جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

الگوی گارسس در تحلیل ترجمۀ بینازبانی، شامل چهار سطح معنایی-لغوی، صرفی-نحوی، گفتمانی-کارکردی و سبکی-منظورشناختی است. هریک از چهار سطح یادشده شامل عنوان‌های دیگری است که درمجموع، امکان تحلیل گسترده و جامع ترجمۀ بینازبانی را با رویکرد ترکیبی فراهم می‌آورند. در پژوهش حاضر، کاربست سطح معنایی-لغوی الگوی گارسس مدنظر است و ترجمۀ فولادوند از سورۀ انعام به‌عنوان مورد پژوهشی انتخاب شده است. روش پژوهش، توصیفی‌تحلیلی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند فولادوند در ترجمۀ این سوره از راهبردهای تعریف یا توضیح، معادل‌یابی فرهنگی یا کارکردی، بسط نحوی، قبض نحوی و معادل‌گزینی واژۀ خاص با واژۀ عام و بالعکس استفاده کرده است. الگوی گارسس در سطح معنایی - لغوی، دو زیرمجموعۀ دیگر نیز دارد که نخست [تشخیص] ابهام و دیگری اقتباس است. ترجمۀ فولاوند از سورۀ انعام، برای مثال، به دلیل چندمعنایی واژگان قرآن کریم در بافت آیات با چالش ابهام‌آفرینی مواجه است. اقتباس به معنای حذف ارجاع فرهنگی زبان مبدأ در زبان مقصد و جایگزین‌ساختن آن با ارجاع غیر مرتبط، یک راهبرد غیر عقلایی در ترجمۀ بینازبانی است. این راهبرد در ترجمۀ فولادوند از سورۀ انعام نمودی ندارد.

رویکرد نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی به بازنمایی جهان در زبان می‌پردازد و در این راستا نگره‌های ویژۀ خود را مطرح می‌کند؛ برای مثال، معنا در این نظریه محصول سه فرانقش اندیشگانی، بینافردی و متنی است که هر سه هم‌زمان و به یک میزان، به معنای پیام کمک می‌کنند. فرانقش اندیشگانی به دو فرانقش تجربی و منطقی تقسیم می‌شود. در فرانقش تجربی، بندهای مفرد و در فرانقش منطقی بندهای مرکب تحلیل می‌شوند. بند ازنظر فرانقش اندیشگانی به سه بخش تقسیم می‌شود: فرایند، مشارک و عنصر حاشیه‌ای. فرایندها به دو گروه اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند و هر کدام سه زیر بخش دارند؛ اصلی‌ها: مادی، ذهنی، رابطه‌ای. فرعی‌ها: رفتاری، کلامی و وجودی. در پژوهش حاضر، ارزیابی فرانقش اندیشگانی در سوره‌های «واقعه» و «قیامت» مدنظر بود و فرایندهای به‌کاررفته در این دو سوره و بسامد حضور هر یک از این فرایندها به بحث گذارده شد تا ابعاد رستاخیز در این سوره‌ها معلوم شود. یافته‌های پژوهش نشان دادند فرایند مادی در این دو سوره بیش از سایر فرایندها به کار رفته است؛ فزونی این فرایند به‌صورت ملموس، بر وقوع کنش، یعنی قیامت تأکید دارد و به آن عینیت می‌بخشد.

قرآن کریم، تجلی خدای حلیم حکیم است و آن ذات مقدس در این کتاب بی‌نظیر تجلی نموده؛ لذا سراسر قرآن نمایان‌گر صفات جمال و جلال خداوندی است. هرچند آیات قرآن کریم به وجوه مختلفی آن ذات مقدس را معرفی می‌کند و انسان‌ها را به صراط مستقیم هدایت می‌نماید. از جمله هدایت‌های ویژه‌ای که خدای سبحان در قرآن نسبت به بندگان دارد بیان احکام شرعیه برای مؤمنان است. قریب به پانصد آیه مبارکه بیان‌گر احکام الهی هستند. حرکت انسان در صراط مستقیم و ثبات قدم در این راه مشروط به عمل به احکام الهی است؛ لذا خدای سبحان در عین این‌که در قرآن، معارف بلند توحیدی و احوال قیامت و نحوه حرکت انسان را در صراط مستقیم بیان می‌کند به بیان احکام الهی نیز می‌پردازد و این ترکیب بیان‌گر آن است که انسان برای هدایت شدن و استمرار حرکت در راه هدایت، نیازمند به تمام معارف و احکامی است که در قرآن بیان شده است؛ لذا انسانی که به خدا سبحان ایمان می‌آورد در اولین گام خود را مقید به عمل به دستورات و احکام شرعیه می‌کند؛ لذا بیان احکام الهی و درک آن‌ها و عمل به آن‌ها از شرایط اولیه حرکت در صراط مستقیم است. پس بر همه مؤمنان واقعی است تا در عین این‌که در تمام آیات قرآن تدبر و تأمل می‌کنند در آیات احکام تدبر ویژه نمایند تا تکالیف خاص الهی را درک کنند و سپس به آن عمل نمایند. به این جهت علمای بزرگ اسلام در این راه تلاش گسترده نموده و کتاب‌های عظیم و عمیقی به نام آیات الأحکام تألیف کردند و در فقه شیعه نیز یکی از مهم‌ترین مستندات احکام، آیات مبارکه قرآن است و روایت کثیری از ائمه(ع) نیز در شرح و تفسیر این آیات وارد شده است که فقهای اسلام با توجه به این روایات، احکام الهی بیان شده در آیات را استخراج می‌کنند و در اختیار مؤمنین قرار می‌دهند. اکنون بر ما تکلیف است که اولا با مطالعه و تحقیق در آیات الأحکام و ثانیا روایات وارده در ذیل آن و ثالثا فتوای فقها، معرفت ویژه‌ای به آیات مذکور پیدا کنیم و به این وسیله هدایت خاص خدای سبحان را دریافت نموده و با عمل به آن به حرکت در صراط مستقیم ادامه داده و ثبات قدم را در این راه تحصیل بنماییم.

هم‌زمان با پدیدار شدن نیروهای شر، سلطه‌گر و خودکامه، انحصاری شدن قدرت تصمیم‌گیری، حمله به ارزش‌ها و هنجارهای پذیرفته شده و تضعیف آن‌ها، تجاوز به مرزهای سرزمینی دیگران با هدف اسارت و غارت، واژه‌ی پایداری در ذهن و روح انسان حق طلب آزادی خواه شکل گرفت. پایداری ریشه در میراث کهن بشری دارد. آن زمان که انسان قدم بر زمین نهاد؛ جدال بین خیر و شر آغاز گردید. میراث ادبی ملل هم از پایداری سرود و نوشت. اندیشگان، ادبیت و انسان‌گرایی از حوزه‌های مشترک این نوع ادبی بین تمدن‌های مختلف است. وجه اختلاف ادبیات پایداری از دیگر انواع ادبی در پیام و هدف آن است. بیان درد و رنج مردم قربانی جنگ، تهییج برای مبارزه، ستایش سرزمین، مبارزان، شهیدان و ایثارگران، طرح میراث بومی و اساطیر ملی برای زنده نگاه داشتن هویت سرزمین، افشاگری و بازگویی حقایق، آرمان‌گرایی و تقدیس آزادی، عدالت و صلح، اعتقاد به ظهور منجی و تحقق مدینه فاضله و اعتراض به افول یا نادیده گرفتن میراث مبارزان از ویژگی‌های بارز این نوع ادبی است.اشغال فلسطین از سوی رژیم صهیونیستی و حمله عراق به ایران دو نمونه بارز از پایداری انسان در برابر شرارت است. شاعر مقاومت فلسطین، «سمیح القاسم» و شاعران جنگ ایران، «سید حسن حسینی» و «قیصر امین‌پور»، هم‌دوش با دیگر مردم سلاح قلم را علیه دشمن متجاوز تیز کردند و با آفرینش آثاری گران‌سنگ، شعله قیام و ایستادگی برابر دشمن را در قلب ملت خود افروختند.پژوهش پیش روی ضمن مطالعه آثار شاعران مورد نظر به بررسی مصادیق مشترک و متمایز شعر پایداری فلسطین و شعر جنگ ایران می‌پردازد تا گوشه‌هایی از زوایای ناشناخته میراث ادبی دو کشور مقاوم را به ادبیات جهانی بشناساند و گامی هر چند اندک در بارور سازی مطالعات بین رشته‌ای بردارد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد؛ ترسیم چهره رنج کشیده مردم، دعوت به مبارزه، بیان جنایات اسرائیل، و إلقا امید به آینده و ستایش وطن در اشعار سمیح القاسم و نفی تجاوز و خشونت رژیم متجاوز عراق و حامیان جهانی آن و بیان رنج و شکیبایی مردم و رزمندگان ایرانی در جنگ از مهمترین درونمایه‌های اشعار حسینی و امین‌پور است.در حوزه‌ی اندیشگان، قیام و منع تسلیم برابر دشمن، هویت قومی، فرهنگی، صلح، امید به آینده به عنوان وجه مشترک در اشعار شاعران مورد نظر است. در حوزه‌ی زبان نیز می‌توان به استفاده‌ی شاعران مورد بحث از زبان روایی، موسیقی مهییج، هنجارگریزی و توجه به ظرفیت‌های معنایی واژگان اشاره کرد.استفاده از صورخیال، رمز، اسطوره، نماد‌پردازی، زبان فاخر و ساختار حماسی اشعار را می‌توان از ویژگی-های مشترک سبکی شاعران مذکور دانست و از وجوه تفاوت نیز می‌توان به گستردگی بیشتر معانی مقاومت و تنوع سبک‌ها و اسالیب شعری سمیح اشاره کرد.شیوه کار توصیفی –تحلیلی - استقرایی و بر اساس اصول مکتب تطبیقی امریکایی (نقد جدید)، در دو حوزه اندیشگان و ادبیت خواهد بود.

شخصیت یکی از مباحث مهم در حوزه انسان شناسی است که در داستان نویسی اهمیتی بسیار دارد. قرآن کریم به تصویرپردازی شخصیت ها اهمیت ویژه ای داده است. بیان قرآن در توصیف شخصیت ها، هنری و ادبی است، از این رو، در بسیاری از موارد از قصه برای توصیف شخصیت ها استفاده کرده است. سوره یوسف، یکی از مهمترین سوره های قرآن کریم از نظر تصویرپردازی شخصیت هاست. یوسف (ع)، یعقوب (ع)، زلیخا، فرزندان یعقوب، عزیز مصر، کاروانیان، همراهان یوسف در زندان، زنان مجلس زلیخا و ... در روند حرکتی قصه و خلق تصاویر، نقش مهمی دارند.پژوهش حاضر، بر آن است که قصه یوسف را با تاکید بر شخصیت پردازی، بررسی کند و کارکرد شخصیت ها را از بعد تصویری قرآن تحلیل کند. یافته های پژوهش نشان می دهد که شخصیت های قصه یوسف با مهارت در چهره های متعدد به کار برده شده اند، به طوری که برای بیان مفاهیم عالی اخلاقی و دینی از ظرفیت های وجودی هر یک از شخصیت ها، نهایت استفاده شده است. در عین حال، خلق چهره های متفاوت و متعدد از شخصیت ها با تکیه بر طبیعت های انسانی بر جذابیت داستان افزوده است.

قصه ابزار مناسبی در انتقال آرمان ها، تجربه ها، اندیشه ها، آداب، سنن و ارزش های انسانی است. قرآن، قصه را زمانی به کار می برد که می خواهد به وسیله آن حقی را در ذهن مخاطب تثبیت و باطلی را از ذهن وی پاک کند؛ اما این امر هیچ گاه مانع از آن نمی شود که ویژگی های هنری قصه پردازی در آن ظاهر نشود. در قرآن کریم هم هدف دینی و هم طریقه هنری در بیان مد نظر است. در این مقاله تلاش شده است؛ با توجه به مجموعه مفاهیم و اصول اساسی که امروزه در بیان داستان و درام تاکید می شود، تا حد امکان، در سوره یوسف، تصاویر و ویژگی های مربوط به مکان، زمان، رویا و شخصیت، کشف و طبقه بندی شود. روش خاص پژوهش توصیفی، تحلیلی و بر پایه تصاویر استخراج شده از متن سوره است.یافته های پژوهش نشان می دهد: ارائه تصویری روشن و دقیق از اجتماع، مکان و زمان قصه، خلاقیت در آفرینش و پردازش شخصیت ها و طبیعت های انسانی، خلق چهره های متفاوت از یک شخصیت، گفتگو، طرح حوادث، گره افکنی، بحران آفرینی، گره گشایی و ایجاد انتظار از جمله مهمترین ویژگی های هنری و ادبی سوره یوسف است. عوامل یاد شده همگام با یکدیگر در روند حرکتی قصه و تحقق اهداف آن عمل می کنند. از دیگر نتایج حاصل، بازنمایی نقاط اشتراک میان اصول امروزی داستان، نویسی و قصه پردازی با قصه های قرآنی در نحوه روایت، اسلوب، ساختار و بهره گیری از ظرایف و فنون هنری و ادبی است.