جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این پژوهش ( مفهوم « اسراف و تبذیر» در قرآن و سنت، عوامل ایجاد آن، آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن) است. واژة اسراف به معنی زیاده روی در هر کار یا چیزی است و تبذیر به معنی زیاده روی در مصارف مالی است. بنابراین رابطة منطقی عموم و خصوص مطلق بین آن دو برقرار است. حکم این عمل با توجه به ادلة اربعه، حرمت یا کراهت است که به مصادیق و محدوده های شرعی و عرفی هر یک بستگی دارد که در قرآن کریم، روایات و فقه به آنها اشاره شده است. گرایش به اسراف و تبذیر در افراد، تحت تأثیر عوامل اخلاقی ای چون « پیروی از نفس سرکش، ضعف ایمان، اتصاف به رذایل اخلاقی» و عوامل روانی ای چون « خودنمایی، تجمل گرایی، وسواس» قرار می گیرد. تربیت ناشایست فرزندان در محیط خانه و القاء اندیشه های اسراف گرانه، تقلیدهای کورکورانه، پیشرفت صنعت و تکنولوژی، ضعف مدیریت و… از جمله عوامل خانوادگی و اجتماعی اسراف است. ضعف اعتقادی، محرومیت از حب و هدایت الهی، برآورده نشده دعا تنهایی در هنگام نیاز و… از پیامدهای فردی اسراف است. هم چنین فراهم نمودن موجبات گمراهی دیگران، از بین رفتن برکت و سلب نعمت، افزایش طلاق، ایجاد مفاسد گوناگون حقوقی، اخلاقی، اقتصادی و… از جمله پیامدهای اجتماعی آن می باشد. اسراف در زندگی اخروی افراد نیز تأثیرات منفی از جمله محرومیت از شفاعت، خواری و رسوایی در قیامت و گرفتاری در عذاب سوزان جهنم را بر جای می گذارد. از توجه به این پیامدها به فلسفة تحریم اسراف پی می بریم. آگاهی از فلسفه احکام برای ایجاد ثبات قدم بیشتر در اطاعت از فرامین الهی مناسب می باشد. بهترین راهکارهای ریشه کن کردن اسراف و تبذیر آموزه های قرآن و سنت است، که عبارتند از: تقویت بینش توحیدی، تقوا و خداترسی، پیدا نمودن دید واقع بینانه و یاری گرفتن از خداوند متعال و… . والدین نیز با مدیریت شایسته، تربیت صحیح فرزندان و ترویج محسنات اخلاقی می توانند با آموزش قناعت و صرفه جویی، جلوی زیاده روی های فرزندانشان را بگیرند. راهکارهای اجتماعی نیز در این امر مؤثر است چون: مراکز تبلیغاتی با ارائة الگوهای صحیح مصرف و آموزش آن به افراد، با معرفی الگوهای ساده زیستی، هشدار دادن به بی اعتباری دنیا، بیان عواقب تلخ زندگی اسراف گران گذشته، جلوگیری از استفادة کالاهای تجملی، برخورد قاطعانه با خیانت کاران و رسیدگی به جرائم و مجازات افراد می توانند گام برجسته ای در برقراری عدالت و ریشه کن کردن تجاوزگری ها بردارند. آموزش و پرورش با تربیت و گزینش معلمین متعهد، تفکیک دروس آموزشی پسران و دختران و دادن آموزش های تخصصی در ارتباط با مسئولیت و نقش بعدی هر دسته، فراهم نمودن موقعیت های شغلی و… می تواند مانع هدر رفتن عمر با ارزش افراد و اتلاف اموال عظیم بیت المال شود. دولت نیز می تواند با نظارت دقیق بر بازار کار و توزبع مناسب ثروت و نظارت بر ساخت و احداث پروژه ها گام بزرگی در این راستا بردارد. در این تحقیق تلاش کردیم مطالب فوق را در طی بخش هایی با عنوان: تعاریف لغوی و اصطلاحی اسراف و تبذیر و واژگان نزدیک به آن، عوامل فردی و اجتماعی ایجاد اسراف، پیامدهای فردی و اجتماعی اسراف و راهکارهای جلوگیری از اسراف به طور مبسوط مورد توصیف و تحلیل قرار دهیم و در پایان پیشنهاداتی را برای اجرای راهکارها ارائه کنیم. لذا با استفاده از روش های « کتابخانه ای، کاربردی، تحلیلی، توصیفی، بنیادی» مطالب سودمندی را که غالباً در کتب درجه اولی چون تفاسیر، مجامع روایی، فقهی، لغت نامه و دیگر کتب اختصاصی، متفرقه و مقالات علمی بود جمع آوری نمودم تا به اهدافم نائل آیم.