جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مهم‌ترین دلیل بر حرکت جوهری حرکت اعراض می‏باشد چون علت متغیر که جوهر است نمی‌تواند ثابت باشد بلکه باید متغیر باشد، جوهر نیز متغیر خواهد بود و تحرک جوهر ذاتی است نه عرضی، یعنی حرکت و تحرک عارض بر جوهر نشده بلکه وجود جوهر عین تحرک است. ادله دیگری مثل سخیّت بین علت و معلول و تشخص شیئ به وجود گویای این حقیقت است که هیچ سکونی در عالم طبیعت وجود ندارد بلکه عالم طبیعت به شراشره عین حرکت و سیلان و روبه کمال است و از قوه محض و ماده روبه فعلیت دارد. مهم‌ترین اشکالات حرکت جوهری را ابن‌سینا بیان کرده است، که شبهه عدم بقای موضوع و عدم اشتداد جوهری می‏باشد که به هردو اشکال جواب داده شده است. نتیجه آنکه مهمترین نکته در حرکت جوهری و فهم آن درک دقیق از معنای حرکت، جوهر و عرض می‏باشد. درحرکت جوهری حرکت و جوهر دو وجود نیستد بلکه یک وجوداست که سیال است.