جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق بر آن است که با مراجعه به آیات نورانی قرآن کریم و دیگر منابع معتبر اسلامی ، « سیمای صحابه» را مورد تحلیل و بررسی کامل قرار دهد . در ابتدا ضمن بیان روشنی از ابعاد مختلف مساله با استناد به آیات ، ضرورت این تحقیق اثبات گردیده است و برای رسیدن به هدفهای تحقیق اهداف ویژه ای شامل : بررسی معنای صحابه و عدالت و جرح از نظر لغوی و اصطلاحی ، بررسی عدالت صحابه از دیدگاه شیعه و اهل سنت ، بررسی موارد جرح صحابه در قرآن ومعرفی برخی از اصحاب نمونه پیامبر اکرم (ص) طراحی گردیده است . برای رسیدن به اهداف مذکور سؤالاتی به شرح زیر مطرح شده : جایگاه صحابه در قرآن و سنت چیست ؟آیا جمله « الصحابة کلهم عدول » مورد قبول فریقین هست ؟ دلایل اهل سنت بر عدالت کل صحابه چیست ؟ آیا جرح صحابه مساوی با کفر جارح است ؟ موارد جرح صحابه در قرآن کدامند ؟ با توجه به ماهیت ، اهداف و امکانات موجود روش تحقیق توصیفی – تحلیلی برای انجام تحقیق برگزیده شده است . پس از گردآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها نتایج ذیل بدست آمد : صحابه پیامبر (ص) یعنی همان کسانی که ملازمت و همراهی آن حضرت را اختیار کرده اند و بعد از پیامبر (ص) مبلغ سیره و سنت پیامبر (ص) بودند می تواند برای ما الگوهای کاملی در زندگی باشند ولی مطلبی که باید متذکر شویم این است که صحابیان پیامبر (ص) بنا به گزارش تاریخ نویسان و کتب رجالی بالغ بر صد هزار نفر بوده اند که همگی نتوانستند پیوسته و دائم همراه حضرت باشند . و برخی فقط برای حفظ جان و موقعیت خود تظاهر به اسلام و همراهی با پیامبر (ص) نموده اند و برخی مرتکب گناهانی از قبیل : فسق ، فرار از جنگ و جهاد ، نقض عهد با خدا و رسولش ، چشم چرانی در حال نماز ، افشا کردن اسرار پیامبر (ص) و بر خورد نادرست با آن حضرت ، ارتداد و نفاق و ... شده اند که همگی دال بر این است که نمی توان به همه آنها اعتماد کرد وهمه راه را عادل دانست . ولی اهل سنت بدون توجه به موارد فوق ذکر عدالت کل اصحاب را عقیده دارند و هر گونه تهمت و ذکر گناهی برای یکی از اصحاب را کفر و خروج از اسلام می دانند . ولی شیعه با ژرف نگری عدالت صحابه راستین را قبول دارد و به آن ایمان دارد و نظریه عدالت صحابه را چیزی جز یک نظریه سیاسی که در سایه حکومت آزادشدگان (بنی امیه) پاگرفته ویا زیر نظر مستقیم آنها به وجود آمده ، می داند . محقق در این پژوهش با محدودیت هایی چون : عربی بودن منابع موضوع ، عدم دسترسی آسان به کتابخانه و محدودیت زمانی برای پژوهش و نگارش روبرو بوده است و پیشنهاد می گردد که در این زمینه تحقیقات جزئی تری مانند عدالت صحابه صورت پذیرد .

کتاب الکافي تأليف محمد بن يعقوب کليني، من لا يحضره الفقيه تأليف محمد بن علي بن بابويه قمي، تهذيب الاحکام و استبصار تأليف محمد بن حسن طوسي به عنوان چهار جامع حديثي اوليه شيعه شناخته شده اند. تأليف هر يک از اين چهار كتاب نتوانسته شيعه را از تأليف جوامع بعدي بي نياز کند. اين مسأله دال بر نقص و ايرادنيست، بلکه هر يک از اين کتب در جايگاه خود معتبر است آنچه باعث تفاوت اين کتابها و تمايز آنها از يکديگر شده است، روش تدوين حديث در آنها است. بنابراين، پژوهش حاضر در صدد بررسي اين مسأله است که روش ضبط حديث در کتب اربعه چگونه است؟ ومعيارهاي گزينشي احاديث در کتب اربعه کدامند؟ و در آخر يک بررسي تحليلي -مقايسه اي روي روش گزينش و نقل احاديث در آنها داشته باشيم؟اين پژوهش به، روش توصيفي_تحليلي است و ابزار گردآوري اطلاعات بر پايه مطالعات کتابخانه اي و مقالات است.نتايج نشان داده است که هر يک از کتب اربعه، احاديث را به روش خاصي ضبط و ارائه كرده اند و تفاوت هايي در آنها وجود دارد. شيخ کليني با توجه به نياز شديد شيعيان به يک جامع حديثي، کتاب خود را براساس ذکر کامل احاديث [سند کامل و به طرق متعدد، متن کامل] نگارش مي کند؛ شيخ صدوق کتاب خود را به صورت يک رساله عمليّه و براساس ابواب فقهي تدوين کرده و در اين راستا خود را ملزم به ذکر کامل سند و متن حديث نديده است، هر چند بعداً با نگارش مشيخه کتاب را از حالت ارسال سندي خارج مي کند؛ شيخ طوسي با آگاهي کامل از مسأله تعارض موجود در احاديث و با توجه به اينکه دو کتاب قبلي کافي و من لا يحضر نتوانسته بودند اين مشکل را برطرف سازند، دو کتاب خود را در راستاي هدف رفع تعارض تدوين کرده است و با استفاده از معيارهاي رايج در علم الحديث از قبيل موافقت با قرآن، سنت متواتر، عقل و اجماع و ... و همچنين روشهاي اصولي ترجيح، جمع عرفي، تخيير و توقف و با درايت و توانايي کامل در اين امر توانسته مسأله تعارض در احاديث را به خوبي رفع و از بين ببرد. تفاوت موجود بين اين کتب، تنها تفاوتي ذوقي و سليقه اي نبوده است، بلکه امريست برخاسته از عوامل و شرايطي که آن کتاب در آن تأليف شده است. از جمله اين عوامل جهت گيري مؤلف در تدوين و گردآوري احاديث، نيازها، امکانات و علوم موجود، ابتکارات و ابداعات مؤلف است. تفاوت ها در شيوه سندي، چگونگي عرضه متن احاديث، استدلالها و توضيحات مؤلف، فقه الحديث، ترتيب و تأخر ابواب و چينش روايات ديده مي شود و هر يک از اين تفاوتها در قالب روش گزينشي مؤلف قابل تحليل است و از ويژگيهاي کتب اربعه به شمار مي آيند.