جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابنامه: ص. ۱۲۹ - ‎۱۳۱؛ همچنین بصورت زیرنویس // یکی از مراتب توحید و از آموزه های قویم و متین دینی توحید افعالی است که ابعاد علمی و عملی آن آثار شگرف و بسزایی در تعالی و تکامل انسان موحد در بستر تاریخ بشری و نیل به عوالم بالا و قله های رفیع عرفان و معرفت دارد. نیز پرواز آن حکمت و عرفان به اندازه طاقت بشری توان پرواز به حوزه های باریک و ظریف توحید و مراتب آن از جمله توحید افعالی را دارند. و رسیدن و نیل به ژرفای حقیقت عمیق وجود آن، مجالی چون نیل به مقام ولایت کامله را می طلبد و انسان عادی توان و ظرفیت ورود به مناطق ممنوعه را ندارد، البته طبق قاعده واقتضای عقل اگر انسان قادر به درک کل شیء نباشد، ناگزیر به درک بعضی آن می باشد. این تحقیق به پژوهش و کنکاش پیرامون توحید افعالی از دیدگاه حکما و عرفا با محوریت اندیشه ها و بینش های دو متفکر و حکیم وادی معرفت و عرفان یعنی صدرالدین شیرازی و محیی الدین ابن عربی می پردازد، و زوایای مختلف تفکرات وافق های اندیشه های این دو عارف و حکیم متاله را در حد توان این فرصت و مجال بازگشاید. و به بازنگری نقاط افتراق و اشتراک و جمع بندی آنها همت گمارد. پژوهش حاضر ابتدا به تبیین دقیق مفاهیم و واژگان کلیدی و مرتبط و طرح دیدگاهها و به طور اجمال پرداخته و با سیر منطقی زمینه ساز مسائل مهم که ناظر بر توحید افعالی و لوازم آن نظیر مراتب فعل الهی و نسبت و مشیت و قدرت و اراده حق تعالی همراه با اوصاف و ویژگی های آن به اندیشه و بینش انسان و همچنین نسبت فعل بنده به افعال و شئون الهی و مقدرات و حدود و شخور اراده انسان از دیدگاه حکما و خصوصا نظام صدرایی می پردازد. در ادامه سلسله مباحث مذکور رااز دیدگاه ابن عربی مورد تحلیل و بررسی قرار داده و به این نکته تاکید می کند که فعل در عین حال که به حق مستند است به عین همان استناد به فاعل خود نیز مستند است و حق تعالی هم فاع قریب و هم فاعل بعید است. چنان چه وجود و هر چیزی چنین استنادی به حق تعالی دارد یعنی همانطور که وجد شیء به عینه امری است که هم به آن شیء خود شانی ندارد، بلکه از شبون حق تعالی و حامی که مرات از آن است همچنان در هر فعل و مبادی آن همه منسوب با او می باشند حقیقتا، در عین که همه شانی از شئون حق تعالی می باشند و همه چیز از مظاهر و نجیات اویند. در نهایت ضمن طرح مسائل مهم و عمده و موثر نظیر بحث عقلی و وحدت وجود، فعل الهی و مراتب آن و توحید افعالی به مقایسه دیدگاههای دو حکیم متاله می پردازد و ضمن تبیین نقاط داشته لک و افتراق این دو نظریه به جمع بندی نهایی و احیانان نظریه دقیق و مطلوب اهتمام ورزیده و با طرح برخی شبهات مرتبط و پاسخ آنها به تنقیح و تکمیل بیشتر بحث مبادرت می ورزد.