنیاگرایانه وجود دارد و از تبیین سرنوشت انسان در دنیای پس از مرگ خبری نیست.

یکی از مکاتب فکری اثربخش در انسجام و انتظام تصورات کیهان­شناختیِ مردم چین، مکتب «یین‌یانگ» است. «تسو یِن» و «تونگ­چونگ­شو» به­عنوان شخصیت­های اصلی این مکتب، بسیاری از باورهای مردم چین باستان را اقتباس کرده و آن‌ها را در صورتبندی نظام­مندِ کیهان­شناسی خود به کار گرفته­اند. یافته­های پژوهش حاضر که به­روش توصیفی- تحلیلی صورت می­پذیرد، نشان می‌دهند که برخلاف آن‌چه ممکن است در نگاه نخست به­نظر برسد، یین­یانگ به­عنوان یک مکتب، اصولاً وحدت­گراست، نه ثنویت­گرا. کیهان­شناسی مکتب «یین­یانگ» با الگوی صدور کثرات از وحدت سازگاری بیشتری دارد، چنان­که بنابر آن، «تائو»، «تای­چی» یا «غایت بزرگ» را صادر می­کند و از «تای­چی»، نیروهای متضاد و مکمّل کیهانی، «یین» و «یانگ» به وجود می­آیند. پیامد هم­کنشی «یین» و «یانگ» پیدایش «ووهسینگ» یا «پنج عنصر» است؛ و در نهایت کثرت­های بی­شمار پدیده­ها، برآیند فرمول­های گوناگون ترکیب «ووهسینگ» تصور می­شوند. اقوال فرجام­شناختی این مکتب حکایت از این دارند که در پایان جهان، کثرات به همان ترتیب صدور از «تائو»، به­صورت قهقرایی به اصل خود باز می­گردند.