جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شناخت‌درمانی از رویکردهای غالب روان‌شناسی معاصر برای درمان اختلالات روانی است که بر مبنای بازسازی و اصلاح شناخت‌های تحریف‌شده و تفکرات غیرمنطقی و ناکارآمد بنا نهاده شده ‌است. تمثیل نیز یکی از مؤثرترین و کاربردی‌ترین روش‌هایی است که روان‌درمانگران در فرایند درمان‌های شناختی از آن استفاده می‌کنند. در این پژوهش با روش توصیفی‌تحلیلی، تمثیل‌هایی از مثنوی مولانا که بر دو تحریفِ شناختیِ تفکر دوقطبی و صافی ذهن دلالت دارد، ارائه و برپایة تبیین رویکرد شناختی بررسی می‌شود. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که تمثیل‌های مثنوی مولانا، هم با فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی هماهنگی دارد و هم به‌سبب ساختار مناسب، فن ثبت پیام در ذهن مخاطب، درج نکته‌های ظریف در چگونگی ارائة تمثیل در متن و فرایند انتقال مفاهیم قابلیت ویژه‌ای در درمان‌های شناختی دارد؛ همچنین به‌سبب پیوند مفاهیم نظری و انتزاعی با تصاویرِ روشن و پویا می‌تواند بهترین الگو و راهنمای عملی بسیار مؤثری در بازسازی شناختی این تحریف‌ها باشد.

میبدی تفسیر خود را در سه مرحله یا به‌گفتۀ خود در سه «نوبت» پرداخته است. نوبت اول ترجمه ­ای است از آیات قرآن به فارسی روشن؛ نوبت دوم، به تفسیر آیات به ­مذاق متشرعان اختصاص یافته و در نوبت سوم به نقل گفته­ های عارفان و حسب­ حال­ه ای آن­ها پرداخته است. اندیشه­ ای که منجر به این شیوۀ بی­ سابقه­ در تفسیر گشته است، شباهات­ فراوانی به آرا و نظریات پدیدارشناسی دارد. میبدی با مطالعۀ پدیده ­های خاص (مثل آیات قرآن، و هر پدیدۀ دیگری که در ضمن این آیات از آن سخن رفته است) از دو چشم­انداز عرفانی و شرعی، سعی بر آن دارد که پدیدار هر پدیده را از ورای هر چشم­انداز (شرعی و عرفانی) مطالعه کند. این مقاله با شیوه­ا­ی تحلیلی‌توصیفی مؤلفه ­های مشابه با پدیدارشناسی در تفسیر کشف­الاسرار را بررسی می­کند و به این نتیجه دست می­یابد که کاربرد اصولی همچون تغییر حیث‌التفاتیت، مبارزه با تحویل­ گرایی، اپوخه و... در تفسیر کشف ­الاسرار، میبدی را به عنوان پدیدارشناس معرفی می­کند.