جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علم نحو، یکی از علوم پایه و اساسی زبان و ادبیات عربی است و آن، علم نظم یا ترکیب جمله‌هاست که درباره‌ی اصول ساختاری جمله و قواعد إعراب بحث می‌کند و عدم آگاهی کامل از قاعده ی نحوی باعث برداشت و فهم نادرست از آیات الهی می‌شود. علم نحو نشان می دهد که فهم و تفسیر قرآن تنها در چارچوب دستور زبان و قواعدِ تدوین شده ممکن است و نمی توان از نظام دلالی و دستوری این زبان در فهم مقصود و درک معنای آیات خارج شد. ازاین‌رو پژوهش حاضر بر آن است تا با روش «تحلیلی – توصیفی» ضمن بیان بعضی از اختلافات نحوی تأثیر اختلاف دیدگاه علماء را در معنا و مفهوم آیات گوناگون موردبحث و بررسی قرار دهد. در این پزوهش سعی شده اختلافات نحوی را در دو قالبِ: 1- تشابهات اعرابی (شامل: تشابهات مرفوعی، تشابهات منصوبی و تشابهات مجروری) 2- اختلافات اعرابی، مورد مطالعه قرار دهد. تا تاثیر این اختلافات را در نوع برداشت و درک از قرآن کریم نشان دهد و این که ثابت کند اعراب قرآن کریم ارتباط بسیار محکمی با علم ترجمه وتفسیر دارد چون دیدگاه‌های نحوی گوناگون باعث تغییرات در معنا و مفهوم آیات می‌شود. لذا مفسّر یا مترجم باید از اعراب کلمات آگاهی داشته باشد تا مفاهیم آیات را به درستی بفهمد. چون گاهی این اختلافات نحوی منجر به تغییر و دگرگونی معنا و مفهوم کلام الهی می شود.

قرآن کریم، کلام جاویدان آسمانی است، که از هر سو به آن بنگریم، جلوه‌ای بدیع از پرتو حسنش بر ما آشکار می‌گردد. اعجاز این کتاب هستی‌بخش، به اندازه‌ای است که منشأ پیدایش دانش‌های فراوانی گشته است.یکی از جلوه‌های زیبا و جذاب از قرآن کریم، علم سبک‌شناسی است. سبک‌شناسی از بهترین علومی است که با دانش‌های دیگری چون: بلاغت و ادبیات، نحو و تصویرآفرینی به کشف سبک و اسلوب می‌پردازد. در حقیقت سبک‌شناسی، روابط زبانی موجود در متن ادبی را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد. به دلیل دامنه‌ی وسیع علم سبک‌شناسی، این پژوهش بر آن است که سوره‌ی یس را در سه سطح ادبی، نحوی و تصویرپردازی با تأکید بر برخی آراء و نظرات توصیفی، نقش‌گرا و ساخت‌گرا بررسی کند.سطح ادبی، نحوی و تصویرپردازی با نظم و هنر ویژه‌ای در آیات این سوره جلوه‌گر شده است. در سطح ادبی متن آیات این سوره، از حیث ادبی به کمک ابزارهایی بلاغی چون تشبیه، استعاره، کنایه و... مورد تحلیل سبکی واقع شده است. در این سطح علم بلاغت با درگیر کردن عواطف و احساسات انسان، زیبایی خارق‌العاده‌ای به این سوره بخشیده است. در سطح نحوی، دقت در نحوه‌ی هم‌نشینی کلمات و ترکیب‌های آن‌ها، تقدیم و تأخیر، حذف، تکرار، ندا، استفهام از ویژگی‌های نحوی برجسته در این سوره است. سطح تصویرپردازی با استفاده از فنون بلاغی (تشبیه، استعاره، تمثیل) و فنونی چون تقابل، استفهام، تجسیم و نیز تصویرپردازی حقیقی به انتقال معانی و مفاهیم آیات و همچنین به تصویر کشیدن موضوعات و وقایع مختلف می‌پردازد، که مویّد این نکته است که تصویر با استمداد از ظرایف و فنون ادبی و هنری سبب انسجام و تناسب کلام و معانی می‌شود. این سه سطح در سبک آیات این سوره به اندازه‌ای تأثیرگذار است که با توجّه به اسرار نهفته در آیات قرآن، تبیین و فهم سبک آیات بدون آگاهی از این سطوح و قواعد امکان‌پذیر نیست.

یکی از موضوع های مورد توجه در پژوهش های لغت شناسی معانی الفاظ و پدیده های تحول معنایی مربوط به آن و عل ‌های این تحول است که در علمی به نام «معنا شناسی» بررسی می شود. کارمعنا شناسی، کشف ساز و کارهای معنا با بررسی نقش و جایگاه یک کلمه در جمله و با مطالعه‌ی علمی است. این علم در مطالعات قرآنی نیز وارد شده است و نقش مهمی در درک معنا و مقصود کلام الهی دارد. از آنجایی که قرآن دارای بافتی منسجم و ساختاری بی‌نظیر است و هر کلمه در جای خود می تواند دربردارنده ی معانی متعددی باشد که با توجه به ساختار جمله شخص مخاطب را تحت تأثیر خود قرار می دهد پژوهش حاضر بر آن شده است تا تأثیر معنایی را از طریق انواع دلالت در آیات سوره مریم (س) مورد ارزیابی قرار دهد و شیوه های متنوعی که در این سوره جهت تأثیرگذاری برمخاطب به کار رفته است بیان دارد و با توجه به تحقیقات به عمل آمده در این پژوهش دلالت های صوتی، صرفی، نحوی و واژگانی به طور متعدد وجود دارد.