جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سید قطب یکی از اعضای اخوان‌المسلمین مصر بود که به اتهام فعالیت علیه حکومت، در سال 1966 اعدام شد. بیشتر اندیشه‌های وی مربوط به مفهوم جاهلیت است که عبارت می‌شود از رد مسلمانی مسلمانانی که از شیوه زندگی اسلامی (از نظر قطب) فاصله گرفته‌اند. در این پژوهش، نوشته‌های سید قطب به روش کتاب‌خانه‌ای مطالعه و بررسی شد و این نتیجه حاصل آمد که اغلب اندیشه‌های اصلی سید قطب بی‌سابقه نیستند، بلکه اندیشه‌هایی هستند که در تاریخ اسلام در میان علمای مسلمان وجود داشته‌اند، اما سید قطب آنها را به زبان دیگری بیان کرده و گاهی واژه‌های غلط و گمراه­کننده­ای را برای بیان منظور خود به کار گرفته است. همچنین، معلوم شد که دغدغه و انگیزه قطب، کوبیدن جامعه و نظام حکومتی و مخالفت با آن به هر قیمتی بوده است؛ به گونه‌ای که وی در این راه، گاه از مفاهیم اسلامی استفاده نادرست کرده است.

با اوج‌گیری رقابت‌های مصر و عربستان در جهان عرب، به‌ویژه در دهه‌های پس از جنگ دوم جهانی، بسیاری از اعضای اخوان‌المسلمین مصر به عربستان سعودی رفتند و اندیشه‌های اخوانی را با وهابیت ترکیب کردند و رواج دادند. مهم‌ترین این افراد محمد قطب بود. اصلی‌ترین اندیشه‌های محمد قطب حول محور مفهوم جاهلیت شکل گرفت. از دید قطب، جاهلیت یک مفهوم سیاسی و به معنای حاکمیت قانونی، غیر از شریعت بود. وی راه گذر از جاهلیت را تشکیل حکومت اسلامی می‌دانست. در این پژوهش نشان می‌دهیم که حکومت در نگاه قطب رفیع‌ترین جایگاه ممکن را داشته، به طوری که جزء اصول دین اسلام و هم‌تراز با توحید قلمداد شده است. چنین تفسیری از نگاه شیعه و سنی اغلب پذیرفتنی نبوده است. هدف این حکومت از نظر قطب رهانیدن مردم از جاهلیت و مسلمان‌کردن آنان است. قطب مهم‌ترین ابزار حکومت اسلامی در رسیدن به اهدافش را قانون الاهی، یعنی شرع، می‌دانست.