جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سرمایۀ اجتماعی از مفاهیم نو، مهم و قابل توجه در عرصه علوم اجتماعی است و در چند دهۀ اخیر تا آن‌جا اهمیت یافته که به آن ثروت نامرئی هم اطلاق می‌شود، در این مقاله در صدد بررسی مقایسه‌ای این مفهوم با مفهوم عصبیت است که توسط ابن‌خلدون مطرح شدهاست. ابنخلدون برای تحلیل بنای نظام سیاسی، بی‌نظمی سیاسی و اجتماعی عصر خود از این کلید واژۀ استفاده کرده‌ و آن را یک عامل وحدتبخش و متحدکننده می‌داند. در واقع هدف اصلی این است که در نهایت به پاسخ این سؤال برسیم که آیا می‌توان عصبیت ابنخلدون را با توجه به نظریات سرمایه اجتماعی روزآمد کرد؟ چارچوب نظری مقالۀ حاضر مبتنی بر نظریۀ گیدنز و مکمل آن آراء پاتنام است. مجموعه بحث‌های ارایه شده بدین نتیجه رهنمون گردیده که علاوه بر این ‌که دو مفهوم دارای اشتراکاتی هستند، از برخی جهات با هم تفاوت‌هایی دارند که آن‌ها را از هم جدا می‌کند. از این تفاوت‌ها می‌توان چنین استنباط کرد که کاملا نمی‌توان عصبیت را روزآمد کرد. در واقع آن بخشی از عصبیت که پیوندی تنگانگ با اجتماع قبیله‌ای دارد را نمی‌توان روزآمد کرد. ولی مصداق‌هایی از عصبیت که از مختصات اجتماع قبیله‌ای نیست را می‌توان روزآمد کرد مانند دین که در اغلب جوامع بشری، به ویژه جامعۀ ما هم‌چنان عامل عمدۀ همبستگی است، هم‌پیمانی نیز که امروزه در قالب منظقه‌ای و جهانی شکل می‌گیرد، از جمله مواردی هستند که به امکان روزآمد ساختن نظریه عصبیت ابن‌خلدون با جامعه جدید کمک می‌کنند.