جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مدائن، منطقه‌ای ناشناخته یا کمتر شناخته در حوزه مطالعات حدیثی است که طی سده‌های دوم و سوم هجری، راویان شیعه و سنی با گرایش‌های گوناگون فقهی و کلامی را در خود جای داده است. خاندان‌های «بنو حکیم»، «بنو صَدَقه» و «بنو موسی» از جمله بیوت حدیثی شیعی مدائنی هستند. شناخت تعامل راویان یک دیار با دیگر مراکز حدیثی، حدیث‌پژوه را یاری می‌دهد تا میزان اثرپذیری یا اثرگذاری راویان یک منطقه از مناطق دیگر را برآوُرد کند و در صورت کمبود اطلاعات در مورد مذهب و گرایش فقهی یا کلامی آن منطقه، بتواند با بررسی مراودات حدیثی، بخش زیادی از زمینه‌ها و گرایشات حدیثی آنان را تخمین بزند. این پژوهش که با روش توصیفی ـ تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای سامان یافته، پس از بررسی خاندان‌های روایی شیعی حاضر در مدائن در قرن دوم و سوم هجری و شمارش تعداد روایات آن‌ها در کتب اربعه، به شیوه‌های دستیابی به ارتباط مراکز حدیثی پرداخته و به دست آورده که حوزه حدیثی مدائن با حوزه‌های حدیثی دیگری چون کوفه، بصره، واسط، بغداد، شام، خراسان، مصر و تفلیس ارتباط داشته است. در این میان، حوزه حدیثی شیعی مدائن با مراکز حدیثی کوفه، واسط و تفلیس ارتباط داشته، و در فضای حدیثی اهل سنت نیز، مرکز حدیثی مدائن با مراکز حدیثی بصره، واسط، بغداد، شام، خراسان و مصر در تعامل بوده است.

علی بن حدید از راویان برجسته اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری است که در کتب رجال از اصحاب امام کاظم، امام رضا و امام جواد: شمرده شده است. وی کتابی تألیف نموده و در کتب اربعه حدود دویست روایت از ایشان نقل شده‏ که در مواردی نیز صاحبان کتب اربعه بر اساس آن فتوا داده‏اند. شیخ طوسی در سه مورد از تهذیب الاحکام و الاستبصار حکم به تضعیف او داده است. همین امر سبب شده تا عدم وثاقت علی بن حدید، نظر مشهور علمای متأخر گردد. البته، در میان علمای متأخر افرادی چون محدث نوری و به تبع او، سید حکیم به اعتبار حدیثی او حکم داده‏اند. این پژوهش سعی دارد مذهب و وثاقت یا عدم وثاقت علی بن حدید را مشخص سازد. نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که علی‌بن حدید راوی موثق امامی‌مذهب بوده و روایاتش دارای اعتبار هستند.

در زمینه تعلیم و تربیت می‌توان مهم‌ترین علت شکست نظریه‌های غربی را، مبتنی بودن آن‌ها بر نگاه‌های غیر الهی و گرایش‌های غیر آسمانی دانست. از جمله بزرگ‌ترین غفلت‌هایی که در زمینه تعلیم و تربیت در جامعه مسلمانان صورت گرفته است، عدم توجه کافی در بازشناسی حوزه‌های مختلف تعلیم و تربیت از جمله در زمینه روش و مهارت‌های تدریس با تکیه بر قرآن کریم بوده است.اگر چه در خصوص روش و مهارت‌های تدریس کارهای فراوانی از سوی دانشمندان صورت گرفته است؛ اما حاصل کار یا در نتیجه تحقیقات تجربی بوده و یا اگر از جانب دانشمندان مسلمان صورت گرفته براساس روایات انجام شده است. جنبه تمایز این نوشتار با تحقیقات صورت گرفته این است که روش‌ها و مهارت‌های تدریس با اقتباس از قرآن کریم و با توجه به اصول و مبانی انسان شناختی قرآنی انجام یافته است.در این پژوهش روش‌های تدریس بر اساس شاخص قرآنی در قالب دو دسته کلی روش‌های استدلالی و تجربی تقسیم شده‌اند. روش‌های استدلالی به دو بخش روش‌های عقلی- استدلالی و روانی- استدلالی و روش‌های تجربی به سه بخش روش‌های عملی، دیداری و شنیداری توضیح داده شده‌اند. بدین صورت که برای هر روش تدریس، علاوه بر تعریف علمی آن، با ذکر آیه یا آیاتی، مستند بودن آن روش به قرآن کریم بیان شده است.مهارت‌های معلمی نیز، بر اساس زمان تدریس و شخصیت معلم دسته بندی شده‌اند. مهارت‌های تدریس شامل مهارت‌های قبل، ضمن و بعد از تدریس و شخصیت معلم شامل مهارت‌های تخصصی، شناختی، اخلاقی و استفاده از امکانات و وسایل بیان شده‌اند و بدست آمده است که هر چند روش‌های تدریس قرآنی در مقایسه با روش‌های تعلیم و تربیت غربی تفاوت چندانی با هم ندارند؛ اما از نظر مبانی و اصول و همچنین از نظر مهارت‌های تدریس تفاوت‌های فراوانی با هم دارند.