جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محیط‌زیست و مشکلاتش زندگی انسان را تهدید می‌کند؛ ازاین‌رو تربیت زیست‌محیطی از موضوعات مهم دوران معاصر است. تربیت زیست‌محیطیْ رشد و پرورش دانش‌ها، گرایش‌ها و رفتارهای لازم برای حفظ و آبادانی محیط‌زیست است. هدف این تحقیق، بررسی مبانی و اهداف تربیت زیست‌محیطی با تأکید بر نظریات آیت‌الله‌جوادی آملی است. در این مقاله علاوه‌بر تدوین مبانی و هدف کلی تربیت زیست‌محیطی (تربیت انسان مؤمن صالحِ هماهنگ با محیط‌زیست)، شش هدف واسطه‌ای استخراج کرده‌ایم: پرورش نگرش توحیدی به جهان هستی و محیط‌زیست؛ آشنا کردن متربی با فلسفۀ آفرینش جهان هستی و نسبت خود و محیط‌زیست؛ آشنا کردن متربی با وظایف خود درقبال محیط‌زیست؛ پرورش احساس دوستی و مسئولیت الهی درقبال محیط‌زیست؛ پرورش احساس همدلی و تکلیف درقبال اعضای جامعه و نسل‌های آتی؛ پرورش مهارت‌های ضروری برای آبادانی محیط‌زیست و بهره‌گیری درست از آن. سپس مصادیق این اهداف را با جزئیات بیشتری بررسی کرده‌ایم.

این پژوهش به بررسی رویکرد اسلامی سازی معرفت به عنوان قدیمی‌ترین رویکرد در زمینه‌ی نظریه‌پردازی در دانش تربیت اسلامی می‌پردازد. بدین منظور در نخستین گام، مقصود از اصطلاحات «اسلامی‌سازی معرفت»، «تربیت اسلامی» و «روش‌شناسی» بیان گشته و سپس در ادامه، مهم‌ترین آرای اندیشمندان این رویکرد -با تمرکز بر آرای عبدالرحمان نقیب، تربیت‌پژوه مسلمان مصری- در دو سطح مبانی و روش‌شناسی ارائه می‌شود. در پایان نیز به مهم‌ترین نقاط قوت و ضعف این رویکرد و میزان توفیق پیروان آن در دست‌یابی به اهداف خود اشاره خواهد شد. به نظر می‌رسد هرچند این رویکرد نقش به‌سزایی در شکل‌گیری یک جریان فرهنگی اجتماعی نسبت به ضرورت بازتولید دانش تربیت اسلامی و تدارک ادبیات علمی در این زمینه داشته است، اما ضعف در مبانی و عمق نظری این رویکرد، از مهم‌ترین نقاط کور آن به شمار آمده و امکان نقش‌آفرینی جدّی در فضای علوم تربیتی معاصر را از آن سلب می‌نماید.

از مهم ترين فعاليت هاي «فلسفة تعليم و تربيت»، تحليل مفاهيم و مسائل تربيتي است و «خلاقيت»، يکي از مهم ترين مفاهيم مطرح در اين رشتة علمي به شمار مي آيد. هدف نوشتار حاضر آن است که با بررسي منابع اسلامي، تحليلي از ماهيت خلاقيت ارائه دهد. بدين منظور، از روش «تحليل مفهومي» استفاده شده است تا عناصر معنايي مرتبط با مفهوم «خلاقيت» در متون اسلامي بر حسب شبکة معنايي و تحليل بافت يا سياق متن، بررسي گردد. از ديدگاه اسلامي، خلاقيت انسان، به عنوان خليفة الله، در ظل خلاقيت خداوند مطرح مي شود و انسان به عنوان جانشين خداوند براي انجام وظايف جانشيني خود، داراي اين استعداد و توانايي بوده و مظهر اسم «خلاق» است. با تحليل واژگان ناظر بر خلاقيت در متون اسلامي، اين تحقيق نشان مي دهد مفهوم «خلاقيت» در قالب دو واژة «خلق» و «ابداع» بيان شده و هر دو ناظر بر پيدايش امري نو هستند، با اين تفاوت که نوع «خلق» مسبوق به ماده و مدت است و نوع «ابداع» مسبوق به ماده و مدت نيست. همچنين از منظر متون اسلامي، خلاقيت با عناصر «علم و تجربه»، « نيروي ادراک و تفکر»، «انگيزه تأمين نياز»، «اراده و اختيار»، «تمرکز و توجه ذهني»، «مهارت هاي عملي» ، «الگوگيري» و «رابطة تسخيري» يک شبکه معنايي به هم تنيده اي تشکيل مي دهد که مبتني بر آن، تعريفي از «خلاقيت» ارائه مي شود.