جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چندمعنایی از دیرباز در میان مترجمان و مفسران جایگاه ویژه‌ای داشته است. در میان زبان‌شناسان نیز بررسی روابط معنایی از جمله چندمعنایی حائز اهمیت است. درک قرآن مستلزم درک اجزاء مختلف آن است. اگر روابط معنایی مفاهیم قرآنی نادیده گرفته شود فهم قرآن ناقص خواهد بود چراکه چنین فهمی خطی و جزء نگراست. اما فهم روابط معنایی قرآن در شبکه‌های شعاعی و مرتبط با پدیده‌ها و مفاهیم قرآنی به خواننده قرآن یک فهم کلان‌نگر و فرآیندی می‌دهد. هدف پژوهش حاضر، بررسی شبکه شعاعی واژه­ «قرأ» در تمام سوره‌های قرآن بر پایه معنی­شناسی شناختی است. در این مقاله، بر پایه رویکرد شناختی به بررسی شبکه شعاعی واژه «قرأ» پرداخته شد و میزان بسامد کاربرد معانی شعاعی و معنی سرنمون واژه مذکور در دو ترجمه فولادوند و الهی قمشه­ای مورد بررسی قرار گرفت. برای به دست آوردن معانی سرنمون ابتدا معانی مختلف در سه فرهنگ ابجدى الفبایى عربى فارسى ترجمه کامل المنجد الابجدى، قاموس قرآن و ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوى و ادبى قرآن استخراج گردید. ‏سپس از میان مجموع معانی بیان شده معنی سرنمون با استفاده از معیارهای تایلر و ایوانز (2003) شامل تصدیق معنی، تفوق در شبکه معنایی، استفاده در ساخت‌های ترکیبی و پیش‌بینی دستوری مشخص گردیده و در مرحله بعد نحوه انشعاب معانی شعاعی از معانی سرنمون حاصل گردید. تجزیه و تحلیل­ها نشان داد که ابزارهایی مانند بسط استعاری و طرحواره تصویری در بسط معنی سرنمون واژه «قرأ»، نقش اصلی را ایفا می‌کنند و در این میان، بسط استعاری بیشترین نقش را در گسترش معنی سرنمون ایفا می­کند. علاوه­براین، مشخص گردید که در ترجمه‌های مذکور تنوع معادل­یابی برای واژه «قرأ» براساس معنی سرنمون و معانی شعاعی بسیار محدود است.

امروزه مطالعات میان رشته ای در تمامی علوم به ویژه علوم انسانی از اهمیّت زیادی برخوردارند. از جملة این مطالعات، می توان به مطالعات بین رشته ای علوم قرآنی و زبان شناسی اشاره کرد. هدف از پژوهش حاضر، ارائة یک نظریّة معنایی نظام مند برای توجیه روابط متنی موجود در قرآن می باشد. در این پژوهش، پژوهندگان به دنبال بررسی انسجام، پیوستگی و روابط متنی در سورة احقاف می باشد. بدین منظور، علاوه بر نظریّة انسجام، از نظریّة ربط که از رویکردهای جدید مطالعات زبان شناسی می باشد، نیز استفاده شده است. در راستای نیل به این هدف، ابتدا متن سوره به چند حوزة معنایی تقسیم شده، سپس انسجام درون و بین آیه ای هر حوزة معنایی بررسی شده است. ربط هر حوزة معنایی و عوامل ارتباطی که مجموعه ای از آیات را در یک حوزة معنایی قرار می دهد، در مرحلة بعد بررسی شده اند. در پایان انسجام بین همة حوزه های معنایی تشکیل دهندة سوره و نیز ربط و عوامل ربط بین حوزه ای نیز مشخّص شده اند. یافته های پژوهش پیش رو حاکی از آن است که آیات سورة احقاف علاوه بر انسجام درون و بین آیه ای، از انسجام بین حوزه ای نیز برخوردار است. آیه های هر حوزة معنایی و نیز حوزه های معنایی مختلف، از طریق عوامل ربط همچون شمول معنایی، ارجاع ضمیر پیش آیندی، ارجاع ضمیر پس آیندی، قیاس، تقابل و تمثیل، به هم مرتبط می شوند.

در مطالعات ترجمه، معنا در مرکزیت فعالیت ترجمه قرار دارد. از آنجا که زبان­شناسی نقش­گرای نظام­مند،زبان را منبع بالقوه­ای از معنا (منبع معناسازی) قلمداد می­کند، اینگونه استدلال می­شود که این دستور، ابزار سودمندی برای ترجمه فراهم می­کند. در مدل نقش­گرای نظام­مند هر متنی سه نوع معنا یا فرانقش را کدگذاری می­کند. به لحاظ سنتی، مترجمان و ارزیابان ترجمه اغلب روی یک بعد از معنا یعنی معنای انگاره­ای، بویژه معنای تجربی تمرکز کرده­اند.این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی در چهارچوب دستور نقش‌گرای نظام­مند، به بررسی شیوه تبادل معنا بر اساس معنای بینافردی در گفتگوی بین خداوند متعال و ابلیس در چهار سوره (أعراف، حجر، إسراء، ص) و نقش آن در ترجمه قرآن می­پردازد.نتایج نشان می­دهد، مترجم قرآن با در نظر گرفتن مؤلفه­های تشکیل­دهنده بند در مقام تبادل، و آگاهی از تحلیل فرانقش بینافردی متن، مدل مناسب و ملموسی برای بررسی شیوه تبادل معنا در اختیار خواهد داشت و به خوبی قادر خواهد بود کیفیت ترجمه­ خود را با توجه به سازوکار به‌کار رفته در تحلیل ارزیابی کند. لیکن با توجه به ویژگی­های خاص زبان قرآن، وحدت شبکه­ای آیات، وجود وجوه و لایه­های معنایی متعدد متن و در نتیجه نهایت­ناپذیری قرآن این رویکرد به‌طور کلی نمی­تواند به طور بایسته در حوزه تفسیر قرآن راهگشا باشد

زبان‌شناسی، روش‌های آموزش زبان دوم نیز پیشرفت بسزایی کرده است. دلیل این پیشرفت را می‌توان استفاده و کاربرد شیوه‌های علمی زبان‌شناسی در آموزش زبان دوم دانست. از جمله مسایل مورد توجه زبان‌شناسی در دهه‌های اخیر، تحلیل گفتمان انتقادی بوده است. از موضوعاتی که می‌توان در تحلیل گفتمان انتقادی، به بررسی آن پرداخت و ابعاد آن‌را در رسانه‌های غربی بررسی نمود تاثیر این رسانه‌ها در شکل‌گیری تفکر اسلام‌هراسی از لحاظ تحلیل گفتمان انتقادی و به تبع آن، بررسی تاثیر آن، بر انگیزش غیرفارسی‌زبانان و ایجاد نگرش منفی نسبت به اسلام و زبان‌هایی است که انتقال دهنده مفاهیم اسلامی هستند؛ همچنین می‌توان برای اصلاح این نگرش منفی، راهکارهایی که تحلیل گفتمان انتقادی، ارایه می‌دهد به کار گرفت. استفاده از تحلیل گفتمان انتقادی در این پژوهش از دو جهت خواهد بود: اول، جهت تشخیص بازنمایی منفی اسلام و مسلمانان و مساله اسلام هراسی در رسانه‌های غربی و به‌طور خاص شبکه فاکس نیوز و دوم جهت از بین بردن و درمان اسلام هراسی در سطح کلان جامعه و سپس در سطح خرد کلاس‌های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان. در این تحقیق، در مرحله آموزش رسانه‌ای و تاثیر رسانه‌ها، اخبار متعدد از سایت خبری شبکه فاکس نیوز درباره ایران و اسلام بوده انتخاب شده است و از چارچوب سه مرحله‌ای فرکلاف برای تحلیل آن (از ساختارهای خرد تا کلان) استفاده شده است. بعد از تحلیل خبرها و اثبات فرضیات تحقیق، سعی شده است، طرح درسی بر اساس مدل کاتز، برای کلاس‌های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زباناندر مدل تکلیف- محور ارایه شود.