جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اندیشه تاریخ نگارى على بن حسین مسعودى به خاطر نقادى از سنت تاریخ نگارى پیش از خود و طرح مباحث نوینى در تاریخ نگارى اسلامى از زوایا و ابعاد مختلف قابل طرح و بررسى است. در این مقاله کوشش شده که اهتمام این مورخ بزرگ اسلامى در ایجاد پیوند میان تاریخ نگارى و نجوم و تقویم به عنوان یکى از شاخه هاى متعدد علوم عقلى مورد بررسى قرار گیرد, لذا ضمن اشاره به ویژگى اندیشه تاریخ نگارى مسعودى, به جایگاه نجوم, تقویم و گاه شمارى در اندیشه وى و چگونگى به کارگیرى آن در تاریخ پرداخته ایم و در مجموع سعى شده که عمل کرد مسعودى در ایجاد پیوند میان مورخ و منجم و تاریخ و نجوم مورد بررسى قرار گیرد.

محمد بن حنفیة معروف به ابن حنفیه، فرزند امام على‏ علیه السلام و مادرش زنى به نام خوله ‏ى حنفیه بود. پس از شهادت امام حسین ‏علیه السلام جماعتى که عمدتاً جریان سیاسى رادیکال وغالى شیعه بودند، با مرگ یزید و در جنبش مختار، امامت او را در عراق ترویج کردند. جماعتى معروف به کیسانیه مولود این نظریه بود. این مسأله سبب دشمنى سرسختان ه‏ى مدعى زبیرى خلافت، یعنى عبداللَّه بن زبیر با ابن حنفیه شد؛ چرا که با ظهور مختار او ابن حنفیه را رقیب خود به شمار آورد. در مقاله‏ ى حاضر نحوه و زمینه‏ هاى شکل‏ گیرى دشمنى عبداللَّه بن زبیر با ابن حنفیه، روابط و مواضع سیاسى ابن حنفیه و ظهور جماعت خشبیه در حمایت از ابن حنفیه مورد بررسى قرار مى‏ گیرد.

دینور از شهرهای مهم و نسبتاً بزرگ اقلیم جبال (مادکهن) در روزگار خود بوده است. این شهر پس از سقوط دولت ساسانی و ورود اسلام به آن، برای مدتی نامش به ماه‌الکوفه تغییر کرد. پس از تغییر ساختار سیاسی و اجتماعی جامعه‌ی ایران و به وجود آمدن جامعه‌ی نوین ایرانی – اسلامی، زمینه‌های لازم برای رشد و ترقی شهرهای آن از جمله دینور فراهم شد. این شهر با پیشینه‌ی کهن تاریخی، با به وجود آمدن شرایط و زمینه‌ها و عوامل سیاسی- اجتماعی و دارا بودن موقعیت‌ خاص جغرافیایی سبب بروز و ظهور و پرورش دانشمندان و مفاخر فرهنگی بسیاری در دامان خود شد که برخی از آنان دارای شهرتی فرامنطقه‌ای و جهانی هستند و از پیشگامان و بنیانگذاران علوم در زمان خود به شمار می‌روند. دینور در تمدن اسلامی و در قرون نخستین آن به ویژه قرون سوم و چهارم هجری به شکوفایی و نشاط علمی – فرهنگی قابل توجهی دست پیدا کرد و در این زمینه دارای جایگاهی ویژه و در خور توجه گردید. این تحقیق تلاش دارد با به کارگیری شیوه‌ی مطالعه‌ی بین رشته‌ای در تاریخ و با هدف سعی در جهت شناسایی جایگاهعلمی و فرهنگی دینور در تمدن اسلامی گام‌هایی در جهت شناخت جایگاه و کارکرد علمی – فرهنگی دینور در تمدن اسلامی از آغاز تا هجوم مغول بردارد.