جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مسائل بنیادین معرفتی انسان امروزین، معناداری و ارزشمندی زندگی است که با تکامل معنوی و سعادت انسان مرتبط است. لذا هرگونه ارتباط و دلبستگی شایسته با پروردگار، منبع وجود و کمال برتر، ارزش زندگی است. یکی از راه‌های ارتباط با خدای تعالی و قدم نهادن در مسیر توحید حقیقی، عشق الهی است. نوشتار پیش‌رو، با هدف نشان دادن سرچشمه بودن خداوند به عنوان یگانه مبدأ ارزشمندی زندگی، جایگاه عشق الهی در ارزشمندی زندگی را با تأکید بر تبیین نگرش عین القضات همدانی به صورت توصیفی-تحلیلی بررسی کرد و به این نتیجه دست یافت که گستره و ساحت این مفهوم در بینش عرفانی عین القضات به گونه‌ای است که عشق مجازی عفیف که آلوده به خواهش‌های جسمانی نباشد تا عشق الهی را در بر می‌گیرد و سیر تکاملی دارد؛ در نتیجه، همواره سطح ارزش زندگی که مبدأ و مقصد و بستر آن عشق الهی است، پرورش و بالندگی پیدا می‌کند و آثاری همچون حیات و لطافت روح، خدابینی بجای خودبینی، دوستی با دوستدار معشوق و تسلیم و اطاعت محض از معشوق ازلی را به دنبال دارد.

هدف اصلي آفرينش انسان، عبوديت و بندگي صحيح خداي تعالي است که نتيجه آن، رحمت واسعه خداوند است. به همين سبب، در شيوه تربيت عبادي اسلام، مداومت و استمرار عبادات چنان اهميت دارد که در فقه، براى ترک بعضي عبادات، قضاى آن و گاهى نيز کفاره واجب مى‏شود. بدين‌روي محافظت و استمرار برخي از اعمال عبادي، مانند نمازهاي روزانه، واجب و بعضي ديگر، مانند اذکار و ادعيه، مستحب است. نوشتار حاضر به روش توصيفي ‌ـ تحليلي به بررسي مداومت در عبادت و تأثير آن در پالايش رذايل اخلاقي پرداخته و به اين نتيجه دست يافته که با توجه به تقابل ميان فضايل و رذايل اخلاقي، نقش عبادت و مداومت بر آن، در پالايش انسان از رذايل، غيرقابل انکار است و ترک مداومت بر عباداتي مثل نماز، انحراف از مسير بندگي و قرين با ارتکاب برخي از رذايل و گناهان است. بر اثر مداومت و تکرار اعمال عبادي، فضايل موجود در عبادت به‌تدريج در وجود آدمي رسوخ مي‌کند و به ملکه حسنه تبديل مي‌گردد و رذايل متضاد با هريک از آنها از ساحت نفس برچيده مي‌شود.

عشق و حبّ شدید، از مفاهیمی است که از موضوعات مهم عرفان اسلامی به شمار می‌رود. عشق دارای مراتب و شئونی است که اصلی‌ترین آن عشق الهی است. عشق و محبت به خدای تعالی، اساس وجود و کمالات وجودى است. که در نهاد و نهان هر انسانی وجود دارد که در صورت احیای آن، او را به در مسیر تربیت دینی و تکامل روحانی قرار می‌دهد و در او پویش و زایش به سوى کمال می‌آفریند. از این‌رو؛ آنچه در این نوشتار مد نظر است؛ عشق و محبت انسان به خدای تعالی است که، از عناصر عمده و اساسی بینش و سلوک عرفانی شمرده می‌شود. محبت و عشق به خدا؛ بهترین و میانبرترین راه برای تربیت دینی و روحانی و تکامل معنوی انسان و رسیدن او به مراتب کمال حقیقی می‌باشد. کسی که چنین عشق حقیقی را در دل خود فراهم می‌آورد؛ دارای آثار و نقش‌هایی است؛ مانند حالتی درونی که عاشق را به اطاعت از خدا فرا می‌خواند و همیشه خود را در محضر معشوق حقیقی و برتر می‌بیند و از گناه و معصیت اجتناب می‌کند

عشق، از مفاهیمی است که در عرفان و اخلاق مورد بررسی قرار گرفته و از موضوعات مهم به شمار می رود. عشق، غیر قابل تعریف منطقی بوده، و اگر تعاریفی از عشق شده، تعریف شرح الاسمی، و همه آثار، لوازم و تجلّیات آن است.عشق دارای مراتب و شئونی مانند عشق الهی، عشق روحانی، عشق کبیر، عشق صغیر، عشق طبیعی است.نگارنده در این تحقیق، با ارائه دیدگاه های احمد غزّالی، عین القضات همدانی و محی الدین ابن عربی به این نتیجه رهنمون شده که، عشق، از عناصر عمده و اساسی بینش و سلوک عرفانی شمرده شده که در صورت إحیا و پرورش و هدایت آن، بهترین و میانبرترین راه برای تکامل معنوی انسان و رسیدن او به مراتب کمال حقیقی می باشد. به بیان عین القضات همدانی، به خدا رسیدن فرض است، و لابد هر چه به واسطه آن به خدا رسند فرض باشد به نزدیک طالبان. عشق، بنده را به خدا رساند. پس عشق از بهر این معنی فرض راه آمد.هر چند اصالت با عشق الهی بوده و درک و رسیدن به آن – با راه هایی مانند معرفت و عبادت خداوند و پاک کردن دل از تیرگی ها - خود مرتبه ای از کمالات معنوی هست، امّا در عرص? سیر و سلوک تجربه و چشیدن عشق مجازیِ روحانی و عقلانی می‌تواند پُلی برای رسیدن به عشق الهی باشد؛ به این شرط که چون عاشقی کار دل است، عشق پاک در دل پاک ظهور پیدا می کند و آغاز سیر تکامل معنوی و عاشقانه آدمی خواهد بود. برترین مصداق معشوق در چنین عشقی، عشق به انسان کامل؛ یعنی، حب و عشق به انبیا و رسولان خصوصاً پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت (ع) است که در همه مراتب سلوک عارفانه و عاشقانه باید همراه سالک باشد.