جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله امامت بهعنوان یکی از جنجالی ترین و اختلاف برانگیزترین مباحث مطرح میان فرق اسلامی است. به ویژه قرن سوم و چهارم که اوج اختلاف ها‌ی کلامی میان فرق اسلامی به شمار می رود. یکی از بزرگترین میدان داران عرصه کلام معتزله در نیمه اول قرن سوم جاحظ م۲۵۵ه.ق است که ده ها کتاب در این زمینه از خود به یادگار گذاشته است. همچنین شیخ مفید م۴۱۳ه.ق که در قرن چهارم و قسمتی از قرن پنجم بزرگترین متکلم ، فقیه، اصولی و تفسیری شیعه بشمار می‌رود. نوشتار پیش رو به روش تحلیلی به بررسی تطبیقی مساله امامت و بیان وجوه اشتراک و افتراق دیدگاه این دو متلکم پرداخته است تا تقریری عالمانه تر و عمیق تری از مسأله امامت در این دوره از تاریخ اسلام بدست آید و نیز منجر به آشنایی بیشتر و عمیق تر با دیدگاه های شیخ مفید زعیم شیعی در قرن چهارم و جاحظ شود. شیخ مفید که امام صلوات الله علیه را جانشین بلافصل نبی()می‌داند تا عهده‌دار تمامی وظایف محوله به رسول خدا ()به جز نبوت باشد؛ تعیین امام() را تنها به واسطه نص توفیقی و از جانب خداوند ممکن می‌داند. وی عصمت، افضلیت و اعلمیت را ضروری امام() عنوان می نماید. در مقابل جاحظتعریفی روشن از امام ارائه نمی‌نماید. او وجوب تعیین امام را بر عهده‌ی مردم و از طریق شوری و انتخاب اهل حل و عقد می داند؛ از این‌رو لزومی به عصمتِ امام نمی‌بیند؛ لیکن او نیز اعلمیت و افضلیت را از ویژگی های امام برشمرده است. هرچند که وی افراد فاسق و مفضول را هم مستحقمنصب امامت و هدایت مردم می‌داند!!