جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهانسان‌ تکویناً عبد رب العالمین و مملوک او است و همراه همه‌ی جهان هستیبه سوی رب خویش رجوع می‌نماید. از آن‌جا که رب متعال با سه شأن رحمانیت، رحیمیت و مالکیت به تدبیر جهان هستی از جمله انسان می‌پردازد، لذا برای رجوع انسان و هدایت او به کمالات خویش، صراط مستقیم را ترسیم نموده و او را به آن رهنمون گشته‌است. سالک الی الله کسی است که رجوع الی الله را اختیار کرده و قدم در صراط مستقیم می‌گذارد. رجوع اختیاری او با انتباه در اثر ذکر خدای رحمان، آگاهی از نسبت عبدیت محض در برابر او، درک عظمت ذات یگانه‌اشواحساس فقر و ذلت نفس خویش و توبه به درگاه او آغاز شده و وی به مرتبه‌ی عبدیت خاص ارتقا می‌یابد. درک عظمت الهی که منجر به احساس ذلت و حقارت در عبد می‌گردد، «خشیت» نامیده می‌شود که از جنس علم و متعالی‌ترین معرفت است. در نتیجه نمی‌توان آن را قریب‌المعنای خوف که نوعی تأثر قلبی است، دانست. در طول سیرالی الله، خشیت از خداوند عزوجل، متناسب با میزان هماهنگی علم و عمل در قلب عبد رشد می‌نماید و با افزایش معرفت او به خدای عزوجل در مظهریت اسماء حسنی، خشیت در مقامات مختلف الوهی برای عبد پدید می‌آید. سیر علمی عبد با معرفت خدای رحمان آغاز شده و در اثر خشیت حاصل از آن عبد، مطیع اوامر الهی می‌گردد و با رحیمیت رب متعال آشنا می‌شود. با پیشروی در معرفت رب متعال و درک عظمت او، اشفاق به قلبش عارض گردیده و با تکرار تبعیت از رسول خدا و قرآن کریم، ملکه‌ی تقوی در قلبش پدیدار می‌گردد و اعمال او مورد قبول درگاه الهی واقع می‌شود. در طول سیر خویش از اخلاق حیوانی خارج و متخلق به اخلاق الهی می‌گردد و نفس او با سیر در احوال گوناگون، انواع حالات و مقامات را تجربه می‌نماید. بنابراین او روز به روز از آثار نفسانی خارج شده و آثار معرفت ربوبی که کنه عبودیت او است، در او ظاهر می‌گردد، و به مقام نفس مطمئنه که متصف به راضیه مرضیه است، نایل شده، آن‌گاه نسبت به «مالک یوم الدین» که از شوون رب متعال است، عارف می‌گردد. سپس باری دیگر با خطاب "ارجعی" رجوعی دیگر را آغاز نموده و به مقام عبدیت اخص مشرف شده و به شریف‌ترین درجات جنت بار می-یابد. واژگان کلیدی: رجوع به خدا، سیر الی الله، درک عظمت، خشیت، عبد.