جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫در اين نوشتار ديدگاه‌هاي حاج ملاّهادي سبزواري و امام خميني( درباره ادلّه فلسفي تجرّد نَفس و احکام فلسفي مربوط به نَفس و تجرّد آن با هم مقايسه، و اشتراک و اختلاف نظرهاي آنان در اين زمينه مطرح شده است. پژوهش حاضر در شش فصل سامان يافته است. در فصل اوّل نويسنده ضمن بيان گوشه‌هايي از زندگي ملاّهادي سبزواري و امام خميني( و معرّفي مهم ترين آثار علمي آنان، تعريف لغوي و اصطلاحي مادّه، تجرّد، نَفس، جوهر و آراي فلاسفه در نَفس، اثبات تجرّد و جوهر بودن آن را مطرح مي‌کند. وي در فصل دوم ادلّه عقلي مبتني بر تجرّد نَفس را در انديشه هاي فلسفي حکيم سبزواري مطرح کرده و ديدگاه‌هاي وي در زمينه علم حضوري و نحوه استدلال او در اين مسأله مبني بر مجرّد بودن، بي‌نهايت بودن، مستغني از مادّه بودن و ماهيت نداشتن نَفس را از جمله دليل هاي ايشان بر تجّرد نَفس برمي شمارد. در فصل سوم نويسنده ادلّه عقلي امام خميني( را مبني بر اثبات تجرّد نَفس آورده و درک صُوَر بسيط توسّط نَفس، عدم ضعف نَفس در صورت ضعف بدن و قدرت درک بالاي نَفس را از جمله دليل هاي ايشان در اثبات تجرّد نَفس دانسته و چگونگي استدلال وي در اين زمينه و برخي اِشکال هاي وارد شده بر آن را مطرح کرده و پاسخ داده است. نگارنده در فصل چهارم برخي اشارات فلسفي اين دو فيلسوف درباره تجرّد، مراتب و قواي نَفس و نيز مراحل تجرّد را براساس سخنان و نوشته‌هاي آنان بيان مي‌کند. آثار و لوازم تجرد نَفس مانند بقاي نَفس و عدم فساد آن، اصالت نَفس و تبعيت بدن، وحدت نَفس و بودن سعادت حقيقي براي نَفس و نَه جسم، از مباحث فصل پنجم محسوب مي‌شود. در فصل ششم نيز نتايج حاصل از بحث تجرّد نَفس در اين پايان نامه، مثلِ مراتب اِدراک نَفس، اثبات اصل معاد، معرفت نَفس و... را مي‌خوانيم.

نظریه «تأثیر زمان ومکان در استنباط» نزد دو گروه امامیه واهل سنت مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. و با بررسی ادله ومبانی دو گروه خواهیم دید که نقاط مشترک ونقاط اختلافی بین آنها وجود دارد. ومهمترین نقاط مشترک بین آنها عبارتند از:1- اتفاق در کبرای قضیه که زمان ومکان – باعتبار اینکه مظروفین باشند نه ظرفین – در استنباط حکم شرعی تأثیر دارند.2- حکم شرعی که از این نوع اجتهاد استنباط می شود اعم از اولی وثانوی ، واقعی وظاهری و... می باشد.3- اجتهاد از این قبیل ضوابط وشرایط ثابتی دارد که ممکن است دو گروه در جزئیات آن اختلاف داشته باشند. واز جمله ضوابطی که مورد اتفاق است این که نباید به احکام فقاهتی ومنصوصه دست زد. وباید هیچ گونه تعارضی بین این نوع استنباط واصول مسلّم در تشریع احکام اسلامی که از مهمترین آنها: قرآن وسنت، اختصاص تشریع به خداوند، وجاودانگی شریعت اسلامی است وجود نداشته باشد. اما مهمترین نقاط اختلاف عبارتند از: تأثیر گذاری بیشتر وگسترده تر زمان و مکان در استنباطات اهل سنت از تأثیر آن در استنباطات امامیه.همچنین عدم التزام اهل سنت به ضوابط وشرایط ثابتی که حاکم بر اجتهاد است. خلو بعضی از حوادث وپدیده ها از حکم شرعی. تأثیر زمان ومکان در منابع تشریع و... از موارد اختلاف استنباطات اهل سنت واستنباطات امامیه است.