جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اخلاق جهانی، گرایشی در اخلاق اجتماعی است که «مشترکات اخلاقی» میان ادیان و آیین­ها را شناسایی می­کند و مردمان را به تفاهم و التزام بدان فرا­می­خواند. واقعیت­ها و چالش­های دنیای معاصر، اخلاق جهانی را ضرورتی اجتناب­ناپذیر ساخته و از همین روی، نمایندگان ادیان جهان در سال 1993، بیانیة اخلاق جهانی را به تصویب رسانده­اند. مشترکات اخلاقی از دو طریق استقرایی و برهانی قابل شناسایی­اند. رویکرد استقرایی، ناظر به مطالعه مکاتب و آیین­های اخلاقی و جست­­جوی موردی مشترکات اخلاقی است و چون سوگیری به نفع مکتب خاص ندارد، همه­پذیرتر است، اما با انتقاداتی چون غیریقینی بودن، عدم تبیین روابط علّی پدیده­های اخلاقی، و ندادن راه حل در تزاحمات اخلاقی مواجه است. رویکرد برهانی، بر نظریه فطرت مبتنی است و با مطالعه مقتضیات فطری، فضایل اخلاقی عمومی و فراگیر را شناسایی می­کند. رویکرد برهانی، علی­رغم ارزش معرفت­شناسانه و عرضه نتیجة یقینی، فاقد وصف همه­پذیری است؛ زیرا غیرواقع گرایان اخلاقی و نیز منکران فطرت، این رویکرد را نمی­پذیرند. اخلاق جهانی لازم دارد هردو رویکرد را دنبال کند که جبران کنندة ضعف یک­دیگرند.

هدف: مطلوب هر «هدایتگری اخلاقی»، این هدف است که مخاطب، آن ‌را بپذیرد؛ به گونه‌ای که «نگرش» یا «رفتار» او را تغییر دهد. یکی از عوامل متقاعدگری مخاطب، شخص هدایتگر است. این پژوهش کیفی به ‌دنبال شناسایی و تحلیل علمی ابعاد منش هدایتگر اخلاقی متقاعدکننده در جامعه کنونی بود. روش: این تحقیق از نوع کیفی است و به روش داده‌بنیاد با رویکرد دینی صورت پذیرفت. منابع داده‌ها عبارت بودند از قرآن، روایات و مصاحبه؛ که در سه مرحله کدگذاری شده و یافته‌های آن در نهایت، مدل پارادایمی منش هدایتگر اخلاقی متقاعدگر با رویکرد دینی را تبیین کردند. یافته‌ها: هدایتگری متقاعدگر، یک رابطه یاورانه مبتنی بر زمینه دوگانه خردمندی- قدرتمندی است؛ «مقوله مرکزی» منش هدایتگر متقاعدگر، اخلاق یاورانه است که شامل مقوله‌های مهرورزی، انصاف، خوش خلقی و صداقت می‌شود. همچنین توان دوگانه هدایتگر در خردمندی و قدرتمندی به عنوان «زمینه» تأثیرگذار بر فرایند متقاعدگری به عنوان «راهبرد» است و ساختار و محتوای ارتباط آنها به عنوان «شرایط میانجی» عمل می‌کنند و به «پیامد» اقناع مخاطب می‌انجامد. نتیجه‌گیری: منش هدایتگر اخلاقی با متقاعدسازی مخاطب ارتباط دارد و شکل‌دهی آن در چارچوب مفهومی ارائه شده، زمینه‌ساز تقویت نیروی انسانی هدایتگری در جامعه خواهد بود.

در این تحقیق با بررسی یکی از ویژگی‏های منشی ‏هدایت‏گر‏ اخلاقی که درصدد راهنمایی دیگران به انجام کار خوب و ترک کار بد است؛ یعنی ‏خوش‏خلقی- تندخلقی، به تحلیل نقش آن‏ها در متقاعدسازی مخاطب پرداخته شده است. بررسی متون نقلی و تحلیل منطقی، این نتیجه را به دست داده است که هر یک از منش خوش‌خلقی و تندخلقی، در متقاعدسازی مخاطب نقش دارند. برای ‏خوش‏خلقی طبق اطلاعات به دست آمده از متون و مشارکت کنندگان در تحقیق، 25 کد رفتاری متقاعدکننده برشمرده شده و در میان مصادیق متعدد تندخلقی، پنج رفتار «واکنش اعراضی»‏، «عبوست»‏، «عدم مدارا»‏، «عتاب» و «مهار خشم»، از منظر آیات و روایات مورد تحقیق قرار گرفته است. این تحقیق بیان‏گر آن است که ‏خوش‏خلقی و تندخلقی - هر یک - از دو مسیر مرکزی و پیرامونی، به متقاعدسازی مخاطب منجر می‏شوند.

انسان پیوسته در راه شناخت اجمالی علوم نظری گام برداشته تا به فهم معنای هستی آگاه شود و به رمز و راز خلقت دست یابد و چون موجودی اجتماعی است نیازمند اخلاق مطلوب است آشنایی افراد با زندگی اخلاق مدار و قرارگیری اخلاقیات در یک حد تعادل و میانه می تواند کمکی برای بهبود رفتاری افراد و جامعه باشد و انسان را در مسیر نیل به زندگی سعادتمندانه یاری نماید، از این رو در این مقاله به تبیین حد وسط اخلاقی از دیدگاه فارابی و امام محمد غزالی از دانشمندان مسلمان به روش مطالعات کتابخانه ای پرداخته شده است و مهمترین مبانی و مؤلفه های مرتبط با حد وسط اخلاقی که شامل خیر، سعادت، اعتدال، فضیلت ها و رذیلت ها است را از دیدگاهایشان ارائه کرده است و نتایج حاصله بدین قرار است که دیدگاه های فارابی و امام محمد غزالی با مکتب ارسطو شباهت زیادی دارند و فارابی در حد وسط علاوه بر کمیت، کیفیت را به جهت شدت و ضعف مهم می داند. غزالی علاوه بر عقل، شرع را نیز مقدس می داند و معتقد است عقل با توجه به جهات مختلف نیازمند شرع هم می باشد. فارابی در تبیین نظریه اعتدال بیشتر متأثر از ارسطو است تا افلاطون. وی در تبیین نظریه اعتدال و حد وسط اخلاقی ابتکار و نظر تأسیسی مهمی ندارد، و داشتن خلق جمیل را، داشتن اعتدال و فعل جمیل را فعل متوسط می داند و برای حد وسط دو نوع قائل است: حد وسط فی نفسه، حد وسط بالاضافه و همانطور که کمیت را مدنظر دارد کیفیت را به جهت شدت و ضعف هم مهم می داند. غزالی هم بی تأثیر از فلسفه یونان نبوده و حد وسط اخلاقی ارسطو و قوای سه گانه نفس افلاطون را پذیرفته و تمایل وی بیشتر به نظریه افلاطون است اما این تأثیرپذیری وی را مقلد یونانی ها نمی کند و تبعیت به جای او نشان دهنده تأکید بر اصول و منش درست اسلامی و مطالب درست را از نادرست و افکار یونانی تفکیک و آنها را در بیان اخلاق اسلامی به کار برده است. وی با استفاده از آیات و روایات بر ارزش های معنوی از خدا و پیامبر (ص) مصداق اسوه اخلاق عالمین، و حب خداوند را خیر اعلی می داند. و شرط رسیدن به سعادت را فضائل فلسفی می دانست و راه رسیدن به فضائل را علاوه بر عقل، شرع مقدس نیز می داند و معتقد است عقل با توجه به جهات مختلف نیازمند شرع هم می باشد.

نقشی که معنویت در حل بحران زیست‌محیطی ایفا می‌کند، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که سنت‌گرایان و از جمله سید حسین نصر بر آن تأکید کرده‌اند. پرسش اصلی تحقیق این است که از دیدگاه نصر، معنویت چه نقشی در حل بحران محیط‌ زیست دارد؟ هدف اصلی این پژوهش، تبیین مدعای فوق و پاسخ به آن بوده که با روش تحلیل محتوا در تبیین داده‌ها صورت گرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که از دیدگاه نصر، بحران ارتباط انسان و طبیعت در غرب، محصول عقل‌گرایی، علم‌گرایی محض و انسانمداری مطلق است. برای حل این بحران، چاره‌ای جز رجوع به دین، معنویت و تدوین اصول اخلاقی در چارچوب دین دربارۀ محیط‌ زیست نیست و توجه انسان به خلیفه بودنش از طرف خدا و مسئول بودن در قبال طبیعت، نقش اساسی در حل این بحران دارد.

«مسئولیت اخلاقی» از مفاهیم مهمی است که از دیرباز مورد توجه فیلسوفان اخلاق قرار داشته و امروزه با پیشرفت‌های همه جانبه زندگانی بشر و توسعه صنعتی و ورود تکنولوژی‌های مدرن، ضرورت مضاعف یافته است تا ضمن تبیین معنای دقیقی از مسئولیت اخلاقی، لوازم و شرایط آن نیز به درستی بررسی گردد. با توجه به جایگاه والای اخلاقیات در قرآن کریم و کتاب مقدس(انجیل)، بررسی ابعاد «مسئولیت اخلاقی» از دیدگاه این دو کتاب دینی و مقایسه تطبیقی آن، می‌تواند افق روشن‌تری را در مباحث فلسفه اخلاق پیش روی ما بگشاید. گرچه اخلاق و مسئولیت اخلاقی در هر دو کتاب مقدس قرآن و انجیل از معنای مشترکی برخوردارند و در هدف و برخی مبانی اخلاقی، بعضی شرایط و انواع و... نیز موضع واحدی در این دو کتاب اخذ شده است، اما تفاوت هایی در این میان وجود دارد که نشان‌دهنده نگاهی جامع‌ و دقیق‌تر توسط قرآن به مقوله مسئولیت اخلاقی و ریزموضوعات مربوط به آن است. در مبانی اخلاق قرآنی، بر خلاف انجیل، ذات آدمی پاک و مبری از گناه است و اصلاح عقیده مبتنی بر توحید و الگوهای پاکیزه می‌باشد. علم و توانایی از جمله شرایط مسئولیت در اخلاق انجیلی است اما در عین حال، عدم آگاهی موجب رهایی از بازخواست نبوده و برخی دستورهای اخلاقی، موجب تحمیل تکالیف طاقت فرساست در حالی که در قرآن چنین نیست. در تبیین انواع مسئولیت نیز انجیل بر خلاف قرآن، دچار نارسایی است و ضمن عدم جامعیّت در ارائه مفاهیم مسئولیت‌زا، در برخی تکالیف اخلاقی از جمله عفو و بخشش با عدم مراعات جانب اعتدال، موجب جرات بر ظلم و ترویج نوعی بی‌اخلاقی می‌گردد.

فاقد چکیده

فاقد چکیده

فاقد چکیده

معنویّت یکی از مهم­ترین بحث­ های امروز در جهان به ویژه غرب است که اصحاب حکمت خالده و سنت­گرایان از جمله سیدحسین نصر نیز تأکید ویژه بر آن دارند. هدف اصلی این پژوهش، تبیین معنویّت از منظر سیدحسین نصر است که با روش تحلیل محتوا در تبیین داده­ها صورت گرفته است. یافته­ های تحقیق نشان می‌دهد ادعاهای نصر مثل وحدت متعالی ادیان، در عین اختلاف ظاهری و اذعان به حقانیت و حجیت همه مسالک معنوی و معنوی نما و رسیدن به معنویت واحد امکان پذیر نیست و این به نوعی به معنویت التقاطی می­انجامد. در این مقاله کوشش بر آن است که ابتدا برای فهم بهتر معنویت و عرفان مورد نظر نصر به ریشه ­های فکری او مثل سنت­گرایی، وحدت متعالی ادیان و حکمت خالده پرداخته شود تا تبیین معنویت بر اساس منظومه فکری وی روشن­تر و بهتر فهم شود. سپس به تحلیل و بررسی دیدگاه نصر درباره معنویت خواهیم پرداخت.