جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ناصرخسرو قبادیانی بلخی یکی از حکماء و شعرای نیمهء دوم قرن پنجم هجری است ، ایام شباب را به عیش و نوش گذراند اما در سن چهل و سه سالگی تحول معنوی برای او پیش آمد از تعلقات چشم پوشید و به سوی کعبه روانه شد. پس از زیارت کعبه به مصر رفت و با دعاه اسماعیلیه آشنا شد و زندگانی معنوی تازه‌ای را آغاز کرد. پس از بازگشت به خراسان، بی‌پروا به نشر دعوت فاطمیان پرداخت . ناصرخسرو دارای تالیفات زیادی است از جمله: وجه دین، جامع‌الحکمتین، زادالمسافرین، سفرنامه و دیوان اشعار. او در فن قصیده‌سرایی استادان استادی مسلم است . او حکیمی است الهی و در مبحث الهیات و تاویل آیات قرآن نظراتش شایان توجه است . اسماعیلیه و ناصرخسرو به تاویل قائلند و آیات قرآن را به کلی تاویل می‌کنند: "شورست چو دریا بمثل صورت تنزیلتاویل چو لولوست سوی مردم دانا" و در "جامع‌الحکمتین" می‌گوید: "مر کتاب خدای را تاویل است ، اما بتاویل عقلی گویند صفات مخلوق را از خالق نفی کنیم" ناصرخسرو، قرآن کریم را از حفظ داشته و به سبب اعتقاد محکم او نسبت به قران، در شعر خویش از این کتاب آسمانی بسیار تاثیر پذیرفته است . در این رساله کوشیده‌ایم تا تاثیر قرآن کریم را در شعر ناصرخسرو براساس ابواب زیر بررسی کنیم: تلمیح به قصص قرآن: ناصرخسرو طبق روش خاص خود به قصص مختلف قرآن اشاره کرده است ، مانند داستان خلقت آدم و سجده نکردن شیطان بر او، داستان هاروت و ماروت ، داستان حضرت نوح و کشتی و طوفان و غیره. اشاره به آیات قرآن کریم: در این بخش بیتهایی از دیوان ناصرخسرو که در آنها به سوره‌ای از قرآن یا آیه‌ای از آیات قرآن کریم اشاره شده، آورده شده است ، در هر مورد آیهء مورد نظر را نیز ذکر کرده‌ایم. معنی و مفهوم آیات : ناصرخسرو در بسیاری از اشعار خود مضمون آیات قرآن کریم را آورده است ، آنچنان که به خواندن آن بیت ، و آشنایی مختصر با قرآن کریم، آیهء مورد نظر به ذهن می‌رسد. در این بخش ، ابیاتی را آورده‌ایم که مفاهیم آن از مفاهیم آیات قرآن اقتباس شده است . مفردات قرآن کریم: در این بخش اشعاری از دیوان ناصرخسرو ذکر شده است که شاعر در آنها، لغات و ترکیباتی را از قرآن گرفته است . کاربرد این لغات و ترکیبات گاهی هیچ ارتباطی به آیهء قرآن ندارد و گاهی نیز با آیات قرآن مرتبط است . تشبیهات قرآن کریم: آخرین بخشی که در رسالهء حاضر به آن پرداخته شده است تصاویر قرآنی و تشبیهاتی است که ناصرخسرو با استفاده از قرآن کریم در دیوان خود آورده است . در این رساله، هر جا آیه‌ای نقل کرده‌ایم، ترجمهء آن را نیز تفسیر ابوالفتوح رازی آورده‌ایم.