جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این نوشته در یک مقدمه و سه بخش کلی و هر بخش آن نیز به نوبه خود به دو فصل تقسیم شده است . همچنین بعد از مقدمه به معرفی منابع عمده این رساله پرداخته شده است . در فصل اول از بخش مقدماتی به پیشینه وزارت و اهمیت آن در ایران قبل از اسلام و نحوه انتقال نظام اداری ایران به دربار خلفا و نقش والای وزرای ایرانی در آن دوره و همچنین در ایام حکومتگران ترک و مغول توجه شده است . فصل دوم از بخش مقدماتی به بررسی و شناسایی نظام اداری دوره مورد نظر (صفویه) و حدود اختیارات دستگاه وزارت و سایر تشکیلات قدرتمند که قدرت وزیر را تحت‌الشعاع قرار داده بودند، پرداخته است . فصل اول از بخش یکم به بررسی سیر وزارت در نخستین دوره حکومت صفوی و عواملی که منجر به کاهش نقش وزیر در نظام اداری صفویه شده بود پرداخته است . شاه اسماعیل اول با رسمیت دادن مذهب شیعه در ایران به برقراری حکومت دین سالاری دامن زد و این عاملی بود در قدرت‌گیری صاحب‌منصبانی مانند وکیل و صدر که دارای اختیارات ویژه روحانی بودند. از سوی دیگر قزلباشان (اهل شمشیر) که عامل اصلی تحکیم پایه‌های حکومت صفویان بودند پاداش خدمت خود را کسب مقامات عالیه دولتی می‌دانستند. این دو عامل سبب شده بود که اهل قلم (کاربدستان سنتی نظام اداری ایران) تا روی کار آمدن شاه عباس اول در حاشیه قرار بگیرند. فصل دوم از بخش یکم به بررسی سیر وزارت در دومین دوره حکومت صفوی و عوامل موثر در افزایش نقش وزیران می‌پردازد. با جلوس شاه عباس اول بر تخت سلطنت و انجام اصلاحاتی مانند کاهش قدرت قزلباش (اهل شمشیر) و صاحب‌منصبان مذهبی، نقش اهل قلم در بدست‌گیری مقامات ممتاز اداری پررنگ‌تر شد. بخش سوم از این مجموعه نیز در دو فصل نگاهی دارد بر شرح حال وزاری دوره نخست (فصل اول) و دورهء دوم (فصل دوم) حکومت صفوی. و در پایان فصول نیز بحثی تحت عنوان فرجان سخن و نهایتا کتاب‌شناسی آورده شده است .