جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خودفراموشی به عنوان یک معضل اجتماعی، تربیتی که نوعی عدول از "خود" و انحراف از خط سازندگی است : از قدیم‌الایام وجود داشته و هر مکتبی به نوعی راجع به آن اندیشیده و در رفع آن کوشیده است . رساله حاضر تلاشی در جهت بررسی مفهوم "خود" و ماهیت خودفراموشی و انواع آن از نقطه‌نظر اسلام و اگزیستانسیالیزم الحادی(سارتر) و دست‌یابی به نحوه مواجهه و میزان موفقیت هر یک از این دو مکتب در رفع خود فراموشی می‌باشد. از این رو ضمن بررسی ماهیت "خود" و خودفراموشی این نتیجه حاصل شد که از نقطه نظر اسلام"خود" یک امر واقعی است و از نظر اگزیستانسیالیزم الحادی "خود" یک امر اعتباری می‌باشد. و البته تنها با قبول واقعی بودن "خود" می‌توان به خودفراموشی معنا و مفهوم واقعی بخشید. زیرا با قبول اعتباری بودن خود نمی‌توان افراد را متهم به خودفراموشی نمود. و با توجه به اینکه علم به "خود" علم حضوری است و علم حضوری فراموشی نمی‌پذیرد، لذا خودفراموشی وجودی عملا تحقق نمی‌یابد و به نحو مسامحه خودفراموشی به کار برده می‌شود به معنای فروگذاشتن و از دست دادن جنبه‌های والای انسانی است که امکان بروز نمی‌یابد. در بررسی از انواع خودفراموشی به شناخت دو نوع آن نایل آمده و یکی از انواع آن خودفراموشی مثبت بوده که ناهشیاری و بی‌خویشتنی از آن نوع است و نوع دیگر منفی و مذموم می‌باشد و شامل خودفراموشی وجودی، فراموشی اجتماعی و فراموشی فرهنگی می‌باشد و آنگاه به بررسی تفاوتهای اسلام و اگزیستانسیالیزم در رابطه "خود" با خدا، طبیعت ، جامعه و خویشتن پرداختیم و به تاثیر این تفاوتها در مقوله خودفراموشی اشاره کردیم. در بررسی از راههای رفع خودفراموشی به عنصر محوری و اساسی یعنی اتحاد در هدف اعلای حیات یعنی بازگشت به خود منسوب به روح الهی در مکتب اسلام اشاره کردیم و آن را عامل خودیابی در فراموشی وجودی، اجتماعی و فرهنگی دانستیم، در حالی که مکتب اگزیستانسیالیزم الحادی (سارتر) رفع خود فراموشی را در گرو انتخاب و تصمیم‌گیری و مسئولیت‌پذیری می‌داند که آن را تنها در پرتو نفی واجب‌الوجود جستجو می‌کند، زیرا معتقد است که اعتقاد به خدا باعث می‌شود که سرنوشت انسان از قبل معلوم باشد و به جای اگزیستانسیالیزم یعنی اصالت وجود، اصالت ماهیت تحقق پیدا کند. ولی چون در این مکتب با حذف واجب‌الوجود ملاک عینی برای رفع خودفراموشی وجود ندارد، لذا پیروانشان قادر به رفع خودفراموشی یعنی انتخاب انسانی نخواهند بود و عملا به جانب تصمیمات غیرانسانی متمایل می‌شوند.

در این پایان نامه بر اساس آیات قرآن کریم وروایات معصومین (ع) معانی کلمه غیب، انواع غیب ومصادیق آن یعنی مواردی که به آنها غیب اطلاق شده مورد تحقیق قرار گرفته است .

تحقیق حاضر در یازده بخش به این شرح تنظیم و تدوین شده است: خانواده در اسلام، بنیان روابط در خانواده، اساس روابط خانوادگی، رابطه مرد با همسر، رابطه زن با همسر، رابطه والدین با فرزندان، رابطه فرزند با والدین، نوع روابط در خانواده، عوامل مؤثر در تحکیم خانواده، فسخ روابط خانوادگی. در بخش پایانی به جمع بندی مباحث پایان نامه پرداخته شده است.

امر به معروف و نهی از منکر از جماه فرامینی است که شرع مقدس اسلام بمنظور کنترل و نظارت همگانی بر رفتارهای اجتماعی و فردی بر آن پای فشرده و آن را بسیار مهم و حساس توصیف کرده است . این مهم در حوزه های متعددی از علوم اجتماعی قابل بررسی و تدقیق است که شاخه های مختلف ارتباطات اجتماعی ،فرهنگ شناسی ، روان شناسی فردی و اجتماعی و حتی علوم سیاسی از مهمترین آنهاست . بی توجهی به ابعاد متفاوت و گاه بظاهر متضاد این فرضیه اجتماعی بی تردید سبب مغفول ماندن فلسفه ، اهداف و مکانیزمهای مناسب آن و در نتیجه فقدان کارایی در نظر گرفته شده بای آن میگردد . امر بمعروف و نهی از منکر همچون سایر پدیده های اجتماعی که موضوع آن موجودی زنده ، هدفدار، هوشمند و با اراده بنام انسان است باید با عنایت جدی به حواشی و سایر ابعاد زندگی فردی و اجتماعی آدمی صورت پذیرد و به موضوع خود یعنی انسان بعنوان یک کل قرار گرفته در کلی دشگر شامل گروه و اجتماع و داشته ها و آموزه های فردی و اجتماعی و نیز احاطه شده توسط بسترهای موجود و سنتها و ارزشهای حاکم و غیر حاکم بنگرد در غیر این صورت صرفا" و حداکثر در نقش قوانین موضوعه خشک حکومتی عمل خواهد کرد و تنها بر زندگی و رفتار ظاهری انسانها و آنهم تا زمانی که ابزارهای امر بمعروف و نهی از منکر یعنی آمران و ناهیان باقی باشند تاثیر خواهد گذارد ، تاثیری که ضمانتی بر نهادینه و درونی شدن آن نیست . اگر چه هر کنش و واکنشی با موضوعیت انسان و رفتارهای انسانی به تبع مختصات و ویژگیهای پیچیده آدمی دچارپیچیدگیها و ظرافتهای خاص میگرد و با نگاههای ساده انگارانه یک یا چند بعدی نمیتوان به تفسیر و تعلیل و تحلیل و از همه مهمتر تعیین رفتارهای انسانی پرداخت لیکن در نظر داشتن ابعاد و عنایت به همینن پیچیدگیها میتواند ما را از استنتاجات و فرمولهای ساده و سطحی بازدارد . دست کم در مقام بررسی علمی و دقیق فرایض و وظایف اجتماعی همچون امر بمعروف و نهی از منکر جامع نگری و پرهیز از ساده نگری و ساده انگاری از اولیات است و فارغ از مکانیزمهای اجرایی ضروری توجه عمیق به فلسفه، تعاریف ، مفاهیم و اهداف برای دستیابی به الگوهای اجرایی مناسب و کارآ ضروری و لازم است . با توجه به ضرورتهای فوق الذکر و مسائل خاص اجرای دستورات اجتماعی دینی همچون امربمعروف و نهی از منکر در جامعه ایران که فرض بر آن است که هدف عمل بر مبنای الگوها و روشهای حکومت دینی میباشد ضروریا است علاوه بر بررسیهای جداگانه در خصوص تاثیر شرایط اجتماعی خاص و دوره های گذار بر رفتارهای اجتماعی و فردی ، رفتار افراد براساس اوامر و نواهی سایرین نیز در بسترهای علمی بررسی شود . از جمله این بسترها که رفتارهای انسانی را تفسیر، تحلیل و حتی پیش بینی می نماید حوزه روان شناسی فردی و اجتماعی است . در این بستر یک اصل مسلم فرض می شود و آن عبارت است از اینکه رفتار مورد نظر یا مطلوب انسانها برآیندی از نگرشها و باورهای آنان است که بر اثر علل و عوامل مختلف شکل گرفته و آنان را به پرد اختن و یا خودداری کردن از برخی اعمال وامیدارد . نحوه شکل گیری نگرشها و باورها، عوامل تاثیر گذار بر آن ، میزان دخالت و سهم واقعی آن در رفتارهای ارادی و غیر ارادی ، و در نهایت جایگاه مکانیزمهای کنترلهای بارز اجتماعی نظیر امر به معروف و نهی از منکر در نگرشها و باورها در حوزه روان شناسی فردی و اجتماعی مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد. در این پایان نامه موضوع امر بمعروف و نهی از منکر از منظر دانش روان شناسی مورد بررسی قرار گرفته است . پیش از این بررسی تطبیقی ضروری است اساسا" مقصود شرع مقدس از مفاهیم امر و نهی و نیز معروف و منکر دانسته شود . این مساله میتواند تا حدودی نمایانگر اهداف کوتاه مدت ، میان مدت و دراز مدت تشریع این فرضیه بسیار مهم باشد . از این رو نخست واژه ها و مفاهیم مذکور از دیدگاه قرآن و حدیث و نیز علم اصول بررسی و تعریف عملیاتی شده است . سپس حوزه های مختلف دانش روان شناسی از قبیل شخصیت ، رشد ، انگیزش و هیجان ، یادگیری و بطور ویژه روان شناسی اجتماعی بررسی و مفاهیم و مسائل مرتبط با امر بمعروف و نهی از منکر در این بررسی باز تعریف شده است . از این رهگذر و منظر آیات و روایات مربوط به این فرضیه نیز مورد مطالعه دوباره قرار گرفته است . نگاه این پایان نامه نگاهی تطبیقی به مفهوم انطباق بخشیدن مصنوعی به مفاهیم و آموزه های امر بمعروف و نهی از منکر با مباحث روان شناسی فردی و اجتماعی و دستکاری در مفاهیم مذکور نیست بلکه هدف نخست بازیافت و دریافت مجدد مقاصد شرع مقدس از تاکید بر این فریضه و سپس نگاه دوباره به اصول و نظریه ها و مکانیزمهاو یافته های روان شناختی است که دستیابی به مقاصد فوق الذکر را تسهیل می سازد . امید است نگارنده توانسته باشد این واقعیت را برجسته نماید که عمل به اصول مسلم دینی و فقهی نیز بدون تعمیق و توجه به مبانی علمی اصول یاد شده بسادگی محقق نخواهد شد .

هدف از تحقیق حاضر، بررسی مساله تحدید و کنترل جمعیت از دیدگاه اسلام است. هرچند دراین بررسی از منابع اهل سنت نیز استفاده شده است ولی تکیه اصلی، بر منابع، اصول و مطالب شیعه است. روشی که دراین تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است، روش کتابخانه ای است. تحقیق حاضر، در چهار بخش تنظیم شده است، بخش اول باعنوان " نظریات و مسائل مختلف جمعیتی ایران و جهان" سعی دارد که آشنایی مختصری در زمینه نظریات جمعیتی ایران و جهان ارائه دهد. " سیاستهای جمعیتی در ادله شرعی"، عنوان بخش دوم است که به بررسی آیات، روایات و پاره ای از مسائل فقهی در زمینه مورد بحث پرداخته تا دیدگاه شرع انور در سیاستهای مختلف جمعیتی مبین گردد و بتوان از این سیاستها به منظور اجرای منویات شرع انور بهره برداری کرد. بخش سوم با عنوان" جلوگیری از بارداری با توجه به نظرات شرعی پیرامون آن" به طور مستقل از بحث تحدید نسل که در بخش قبلی مورد بررسی قرار گرفته، به بررسی نظرات شرعی پیرامون جلوگیری از بارداری پرداخته و با استفاده از پاره ای از آیات و روایات به تبیین دیدگاه اسلامی درباره این امر می پردازد." نگرشهای گوناگون در این زمینه" عنوان چهارمین و آخرین بخش تحقیق است که به بررسی مستقل بحثهای بسیار مهمی پرداخته است که این مطالب ارتباط تنگاتنگی با سایر بخشها و فصول نداشته اند تابتوان آنها را درضمن آن بحثها مطرح نمود. از این رو این موضوعات در فصلهای مستقلی مطرح شده اند. رویارو با مودودوی، بررسی تاثیرات سیاسی، اقتصادی و نظامی میزان جمعیت، اقلیتهای مسلمان، نگرش دانشوران و حکمای اسلامی راجع به جلوگیری از بارداری، عمده ترین مباحث این بخش هستند. یافته های حاصل از تحقیق نشان می دهد، بی هیچ شک و تردیدی نیاز به اتنخاذ سیاستهای جمعیتی در سطح جهانی،منطقه ای و کشوری احساس می شود. درسطح جهانی این موضوع از حساسیت خاص برخوردار است و برای رسیدگی به این موضوع کنفرانسهای مختلفی تشکیل شده است. بدون شک اتخاذ سیاستهای جهانی دراین زمینه در داخل کشور نیاز به تائید و هماهنگکی آن با موازین شرع مقدس دارد. اسلام، کثرت و قلت جوامع را ارزشی مستقل محسوب ننموده و معتقد است کثرت جمعیت یک عامل، حتی برای موفقیتهای مختلف محسوب نمی شود. تز استنباطی از تمام ادله مختلف ناظر به مطلوبیت و مرغوبیت فزونی جمعیت" افزایش برنامه ریزی شده جمعیت" است که در این برنامه ریزی باید به عامل زمان،مکان ، شرایط و امکانات توجه جدی داشت. با توجه به تز فوق مشخص می شود اسلام با افزایش بی رویه جمعیت و یا کاهش نفوس و نیز با ثبات جمعیت موافق نمی باشد، نظریه" جمعیت متناسب" به خصوص دیدگاه آلفرد سووی بیشترین موافقت را با دیدگاه مکتبی دارد. روشهای جلوگیری از بارداری از ابتکارات غرب نبوده و بلکه در جهان اسلام نیز متداول بوده استو از نظر اسلام و فقها چنانچه این مساله باعث ضرر و زیان مرد و یا زن نشود جایز است .

در این پایان نامه عوامل محرک آدمی برای فعالیت از طریق آیات قرآن و روایات معصومین (ع) بررسی شده اند. این عوامل بدین قرارند: تأمین نیازهای اولیه وثانویه افراد سازمان، برآورده ساختن نیازهای معنوی به نحو مطلوب، تمسک مدیران به سیره عملی پیامبر اسلام(ص) و ائمه معصومین (ع) و اولیاء دین و برخورداری آنان از صفات اخلاقی پسندیده، توجه مدیران به نوع استعدادها و مهارتهای کارکنان و سپردن مشاغل براساس آنها.

هدف پژوهش ضرورت هر چه بیشتر و کاملتر معارف غنی اسلامی و گسترش و نشر بهتر روایات و احادیث گهربار تربیتی حضرت خاتم النبیین ( ص ) است . روش پژوهش به طریق استنباطی - توصیفی است. نتیجه کلی مشاهده شد که حضرت رسول اکرم ( ص ) توجه خاصی به جنبه های تربیتی و تمام جنبه های داشت خانواده و پژوهشگران مساسل تربیتی می توانند از پندهای او استفاده کنند.

هدف از تحقیق حاضر، بررسی مواضع اسلام در مورد اخلاق جنسی با توجه به آیات و روایات موجود در این زمینه است. تحقیق حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای و تحلیل محتوا انجام شده و اطلاعات از طریق فیش برداری گردآوری شده است. تحقیق حاضر در چهار بخش و مجموعا" یازده فصل به شرح ذیل تنظیم شده است: بخش اول، اختصاص به اخلاق جنسی از دیدگاه برخی از آیئنها و مکاتب دارد که در چهار فصل ارائه می شود. اخلاق جنسی از دیدگاه برخی آیینها و ادیان در اعصار گذشته در فصل اول، علل گرایش به رهبانیت و تجرد طلبی و عواقب آن در فصل دوم، اخلاق جنسی از دیدگاه برخی نظریه پردازان غرب در فصل سوم و در نهایت علل نضج و رشد فرهنگ ابتذال در پیکره تمدن غرب در فصل چهارم بیان می شود.بخش دوم طی سه فصل اخلاق جنسی از دیدگاه اسلام را مورد بحث و بررسی قرار می دهد. سه محور عمدهمباحث این بخش عبارتند از: اسلام و عدم سرکوبی غرائز، اهمیت غریزه جنسی از دیدگاه اسلام و عدم آزادی مطلق غریزه جنسی در اسلام که به ترتیب در فصول اول تاسوم این بخش مورد بررسی قرار می گیرند. دراین بخش مشخص می شود که اسلام در فلسفه نظری خود طبیعت نفسانی انسان را شریربالذات نمی داند و قهرا" در فلسفه عملی خود مانند سیستمهای فلسفی و تربیتی هندی، کلبی، مانوی و یامسیحی از روش نابود کردن قوای نفسانی و یا لااقل حبس با اعمال شاقه آنها پیروی نمی کند. همنچنانکه دستورهای عملی اسلام نیز شاهد این مدعاست. اسلام غریزه جنسی را عامل حفظ موجودیت انسان به حساب می آورد و آنرا در حوزه حقیقی خود یعنی ازدواج محدود و منحصر می کند.آیات متعددی از قرآن کریم و همچنین احادیث معصومین، مساله غریزه جنسی و ازدواج را به اراده تکوینی خداوند نسبت داده و ارضاء غریزه را در محدوده شرع و براساس مصلحت جزء آیات و نشانه های خدا ذکر کرده است. مهمترین اهداف ازدواج از دیدگاه اسلام، پاسخ به ندای فطرت، بقای نسل، آرامش و سکون، حفظ عفت و صیانت از گناه وپیشرفت سطح زندگی می باشد. بخش سوم، در دوفصل، اسلام را به عنوان یک مکتب اعتدال، خصوصا" در زمینه مورد بحث معرفی می کند. در این بخش پس از بیان تعدیل غرائز از دیدگاه اسلام، شیوه های کنترل و تعدیل غریزه جنسی در اسلام مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. دراین قسمت به نقش عوامل اعتقادی مراقبتهای روحی و روانی و همچنین مراقبتهای اجتماعی اشاره می شود. ایمان، اخلاق مذهبی و عبادت مهمترین عوامل اعتقادی به شمار می آیند. از مراقبتهای روحی و روانی در کنترل و تعدیل غریزه جنسی می توان از کنترل نگاه و کنترل فکر وقوه مخیله نام برد. کوشش در جهت سالم سازی محیط اجتماع از وجود انواع محرکهای نابهنجار جنسی مهمترین مراقبت اجتماعی درکنترل غریزه جنسی می باشد. چهارمین و آخرین بخش تحقیق نیز در دو فصل، اخلاق جنسی و حیات اسلام را مورد نقد و بررسی قرار میدهد.معاشرتها و ویژگیهای آن از دیدگاه اسلام و نیز شیوه های تامین سلامت محیط اجتماعی از دیدگاه اسلام، مباحث اصلی این بخش هستند. در این زمینه به وظایف مردم و حکومت در نظارت و کنترل غرایز جنسی اشاره می شود. سرمایه گذاری در جهت احیاء فرهنگ متعالی اسلام، بهره گیریمناسب از وسایل ارتباط جمعی، ترغیب و تشویق به ازدواج و طرد و زجر عوامل فساد از وظایف اصلی دولت دراین زمینه به شمار می آیند.