جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده سعدالدّین محمّد بن مؤیّد حمّویه جوینی بحرآبادی از عارفانِ بنام امّا کمتر شناخته شده¬ی سده¬ی هفتم است. اغلب آثارِ او مشحون از رموز پیچیده و مغلق در باب تأویلِ حروف و اعداد و اشکال است به همین دلیل در طولِ تاریخ کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بعضی، آراء حمّویه را در این زمینه منشأ افکارِ حروفیان می‌دانند. از سوی دیگر توجه خاصِ سعدالدّین حمّویه به نقشِ ولیّ و خاتم اولیّاء و تعیین مصداقی برای آن سبب شده است که در سالهای پس از خود بیشتر به عنوان یکی از پیروان عقاید ابن عربی و گاهی همچون یک صوفیِ شیعی شناخته شود. از میانِ آثارِ منتشر شده و قابل فهم¬ترِ حمّویه می-توان رساله¬ی المصباح فی التصوف و قلب المنقلب را نام برد. رساله¬ی دیگرِ او سکینه الصالحین است که در اینجا به تصحیح آن پرداخته¬ایم. سکینه الصالحین کتابی است در عرفانِ عملی و در واقع چکیده¬ایست از اهمّ مطالب إحیاء علوم الدین ِ ابوحامد غزالی بعلاوه¬ی افکارِ خاصِ حمّویه در تأویلِ حروف. دو نسخه از این رساله تا کنون به ثبت رسیده و در دسترس بوده است. یکی نسخه¬ی کتابخانه¬ی مجلس به شماره 10696، تاریخِ کتابت 760 ه. دیگر نسخه¬ی کتابخانه بورسا در ترکیه که فیلمِ آن به شماره 1184، در کتابخانه ِی مرکزی موجود است.

در تمام فرهنگ ها و زبان ها، کتاب های آسمانی اصلی ترین آبشخور فکری پیروان آن ادیان بوده است و چون معجزة جاوید پیغمبر اسلام قرآن مجید (سخن) بوده، تأثیرگذاری آن بر افکار مسلمانان در خلق آثار ادبی از کتب آسمانی ادیان دیگر آشکارتر است. پس از قرآن مجید، سخنان رسول اکرم(ص) و امامان و پیشوایان دین، بیشترین تأثیر را بر آراء و افکار و خلق آثار ادبی شاعران و نویسندگان مسلمان داشته است. با آنکه محقّقان مکرّر به این تأثیرپذیری اشاره کرده اند و موارد متعدّدی را باز نموده اند. ولی تأثیر کتاب شریف نهج البلاغه بر آثار ادبی، چنان که شایستة جایگاه رفیع آن بوده، مورد توجّه قرار نگرفته است. سعدی شهسوار بی بدیل عرصة نظم و نثر فارسی، متأثّر از بلاغت و مفاهیم متعالی کلام امام علی(ع) بوده است و در گلستان، بیش از 200 مورد از مفاهیم نهج البلاغه را اقتباس کرده است. در این مقاله به 62 مورد اشاره شده است.