جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اهمیت تبیین مفاهیم الهیاتی در مسیحیت به عنوان یکی از ادیان بزرگ جهان و همچنین لزوم بهره-گیری از آن در عرصۀ مطالعات تطبیقی در زمینۀ مفاهیم الهیاتی بر کسی پوشیده نیست. پایان‌نامۀ حاضر را شاید بتوان مدخلی دانست برای ورود به قلمرو مضامین الهیاتی. در فصل نخست این اثر یک بررسی اجمالی از تاریخ الهیات مسیحی با رعایت تقدم و تأخر زمانی بعمل آمده است و در هر کجا که با عاملی مواجه شده‌ام که باعث ایجاد برخی مفاهیم الهیاتی جدید شده و یا چرخشی در معنای مفاهیم پیشین به وجود آورده، در حد بضاعت علمی و مطالعاتی آنرا مختصراً شرح داده‌ام. در مقدمه، توضیحی در باب یونانی‌مآبی آمده که نشان می‌دهد کمی پیش از آغاز مسیحیت، یونانی‌مآبی سبب شد بسیاری از مفاهیم از فرهنگ و فلسفۀ یونانی به عالم یهود راه یابند و از آنجا راه خود را به سوی مسیحیت هموار ساخته و الهیات مسیحی را نیز دستخوش تغییر کنند چنانکه امروزه محققان بر این باورند که اناجیل به زبان یونانی به نگارش درآمده‌اند.در فصل اول، توضیحی در باب متفکران مسیحی آمده است، از خود عیسی(ع) گرفته تا آباء کلیسا و پدران رسول و عالمان الهیات و غیره. علاوه بر این در باب شکل‌گیری مسیحیت رسمی، نگارش اناجیل، و آغاز راست‌کیشی مسیحی، اعتقادنامه‌ها، مجادلات و شوراها نیز توضیحاتی را می‌توان در آن یافت. برخی از مفاهیم و مضامین و اصطلاحات مهم هم توضیح داده شده‌اند. به ترتیب تاریخی، برخی قرون میلادی را که احساس می‌شود اتفاقات الهیاتی مهمی در آنها رخ داده شرح داده‌ام. اشاره‌ای به قرون وسطی و این امر که فلسفه را خادمۀ الهیات می‌دانستند شده و به مناسبت، در باب فِرَق انحرافی و آنچه مسیحیت راست‌کیش آنرا بدعت می‌نامد مباحثی مطرح شده است. پس از قرون وسطی نوبت به عصر نوزایی می‌رسد که به آن اشاره شده و نیز در باب نوزایی میسحی و نهضت اصلاح دینی مطالبی آمده است. بعد از دورۀ نوزایی عصر جدید آغاز می‌شود که در آن به فلاسفه و عالمان الهیاتی جدید و فرق الهیاتی نوظهور و نقش آنها در شکل‌گیری مباحث الهیاتی اشاره شده است. در انتهای این فصل کتابنامه آنرا آورده‌ام.در فصل دوم، کتاب «راهنمای اصطلاحات الهیاتی» نوشتۀ ون آستن هاروی از انگلیسی به فارسی ترجمه شده که در آن حدود 350 اصطلاح و مفهوم الهیاتی توضیح داده شده است. در آخر پایان‌نامه و در قسمت ضمیمه و پیوست شمار زیادی از اشخاص و عالمان الهیات را که در کتاب آقای هاروی بدون توضیح رها شده بودند معرفی کردم. بعد از اینها هم کتابنامه، واژه‌نامه و نمایه آمده است.

بدا آموزه ای مهم در مذهب شیعه امامیه به شمار می رود. اهل تسنن، گویی، در کتب اعتقادی روایی خود این آموزه را بدعتی آشکار در مبانی اعتقادی اسلام انگاشته و آن را مورد رد و انکار قرار داده اند. امامیه بر این باور است که تبیین درست و حقیقی بدا می تواند راه را برای پذیرش آن از سوی تمامی مسلمانان بویژه اهل تسنن هموار سازد. بر این اساس تلاش های چشمگیری در رسیدن به این هدف از خود نشان داده است. در این مقاله اهم عقاید و نظرگاه های مشاهیر اهل سنت و عمده مباحث عقلی و روایی شیعی حول محور مفهوم بدا مورد بحث قرار گرفته است. بدین منظور پس از بیان معنای لغوی و اصطلاحی واژه بدا و تعریف نسخ و نیز تمایز آن از اصطلاح نسخ، نسبت موجود میان علم الهی و معنای مقتبس از واژه بدا با شیوه ای تحلیلی و عقلی بررسی می شود.