جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله به بررسی هر یک از نصحیت های لقمان حکیم که در ذیل سورة لقمان بیان شده است، می پردازد. هدف از نگارش این تحقیق، آشنایی با نصایح قرآنی لقمان و تأثیر آنها بر تربیت دینی و شناخت جایگاه این نصایح در آموزه های دینی می باشد. در این پژوهش، ابتدا معنای دو واژة نصیحت و حکمت کُتب مختلف بیان شده است و سپس اهمیت هر کدام از این دو واژه از منظر قرآن و احادیث آمده است. پس از آن شیوة نصیحت گری لقمان حکیم بیان شده است. در ادامه، نصایح لقمان به دو بخش رابطة انسان با خداوند و رابطة انسان با دیگران تقسیم شده است. در رابطة انسان با خداوند به دو اصل مهم اعتقادی یعنی توحید و معاد و دو تکیه گاه بزرگ برای سعادت یعنی صبر و نماز پرداخته شده است. در رابطة انسان با دیگران، وظیفة انسان را نسبت به اجتماع و اطرافیان تشریح می کند و ارزشهایی چون امر به معروف و نهی از منکر، تواضع و اعتدال در زندگی را به بحث می نشیند. آنچه از این تحقیق به دست می آید، این است که با توجه به این که خداوند لقمان را حکیم معرفی کرده است یعنی اینکه دیدگاههای تربیتی لقمان، ریشه در حکمت و معرفت آسمانی او دارد. پس شناخت این نصایح و بکارگیری آنها، در پرورش شخصیت کودکان و نوجوانان، از اهمیت بالایی برخوردار است.

پژوهشی که پیش رو دارید با عنوان « عزت نفس در آیات و روایات» است. هدف از این تحقیق بیان اهمیت و جایگاه عزت نفس و شناخت عوامل موثر بر عزت نفس و آشنایی با آثار و پیامدهای آن از دیدگاه اسلام و بررسی موانع عزت نفس است. در این تحقیق سعی شده علاوه بر قرآن ، تفاسیر ، منابع روایی و اخلاقی ، از کتاب های روان شناسی نیز استفاده گردد. واژه « عزت» اولین بار در قرآن برای خداوند به کار رفته است . بر این اساس باید منبع و منشاء عزت را از جانب خداوند بدانیم . در آیاتی دیگر عزت به رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم) و مومنان نسبت داده شده وهمین مطلب گویای این واقعیت است که گرچه بر اساس برخی آیات خداوند را جامع همه ابعاد عزت می دانیم ولی بدان معنا نیست که سایرین از دست یابی به آن محروم باشند بلکه معنایش این است که هر که خواهان عزت است باید عزت را از خداوند طلب نماید. در نظام اعتقادی اسلام همواره بر عزت نفس و تصور مطلوب و ارزشمند نسبت به خود و دیگران سفارش شده و در آیات و روایات فراوانی از جایگاه والای انسان و احساس کرامت و شرافت او یاد شده است. پی بردن به جایگاه و قدر و منزلت والای انسانی ، افراد را از انجام هر عملی که باعث ذلت و خواری شود محفوظ می دارد. اهمیت و جایگاه این موضوع مهم در بخش اول مورد بحث قرار گرفته ، همچنین برای عزت نفس اقسامی ذکر شده و در 2 فصل آخر این بخش رابطه بین عزت نفس با اعتماد به نفس و تکبر بیان شده تا این موضوع با مواردی که ذکر شد اشتباه گرفته نشود. در بخش دوم به بررسی منشاء و عوامل عزت نفس پرداخته شده که ابتدا منشاء و عوامل به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم شده اند . عوامل درونی که از آن ها نام برده شده عبارتند از : اطاعت خدا ، تقوا ، قناعت ، کار و کوشش ، خودشناسی ، خودسازی ؛ عوامل بیرونی عبارتند از : والدین ، مدرسه ، جامع ؛ که هریک از اینها به طور جداگانه توضیح داده شده اند. در بخش سوم به آثار و موانع عزت نفس پرداخته شده است. آثاری از قبیل سلامت روان ، شکست ناپذیری و توان مقاومت در برابر سختی ها ، پرهیز از گناه ، احساس ارزشمندی ، دوری از ذلت و خواری ، مسئولیت پذیری ، موفقیت ، دوری از طمع و بی نیازی از دیگران ؛ و موانع از قبیل تربیت نادرست، شکست ، فقر ، نام بد

موضوعی که در این رساله مورد بحث و بررسی قرار گرفته، پژوهشی پیرامون حب الهی می باشد که هدف از نگارش آن، تبیین و بررسی مفهوم و جایگاه حب الهی از دیدگاه آیات قرآن می باشد. حب الهی عبارتست از تطهیر باطن بنده از غیر خدا و خالی نمودن وجودش از هر مانعی که بین او و خدایش فاصله انداخته تا به جز حق نشنود و جز با حق نبیند و جز با حق نگوید. در این جهت برخی از کتب تفسیری، اخلاقی مورد بازبینی قرار گرفته است. در این تحقیق سعی شده است با مراجعه به منابع متقدم و متأخر در زمینه حب الله به جنبه های مختلف این موضوع پرداخته شود که این امر از طریق روش کتابخانه ای محقق گردیده است. در این تحقیق ابتدا به مفهوم شناسی پرداخته شده و معنای محبت را از نظر لغوی و اصطلاحی و مفاهیم مشابه با حب ذکر گردیده و به دنبال آن به جایگاه و اهمیت حب الله در قران پرداخته شده است و در ادامه برای شناخت بیشتر این مسأله اسباب و اقسام محبت را در بخش دوم مورد بررسی قرار گرفته و از آنجائی که محبان و دوستان خدا باید دارای خصوصیات و ویژگی هایی متمایز باشند در بخش سوم به علائم و آثار محبت خدا پرداخته شده و در نهایت در بخش چهارم موانع و عوامل ایجاد محبت در قرآن ذکر گردیده است. و نتیجه ای که می توان گرفت این است که حبّ الله در بالاترین مرتبه از محبتهاست و محبتهای دیگر اگر در راستای حبّ الله باشند مفید می باشند و اگر در راستای حبّ الله نباشند یکی از موانع حبّ الله است که ضررها و عواقب زیادی در پی دارد. کلید واژه: حبّ، مودّت، حب الهی، قرآن.

رساله حاضر تحقیقی است پیرامون علم و عالم از دیدگاه حضرت محمد ( صلی الله علیه و آله و سلم ) و بیان اهمیت علم و عالم از دیدگاه ایشان؛ هدف از نگارش این رساله نشان دادن جایگاه علم و عالم واقعی با استفاده از روایات پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) است . علم عبارت است از : دانستن حقیقت چیزی ، علم و معرفت ، یقین و دانش . و به تبع آن عالم هم به کسی گویند که به چنین دانش و معرفتی دست یابد . علم موجب کمال و رشد شخصیت انسان می شود بینش او را استوار می سازد . و عالم از چنان جایگاه رفیعی در اجتماع برخوردار است که می تواند اجتماعش را اصلاح کند و با لغزش او عالم می لغزد . در این تحقیق سعی شده است که با رجوع به احادیثی که از پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) به یادگار مانده علم و عالم واقعی را از علوم باطل و عالم نمایان و عالمان ظاهری جدا کنیم . به همین منظور ، رساله به چهار بخش تقسیم شده است . بخش اول : کلیات که در آن به تعریف و تبیین مو ضوع ،ضرورت تحقیق،اهداف تحقیق،روش تحقیق، پیشینه تحقیق ،سوالات اصلی و سوالات فرعی پرداخته شده است . بخش دوم : مفهوم شناسی است که در آن به تعریف علم و عالم و بیان اقسام علم از دیدگا ه پیامبر اعظم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) ، منابع شناخت ، ابزار شناخت ، با استمداد از آیات الهی پرداخته می شود . بخش سوم : در این بخش با استفاده از احادیث حضرت محمد ( صلی الله علیه و آله و سلم ) به بیان فضیلت علم [ که شامل آثار علم و پیامدهای جهل است ] ، فراگیری علوم سودمند ، مراحل علم آموزی ، آداب طلب علم ، هدف از فراگیری علوم متذکر شده ایم . بخش چهارم : در این بخش با بهره گیری از روایات نبی مکرم اسلام ( صلی الله علیه و آله و سلم ) به شناخت عالم از دیدگاه ایشان پرداخته شده که شامل ؛ فضیلت عالم ، برتری عالم بر عابد و اقسام عالمان می باشد . نتیجه کلی که از این تحقیق می گیریم این است که اگر چه در هر کجای جهان با توجه به مسلک و مکتب خویش علومی را واقع و نفس الامری می دانند مثلا ماتریالیسم ماده رااصل می داند در حالیکه مسلمین علم را فراتر از حد ماده می دانند با توجه به همه علوم ، قدر مسلم آن است که در دین انسان ساز اسلام ،که علاوه بر علوم مادی به علوم ماوراء مادی نیز معتقد است ، باید از دیدگاه آورنده آن به شناخت علم و عالم واقعی دست یافت و این شناخت امری است ضروری که از طریق روایات برایمان بیان می شود . واژگان کلیدی این تحقیق عبارتند از : علم ، عالم ،ابزار منابع ،اهداف ، علم سود مند ،پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) .

رساله ای که در پیش رو دارید ،پژوهشی است پیرا مون شادی ونشاط در آموزه های دینی . هدف ازنگارش این رساله بیان وجود شادی ونشاط در آموزه های دینی ونقش دین در نشاط آوری می باشد . سوالی که در این رساله پاسخ داده می شود ،این است که چرا وقتی حرف از دین ودینداری به میان می آید چهره ای از غم واندوه در ذهن انسان از دین متصور می شود ؟ لذا این رساله برآن است که به صورت تحلیلی به این موضوع بپردازد . در این راستا سعی شده است تا با مطالعه واستفاده از کتب روانشناسی ودینی به تلفیق این دو موضوع مهم پرداخته شود تا این تهمت از چهرة دین ودینداران برداشته شده وچهره ای شاد وبا نشاط از دین به نمایش گذاشته شود . برای رسیدن به این موضوع ،ابتدا اقسام شادی ونشاط نشان داده شده وسپس شادی ونشاط را در قرآن وسنت بررسی نموده ودر فصل بعد عوامل وموانع نشاط در آیات وروایات مورد بررسی قرار گرفته است تا انسان دینداربا استفاده از عوامل نشاط وبرطرف کردن موانع آن به با نشاط کردن هر چه بیشترروحیة خود بپردازد ودر انتها هم آثار وپیامدهای نشاط واحکام فقهی شادی بیان شده است تا چراغی باشد فراروی کسانی که در عصر حاضر امر حلال وحرام شادی کردن بر آنها مشتبه شده است . واژگان کلیدی : شادی ونشاط ،دین، دینداری ، سرور ،فرح ،بهجت ،بشارت

دراین پژوهش که تحت عنوان انسان ایده آل ازمنظرقرآن و سنت می باشد، به بررسی ویژگیها و خصوصیات انسان نمونه و وارسته با رویکردی قرآنی و روایی، پیرامون هرمقوله اخلاقی واصول ارزشی می پردازد. انسان ایده آل، انسانی کمال گرا و پویاست که خواهان رشد و تعالی و پیشرفت درجهت کسب کمالات روحی و معنوی بالاترو بیشتر، به منظور رسیدن به سعادت حقیقی که همانا « لقاء الله» است، می باشد. این نوشتار درپنج بخش سامان یافته که گویای شخصیت چنین انسانی است، خلاصه آن به شرح ذیل است: بخش اول: با عنوان حقیقت کمال، ضمن واکاوی معانی این واژه، به چند و چونی آن درانسان و سایر موجودات می پردازد. اضافه براین، نظرعرفا و حکما و قرآن و عترت راجع به این مقوله ( کمال) دراین بخش قید شده است. بخش دوم، تحت عنوان رابطه انسان با خداوند، طی دو فصل، خدا محوری و عملکرد توحیدی انسان را درقالب هایی چون، اندیشه توحیدی، ایمان، عبادت و بندگی، خلوص نیت و تقوا و پرهیزگاری بیان می کند. دررابطه انسان با خود، که بخش سوم را به خود اختصاص می دهد به خود شناسی و اهمیت آن درساختار شخصیت انسان اشاره شده است. درادامه به بهداشت روان و تن پرداخته و آن را مایه تداوم حس کمال جویی و کمال طبی انسان معرفی می کند. حسن ختام این بخش، حسن خلق است که درمواردی چون مبارزه با هوای نفس، داشتن عفت، کسب علم و دانش و صبرو بردباری به بحث می نشیند. دربخش چهارم، رابطه انسان با انسان مطرح است. که رابطه انسان با اعضای خانواده و خویشان ودرسطحی وسیع تر، رابطه اش با اجتماع را تشریح می کند.وارزشهایی چون صله رحم، عفو وگذشت، جود واحسان، ایثار، خیرخواهی، تعاون و همکاری و مبارزه با فساد را معرف شخصیت انسان ایده آل می داند. بخش نهایی با عنوان رابطه انسان با طبیعت، به توضیح و تبیین الگوی رفتار صحیح با منابع موجود درطبیعت،اعم ازآب، خاک، جنگل، گیاه، ... و نیزبرخورد انسان دوستانه و کریمانه با موجودات زنده طبیعت می پردازد. پایان بخش مطالب، ذکر چند توصیه و پیشنهاد است، امید آنکه مفید فایده واقع گردد. کلید واژه ها : انسان ایده آل ، کمال، قرآن، سنت ، طبیعت .

موضوع رساله حاضر، نگرشی پیرامون عبودیت و بندگی می باشد. و هدف از تدوین آن تبیین حقیقت عبودیت، بیان راه وصول و بررسی موانع و آثار آن می باشد. در این پژوهش با مراجعه ی به کتب تفسیری، اخلاقی و عرفانی به ابعاد مختلف این موضوع پرداخته شده است. حق تعالی غایت آفرینش آدمی را وصول به مقام عبودیت می داند. بندگی خدای سبحان دارای مراتب است و اولین مرحله آن انجام واجبات و ترک محرمات می باشد که همگام با پیشروی در مراتب محبّت، اخلاص و معرفت به مراحل عالی تر می رسد و به تدریج آدمی به جایی می رسد که همه شؤون و احوالش همگی رنگ و بوی الهی می گیرد و انانیت و هوای نفس او یکسره فرو می نشیند، برای وصول به این مقام ( عبودیت) می توان از دو روش سیر تربیتی و جامعه آرمانی بهره گرفت. عبودیت حق سبحانه دارای آثاری در دنیا و آخرت از جمله ربوبیت، مقامات و کرامات، قرب الهی... می باشد، همچنین کسانی که از بندگی ذات ربوبی سرپیچی می کنند به عواقب شومی از جمله قساوت قلب، محرومیت از شفاعت شافعین و ... دچار می شوند که در این رساله به صورت مفصّل به بررسی این مواردپرداخته شده است. واژگان کلیدی: عبد، عبادت، عبودیت، خضوع، خشوع، استکبار، اطاعت، انقیاد.

در این تحقیق ما به بررسی توبه از دیدگاه اسلام می پردازیم. از نعمت های بسیار بزرگی که خداوند به انسان داده است، نعمت توبه و قبول آنست، و می توان گفت که موضوع توبه و قبولی آن از سوی خداوند، از نشانه های بزرگ رحمت و لطف وسیع الهی است. انسان ها هرچند گنهکار باشند نباید از رحمت واسعه ی خداوند ناامید گردند، باید راه نجات را جستجو کنند. راه نجات، « توبه» است. توبه، باب الابواب رحمت الهی است. دامنه ی تحقیق از ماهیت توبه آغاز، با بررسی ارتباط استغفار و انابه به مقایسه آن ها پرداخته شده، در ادامه آثار و موانع توبه را به بحث گذاشته است و در نهایت با موضوع توبه نصوح به مطلب خاتمه داده است. به دلیل ویژگی تحقیق، بحث اخلاقی صرف آن و نوع جمع آوری مطالب بالتبع در این تحقیق از روش تحقیق کتابخانه ای استفاده شده است.

موضوعی که در این رساله مورد پژوهش قرار داده شده، بررسی سیره تبلیغی پیامبر اعظم ( ص) می باشد. و هدف از نگارش این رساله، ترسیم حیات تبلیغی پیامبر(ص) و نیز بررسی اصول و راهکارهایی تبلیغی آن حضرت ( ص) براساس آیات و روایات است. در این تحقیق سعی شده است که با مراجعه به سیره و کتب تاریخی ، اصول تبلیغی پیامبر(ص) و فعالیت های ایشان در عرصه تبلیغ و همچنین عوامل موفقیت آن حضرت ( ص) در امر تبلیغ مورد بررسی قرار گیرد. به همین منظور ، این پژوهش در سه بخش تنظیم یافته است؛ در بخش اول، به اصول تبلیغی پیامبر اعظم ( ص) از جمله خطوط اساسی و مبانی تبلیغ آن حضرت ( ص) اشاره شده است. در بخش دوم، فعالیتهای تبلیغی پیامبر اعظم(ص) در چهار فصل بیان شده است؛ فصل اول آن، به مراحل دعوت پیامبر بزرگوار اسلام(ص) اختصاص یافته است. در فصل دوم، نقش کارگزاران تبلیغاتی در سیره نبوی ( ص) مورد بررسی قرار گرفته و در فصل سوم، به اماکن و مراکز تبلیغاتی پیامبر(ص) اشاره گردیده است. در نهایت در فصل چهارم به بیان شیوه های تبلیغی آن حضرت ( ص) پرداخته ایم. در بخش سوم نیز ، عوامل مؤثر موفقیت ، تبلیغ عملی حضرت(ص) و مصادیق آن در سیره پیامبر اعظم ( ص) مورد کنکاش قرار گرفته است. نتیجه کلی که از این تحقیق می گیریم این است که پیامبر اکرم(ص) با اتخاذ روشها و راهکارهای تبلیغی کارآمد توانستند نقش به سزایی را در تبلیغ و نشر دین اسلام ایفا نمایند. همین امر، مطالعه سیره تبلیغی آن حضرت ( ص) را به عنوان نیکوترین الگوی انسانها در ردیف مهمترین مباحث تبلیغی قرار می دهد. واژگان کلیدی این تحقیق عبارتند از : سیره ، تبلیغ ، پیامبر ، اسوه ، طرد ، کارگزار ، ابتکار و بصیرت.

موضوع اصلی این تحقیق بررسی اندیشه های اخلاقی تربیتی خواجه نصیرالدین طوسی می باشد. هدف این تحقیق ارائه دیدگاه اخلاقی و تربیتی این مربی بزرگ و استخراج اصول، مراحل، اهداف و روش های تربیتی و اخلاقی وی و بیان راهکارهای ارائه شده در اندیشه وی برای استفاده در تعلیم و تربیت امروز می باشد. خواجه نصیرالدین طوسی به لحاظ زندگی در برهه خاصی از زمان و جایگاهی که در نزد حکومت ها دارد، در ابعاد مختلف از جمله تربیت و اخلاق دارای آرایی است که وی را از دیگر فیلسوفان مسلمان متمایز می کند. محقق طوسی کسی است که توانسته است عنان حکمران مغول را در دست بگیرد و اهداف سیاسی، علمی و فرهنگی مورد نظر خود را با استفاده از امکانات حکومت به مرحله اجرا برساند. وی متکلمی شیعی مذهب است که کتاب اخلاق ناصری را در حکمت عملی به رشته تحریر درآورد و در آن به ابعاد مختلف انسان شامل تهذیب اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مدن پرداخته است. خواجه در این اثر خود نفس انسان را شامل سه قوه شهوت، غضب و نطق می داند، و تربیت این سه قوه را در سه مرحله تادیب، تعلیم و تفهیم برای رسیدن انسان به سعادت که هدف غایی آفرینش است، ضروری می داند. خواجه روشهایی را برای تربیت از جمله: عادت دادن، تشویق و ترغیب، داشتن الگو، محبت، تغافل، تربیت دینی و... در نظر می گیرد و تربیت را برای انسان ضروری می داند، زیرا که نفس به علت وجود قوه شهوت و غضب تمایل به بدی دارد. خواجه عوامل تربیت را شامل وراثت، تغذیه، خانواده، معلم و معاشرین می داند. از نظر محقق طوسی جامعه سالم برای رساندن انسان به سعادت ضروری است و میل انسان را به حیات اجتماعی ناشی از همین ضرورت می داند و معتقد است که در جامعه باید سیاستی حاکم باشد که بتواند همه انسانها را به سعادت برساند. بنابراین اصولی مانند محبت و عدالت را لازمه حیات اجتماعی می داند. اما بنیان های تعلیم و تربیت نوین با تکیه بر نظرات نظریه پردازان آن در قرن بیستم گذارده شده و این نظریه پردازان اصولی مانند توجه به طبیعت، علاقه، تجربه و کارآمدی آموزش در جامعه را ضروری می دانند. آنها ارتباط جامعه و آموزش را دو سویه دانسته و فلسفه وجودی آموزش و پرورش را تربیت انسانهایی که برای جامعه مفید باشند، تعریف می کنند. ایشان تربیت انسان کامل را مغایر با تربیت شهروند کامل دانسته و تعریفی اخلاقی از تربیت را ناکارآمد می انگارند. بر این اساس تعلیم و تربیت نوین دارای اشکالاتی است که راه حل آنها در آرای خواجه طوسی به روشنی دیده می شود. با توجه به یافته های تحقیق باید گفت که خواجه نصیرالدین طوسی نه تنها دارای آرای معینی در تعلیم و تربیت است بلکه می توان آرای او را در تقسیم بندی جدید قرار داد و بر مبنای آن تقسیم بندی در علم تعلیم و تربیت از آن بهره برد و به وسیله آن اشکالات تعلیم و تربیت نوین را برطرف کرد و حتی ساختاری کامل و بومی برای تعلیم و تربیتی اسلامی در کشور بنا کرد.