جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی مسائل مربوط به شرک و ارزیابی رفتار و اعمال مشرکان در قرآن کریم است. پژوهش حاضر در سه بخش تدوین شده است. نویسنده در بخش اول پس از بیان «تاریخچه شرک» از قرآن، معصومین(ع)، علماء گذشته و معاصر و همچنین علماء اهل سنت، اشاره ای نیز به تاریخچه بت پرستی نموده است. وی در ادامه بخشی را با عنوان «شرک در قرآن» آورده است که به مباحثی همچون منشاء شرک، آثار، آمرزش شرک و سایر گناهان کبیره، بطلان شرک، مبارزه با شرک، اقسام، مراقب، مرز توحید و شرک و مخالفت شرک با فطرت پرداخته است. بخش سوم نیز که به «مشرکان در قرآن» اختصاص دارد، شامل عناوینی مانند عهد و پیمان با مشرکان، بهانه جوئی های مشرکان در قبال انبیاء، تسلط شیطان بر مشرکان، چگونگی رفتار با پدر و مادر مشرک، هم آوائی مشرکان و منافقان، خدایان مشرکان و حبط عمل مشرکان است

قاضی نعمان، از فقیهان معروف اسماعیلی، در آثار خود به مسئله تأویل به‌گونه‌ای خاص و متفاوت از دیگر اسماعیلیان پرداخته است. به‌رغم دیدگاه اسماعیلیان که به باطن و تأویل نگاه حداکثری دارند و در مواردی نیز دچار خطا می‌شوند، قاضی نعمان اعتقاد به تأویل را در کنار نص تبیین می‌کند و با ترسیم خط اعتدال می‌کوشد از خطا‌های دیگر اسماعیلیان در امان ماند. وی ظاهر قرآن را صامت و معجزه پیامبر(ص) و تأویل و باطن را معجزه ائمه(علیهم السلام) ‌می‌داند. او تأویل و باطن را علمی ‌می‌داند که با بهره‌گیری از آیات قرآن و در چارچوب ضوابط اثبات‌پذیر است. از آرای قاضی نعمان به‌رغم ارتکاب تأویل‌های مردود، ‌می‌توان قواعد و شرایط تأویل را بدین شرح استخراج کرد: «توجه به ظاهر در کنار باطن؛ ارتباط مفهومی تأویل و عقل، تأثیر اخلاص در صحّت تأویل، منتهی‌شدن تأویل به علم امام و دخالت ایمان در صحت تأویل». به‌رغم امتیازهای فکری قاضی نعمان در مسئله تأویل، اشکال‌ها و ابهام‌های جدّی در دیدگاه او وجود دارد که در این نوشتار به بررسی و نقد آنها پرداخته‌ایم.