جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقولات تمدنی با رویکرد قرآنی و الهیاتی، برخلاف آنچه که پیشرفت را منوط به تمدن سکولاری می پندارند؛ از مؤلفه و توصیفات تمدنی متعددی برخوردار است. پیاده­سازی تمدن­ نوین اسلامی ، ضرورت تبیین و ارائۀ آن مولفه­ها را دو چندان می­نماید. این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی، هرمنوتیک مولف محور ، به بررسی عامل تمدنی جغرافیا پرداخته و درصدد تبیین کارکردهای تمدنی آن در نگاه اسلام با تاکید بر آیات سوره سبأ است. از جمله نتایج حاصل آمده آن است که خداوند در قالب داستان، توجه به جغرافیا در دو بخش انسانی و طبیعی است که نوع و شیوه تعامل با آن متاثر از نگرش اعتقادی چون ایمان و توحید ، شکرگزاری و عمل صالح است. لذا اسلام جغرافیا را به عنوان یکی از مولفه­ها­ی موثر در تمدن سازی اسلامی جامعه معرفی نموده و به تبیین راهکار و شیوه­های بهره وری از آن پرداخته است.

هدف این پژوهش تطبیق و مقایسه میان اندیشه‏ها و ساختارهای کلی تفکر اسلامی و تفکر غربی است و تلاش می‏کند وجوه متعارض و تفاوتهای مشخص تمدن غرب و اسلام را در 3 فصل نشان دهد. بعد از اشاره به ارتباط و آشنایی متقابل اسلام و غرب و ظهور اندیشه‏های مدرن در جهان اسلام از نظام فکری این دو فرهنگ بحث شده است. نویسنده چشم‏انداز توحیدی تفکر اسلامی را متعارض با نشانه‏های الحادی اندیشه غرب مخصوصا اندیشه‏هایی که از عصر روشنگری به بعد ظهور و توسعه یافت، دانسته و مشخصا به مبانی تمدن غرب در حوزه فرد و جامعه و تربیت و سیاست که نمودی آشکار از اومانیسم و آزادی‏محوری و الحاد است، پرداخته و در این بررسی کلیات اندیشه اسلام در هستی‏شناسی، اجتماعیات و سیاست با اندیشه غرب مقایسه شده است

به سبب شهرتِ تضاد‌اندیشه‌های کلامی‌‌ابن‌تیمیه با دیگر فرقه‌های اسلامی ‌‌و به‌ویژه شیعیان اثنی عشری، با نگاه تقریب و‌ ایجاد زمینة وحدت و‌ترویج تفکر صواب و رفع‌اندیشه‌های باطل در فضایی خالی از تعصب نابجا، با روش تطبیقی به مقایسة چندین موضوع، با محوریت روایات رسیده از ام سلمه(س) -که مورد احترام فریقین است- پرداخته و بدین نتیجه دست یافتیم که؛ نظر ابن‌تیمیه، با شیعیان اثنی عشری؛ الف. در برخی موارد کاملاً موافق:(1. جواز گریه بر میت؛ 2. جواز زیارت قبور؛ 3. جواز سلام و دعا بر مردگان و تأثیرپذیری آنان از زندگان)؛ ب. و در برخی موارد موافقت نسبی:(1. ابن‌تیمیه، مسئلة توسل و جواز آن را منوط به زمان حیات شخص مورد توسل می‌‌داند ولی شیعه اعم از زمان حیات و ممات آن‌را جایز می‌داند، 2. ابن‌تیمیه بنا بر قولی مسئلة تبرک را فقط در مورد کعبه قبول دارد، ولی شیعه مسئلة تبرک را در تمام آثار انبیای الهی و صالحان و اماکن مقدسه می‌‌پذیرد)؛ ج. و تنها در برخی مسائل اختلاف نظر وجود دارد: (1. تعیین مصداق اهل بیت رسول خدا(ص)؛ 2. وجود فضائل خاص بر اهل بیت(ع)، مانند مسئلة عصمت و برتری آنان بر دیگران؛ 3. وجود علم غیب بر انبیاء و اولیاء الهی؛ 4. برپایی مجالس عزا بر اموات؛ 5. نوحه سرایی؛ 6. شدّ رحال) و ‌این اختلاف را، بیشتر باید در مواردی چون اختلاف در منابع روائی ‌این دو مکتب جستجو کرد.

یکی ازمسائل مورد توجه درهرانقلاب اجتماعی وحکومتی پرداختن به مبانی وریشه های اساسی است که سبب بوجودآمدن وتداوم آن انقلاب یانظام حکومتی شده است.انقلاب اسلامی مردم ایران که مهمترین وشگفت انگیزترین انقلاب قرن بیستم بود ودرشرایطی کاملاً استثنایی به ثمررسید وباناباوری تمام دشمنانش تداوم یافت نیزدارای مبانی وریشه های فکری واعتقادی میباشد.ازآنجا که نوع نگاه به مبانی درهر نظامی توجیه کننده قوانین آن و وجه تمایزآن نسبت به دیگرنظام هامیباشد.ازاین روحکومت ونظام اسلامی نیزازاین امرمستثنی نمی باشد. درتحقیق حاضرسعی شده است به مبانی و ریشه های اعتقادی وکلامی که منجربه پیدایش واستقرار نظام جمهوری اسلامی ایران شده،پرداخته شود. نظام جمهوری اسلامی ایران دارای مبانی چون معرفت شناسی وهستی شناسی الهی،انسان شناسی،خدا شناسی، دین شناسی (عینیت دیانت وسیاست) وامام شناسی وهمچنین تئوری ولایت فقیه میباشد.که پرداختن به این مبانی درحیطه علم کلام میباشد. باتوجه به اینکه ویژگی بنیادی این انقلاب ونظام و وجه تمایزآن نسبت به دیگر انقلابها، مکتبی و اسلامی بودن آن ورهبری بی نظیر الهی اوست.نگارنده دراین تحقیق به بررسی این مسئله و انطباق مبانی وریشه های کلامی نظام جمهوری اسلامی با اصول ومبانی کلامی دین اسلام می پردازد. رساله حاضردرشش فصل تنظیم شده که درهرفصل بخشی به مبانی وبخش دیگربه تأثیرمبانی برنظام جمهوری اسلامی ایران اختصاص داده شده است.فصل اول:مفاهیم و کلیاتی همچون: مبانی کلامی، پیدایش و استقرار، نظام جمهوری اسلامی ایران وتبیین هویت وارکان ومولفه های آن فصل دوم: معرفت شناسی: تعریف معرفت، نظریه های مختلف در باب معرفت، ارکان ومبانی معرفت ، راههای وابزاروموانع معرفت و تاثیرمعرفت شناسی بر قوانین و مردم درنظام جمهوری اسلامی ایران فصل سوم: هستی شناسی: تعریف آن، نظام احسن ،جهان بینی دنیوی و اخروی ،جایگاه انسان در هستی و تاثیر هستی شناسی و انسان شناسی برقوانین ومردم در نظام جمهوری اسلامی ایران.فصل چهارم: خدا شناسی توحیدی وجایگاه آن، انواع توحید،توحیددر ربوبیت وحاکمیت وامامت وولایت فقیه و پیشینه آن، دلایل عقلی و نقلی ولایت فقیه وتاثیرمبانی خداشناسی وامامت بعنوان یکی ازمبانی محوری درپیدایش واستقرارنظام جمهوری اسلامیوهدایت ورهبری ازدیدگاه امام خمینی (ره) فصل پنجم:دین شناسی:حقیقت دین و اقسام آن وتفکر جدایی دین ازسیاست ، ضرورت تشکیل حکومت در اسلام وعینیت دیانت وسیاست ازمبانی پیدایش واستقرار نظام جمهوری اسلامی ودیدگاه امام خمینی (ره) درپایان یک جمع بندی ونتیجه گیری ازکل مباحث مطرح شده دراین تحقیق ارائه می گردد.

عدل و عدالت گمشده ی انسان خاکی،از بدو زندگی بر روی زمین بوده است و به عبارت دیگر از دیرباز همه ی انسان ها در آرزوی عدالت عمومی و آسایش و رفاه فراگیر و سعادت و خوشبختی بوده اند و آن را آرزو می کرده اند. در این میان انسان های پاک و وارسته ای که خود مظهر عدالت و درستی بودند،از سوی خداوند عالم به پیامبری برگزیده شدند و به میان مردم آمدند تا به این آرزوی دیرینه ی بشریت که برپایی عدل و عدالت اجتماعی در جامعه است جامه ی عمل ببخشند و آن را برپا کنند.متاسفانه به سبب نخواستن مردم و گریختن آنها از حقیقت و یاری نرساندن آنها به پیامبران الهی این امر تحقق نیافت؛ولی در مقابل، همه ی پیامیران و ادیان آسمانی به پیروان خود عصر درخشان و سعادت عمومی و آینده ای پرنور و"صلح" جهانی را مژده دادند و از "ظهور"شخصی بزرگ و مردی الهی سخن گفتند که با قیامش جهان را از ظلم و ستم خالی می کند و عدل و دادگری را جایگزین آن می نماید. به این ترتیب بود که اعتقاد به ظهور منجی جهانی، فراگیر شده و به صورت اعتقاد عمومی ومشترک بین انسان ها درآمد؛آن چنان که دیگر اختصاصی به یک قوم و ملّت و دین خاصی نداشت. و اکنون "ادیان" و مذاهب گوناگون و حتی ملل مختلف،عموما در انتظار آن منجی اند؛اگرچه هرکدام از او با نام و عنوانی یاد می کنند که با زبان و فرهنگ آنها سازگاری دارد و به نظر مختلف می آید و اینها همه حاکی از ن است که اعتقاد به ظهور منجی جهانی و مصلح کلّ آخرالزمان یک اصل پذیرفته شده ومورد اشتراک همه ی ملل و خصوصا ادیان آسمانی است.در این میان دین اسلام که همواره کامل ترین برنامه را برای زندگی انسان داشته است،بسیار زیبا و روشن در این موضوع ارایه مطلب نموده است و از آن منجی و مشخصات او و ویژگی های شخصی او،چگونگی قیام او و آثار قیام او و...سخن گفته و چنان زیبا و شفاف به تثبیت این اعتقاد پرداخته و چنان قاطع و مصمم از آن دفاع کرده که هیچ یک از ادیان و مکاتب چنین نکرده است. اسلام،آن منجی را "مهدی موعود" می نامد و از ویژگی های او سخن می گوید ومردم را به ظهورش وعده می دهد و به پیروی از او و یاری اش ترغیب می کند؛اما متاسفانه در هر دوره و زمانی تعدادی افراد سودجو و فرصت طلب بوده و هستند که از این اعتقاد ناب سوء استفاده کرده و برای رسیدن به مقاصد مطلوب خود به جعل و تحریف این باور دینی مردم اقدام نموده اند و از این نیاز شدید و اشتیاق درونی مردم به سود خود بهره برده،خود را "مهدی موعود" نامیده اند و یا این که انسان های وارسته ای را که دارای جایگاه خاصی بودند،به این نام می نامیدند و بدین ترتیب تعداد بسیار زیادی از مردم را به دنبال خود کشانده و باعث گمراهی انان می شدند،به گونه ای که حتی گاه اثرات سوء آنها در طول تاریخ به جای مانده است.سعی و تلاش ما در این رساله تاریخی بررسی دعاوی نادرست "مهدویت در پنج قرن اول اسلام" می باشد و منظور ما از دعاوی مهدویت همه ی کسانی اند که به طور نا به جا مهدی موعود معرفی شدند چه آنهایی که دیگران آنها را مهدی موعود خواندند و چه کسانی که خود ادعای مهدویت نمودند و خویشتن را به مردم "مهدی آخرالزمان" معرفی کردند. این رساله دارای تقدیم،سپاس گذاری،چکیده،فهرست اجمالی و تفصیلی و همچنین مقدمه ( طرح تحقیق ) و پنج فصل است که در فصل اول جایگاه مهدویت در اسلام و عوامل و زمینه های بروز انحراف در عقیده مهدویت ذکر شده است و لذا در این فصل ابتدا آیات قرآنیکه دلالت بر حکومت مهدی (عج ) دارند؛و سپس روایات به صورت آماری؛بعد از آن عوامل و زمینه های بروز انحراف در عقیده مهدویت آورده شده اند.اما در فصل دوم 19 نفر از مهدی خواندگان تا ولادت حضرت مهدی ( عج ) و در فصل سوم نیز 3 نفر از مهدی خواندگان پس از ولادت حضرت ولیعصر ( عج ) تا قرن پنجم هجری و در فصل چهارم 9 نفر مدعیان دروغین مهدویت تا قرن پنجم هجری ذکر شده اند؛ولی در فصل پنجم نقد دعاوی باطل مهدویت و نیز نتیجه مطالب و در آخر فهرست منابع و مآخذ آورده شده است.

پایان نامه حاضر مشتمل بر فهرست مطالب در ابتدا و منابع در پایان و مقدمه و چهار فصل می‌باشد. هدف در این پایان نامه بیان دیدگاه دو فرقه ی بزرگ اسلام درباره امامت و خلافت می‌باشد. چکیده بحث این است که اختلاف بین دو اندیشه بسیار اساسی و جدی است. هر چند در برخی از موارد اشتراک هم وجود دارد در عین حال اختلافات تا جایی که شیعه امامیه امامت را هم سنگ و هم طراز نبوت دانسته و جزء اصول معتقدات خود می‌داند در حالی که اهل تسنن نسبت به خلافت قائل به ارزش چندانی نشده و آن را یک فرع فقهی بیش نمی‌دانند. شیعه امامیه برای مقام امامت سه معنی قائل است. شان اول زعامت و ریاست عامه سیاسی و انتظامی جامعه ی اسلامی می‌باشد. شیعه حکومت و رهبری جامعه اسلامی را یکی از شاخه های امامت می‌داند. امام وظائفی را به عهده دارد که یک شعبه‌ی آن حکومت است. مقام دوم امامت توضیح و تبیین مسائل و معارف الهی است پس امامت طبق این اندیشه همان استمرار و امتداد نبوت است. مقام سوم امامت مقام ولایت در زمین خدااست. ولی اهل سنن امامت را یک مقام اجتماعی سیاسی دانسته وامام را فقط برای امور اجتماعی و حکومت لازم می‌دانند نه برای بین و تفسیر احکام شریعت و نه برای چیز دیگری پس مقام امامت را در حد یک حکم اسلامی می‌دانند. همچنین شیعه امامیه عقیده دارد که امام با انتصاب از طرف خداوند متعال تعیین می‌شود و معرفی آن به عهده ی پیامبر گرامی اسلام است و هیچ راهی دیگر در بین نیست . اما اهل تسنن از جائی که منبع مشروعیت خلافت را انتخاب مردم دانسته اند لذا چندین راه را برای انتخاب امام ارائه کرده اند. با بررسی راه های اهل تسنن برای مشروعیت خلافت معلوم شده است که اجماع امت استخلاف و شوری که عمده راههای ارائه شده از طرف اهل تسنن بودند مشروع نیستند. و طبیعی است که به خاطر همین از طرف شریعت مقدس معرفی نشده بلکه از نظر عقل و نقل باطل اند. و راه صواب و حق همین راه نص از جانب خداوند است و بدیهی است که در این صورت شرائط و ویژگیهای شخصیتی امام نیز از سوی خداوند متعال تعبین خواهد شد و طبق هر دو دیدگاه متفاوت بوده است.

نوشته حاضر داراى یک مقدمه و پنج فصل و خاتمه مى‏ باشد. در فصل اول طرح تحقیق که مطالبى چون بیان مسأله، هدف، ضرورت و پیشینه تحقیق و سوالات اصلى و فرعى و فرضیه تحقیق بیان گردیده است. و سپس بحث مفاهیم و کلیات مورد توجه واقع ‏شده که ابتدا واژه ‏هاى مورد نظر و به کار رفته در این تحقیق، معنى و مقصود از آنان بیان شده است.فصل دوم با عنوان گزیده ‏هاى از زندگى و فضایل حضرت زهرا(س) مى‏ باشد که در آن به شرح زندگانى حضرت زهرا علیهاالسلام چون: ولادت، نام‏ ها و القاب و اوان خردسالى و ازدواج حضرت اشاره گردیده و با استناد به منابع حدیثى و روایى معتبر شیعه و اهل سنت از فضایل و عظمت حضرت زهرا چون: عصمت، کرامت، محدّثه بودن حضرت، علم و دانش و عبادت حضرت سخن به میان آمده و در ادامه جایگاه و منزلت حضرت صدیقه فاطمه زهرا علیهاالسلام در پیشگاه رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏آله و امام على علیه‏ السلام بیان گردیده است.فصل سوم با عنوان: رحلت رسول خدا و اوضاع اجتماعى سیاسى مدینه آغاز و با تشریح و بررسى فضاى سیاسى مدینه در هنگام در گذشت رسول خدا صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله و جناح‏ ها و گروه هاى موجود در آن و تلاش‏ هاى هریک براى دستیابى به خلافت و حکومت ادامه یافته و به تشکیل سقیفه و عدم مشروعیت آن اشاره گردیده و به موضعگیرى امام على علیه‏السلام پس از حادثه سقیفه، پرداخته شده است.فصل چهارم که بخش مهم این نوشته است با عنوان: نمونه‏ هاى از مواضع سیاسى عملى حضرت زهرا علیهاالسلام آغاز گردیده است، در این فصل ابتدا سیاسى بودن برخورد و اعتراضات حضرت زهرا علیهاالسلام مورد بحث و بررسى قرار گرفته و بدین مناسبت بحث فدک مطرح و مورد تحلیل قرار گرفته است. با اثبات اینکه برخورد و اعتراضات حضرت زهرا علیهاالسلام بر علیه خلیفه سیاسى و در دفاع از امامت و ولایت بوده است به نمونه ‏هاى عینى دفاع آن حضرت از ولایت پرداخته‏ ایم که در این مورد چهار نمونه مهم از موضعگیرى آن حضرت را برشمرده‏ ایم که عبارتند از: 1ـ سخنرانى حضرت در برابر خلیفه در جمع مهاجرین و انصار. 2ـ رفتن به خانه‏ هاى انصار جهت گرفتن بیعت براى امام علیه ‏السلام 3ـ اعتراض حضرت زهرا علیه االسلام بر خلیفه در قالب حزن و اندوه. 4ـ سخنرانى در جمع زنان مدینه.فصل پنجم با عنوان: اصول و مبانى سیاسى مستخرج از سیره سیاسى حضرت زهرا علیهاالسلام آغاز گردیده که پنج اصل مهم: 1ـ رابطه دیانت و سیاست در سیره سیاسى حضرت، 2ـ قاطعیت در مسیر حاکمیت حق ، 3ـ زمان‏شناسى حضرت زهرا(س)، 4ـ تلاش بر جداناپذیرى قرآن و اهلبیت. در زندگى سیاسى آن حضرت، 5 –فرهنگ شهادت‏ طلبى مورد توجه واقع گردیده و به عنوان الگو بردارى از سیره سیاسى آن حضرت معرفى شده است.در خاتمه به جمع ‏بندى و نتیجه ‏گیرى از مطالب پرداخته شده است و اینکه:حضرت زهرا علیهاالسلام نقش عمده در پاسدارى، حفظ و معرفى ولایت و امامت امام على علیه ‏السلام با استناد به قرآن و سنت رسول خدا صلى‏ الله‏ علیه ‏و‏ آله داشته است