جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نشست هفتگی شهر کتاب در روز سه‌شنبه ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۱، به بررسی مجموعه‌ی «آشنایی با فلسفه تحلیلی» با تمركز بر سه كتاب اختصاص داشت. ضیاء موحد و مهدی نسرین از كارشناسان و نويسندگان حوزه فلسفه و امیراحسان کرباسی‌زاده، حسین شیخ‌رضایی و محسن زمانی، نويسندگان كتاب‌ها در اين نشست سخنراني نمودند. سه كتاب «آشنایی با فلسفه علم»، «آشنایی با فلسفه ذهن» و «آشنایی با معرفت‌شناسی» در نشست شهر كتاب بررسي شدند. اين سه اثر متعلق به مجموعه‌ی «آشنایی با فلسفه تحلیلی» هستند. امیراحسان کرباسی‌زاده، حسین شیخ‌رضایی و محسن زمانی نگارش اين آثار را بر عهده داشته‌اند و انتشارات هرمس آن‌ها را منتشر كرده است.

گزاره های صادق سالبه برای اصل صادق سازی مشکل می آفرینند. شهودا چنین گزاره هایی نه به سبب وجود چیزی یا چیزهایی، بلکه به سبب عدم چیز یا چیزهایی صادق اند. در حالی که اصل صادق سازی لازم می آورد که گزاره های صادق به سبب وجود چیز یا چیزهایی صادق باشند. برای حل این مشکل یا باید اصل صادق سازی را بازبینی کرد یا به هستان شناسی مختار چیزی افزود. حکم به وجود امور واقع سلبی از جمله هزینه های متافیزیکی ای است که برخی برای حفظ اصل صادق سازی پرداخته اند. در این مقاله ابتدا مقدماتی درباره اصل صادق سازی و مشکلی که گزاره های صادق سالبه برای آن می آفریند، می آورم. پس از توضیحی کوتاه درباره راه حل های ممکن، در ادامه مقاله به یکی از آن ها، توسل به امور واقع سلبی، می پردازم. ابتدا نشان می دهم کدام خوانش از امور سلبی مناسب تر است. سپس با رد برخی اشکال هایی که به این خوانش وارد کرده اند، نشان می دهم که این به ترین خوانش هم با سه اشکال مواجه است.

دو رویکرد میلی و توصیفی در معناشناسی نام های خاص، هر کدام برآوردگار شهودهایی و در عین حال ناقض شهودهایی دیگرند. سینز بوری کوشیده است تا با معرفی نظریه دلالت بدون مدلول(RWR) ، نظریه ای بینابین دو نظریه فوق ارایه دهد. در این مقاله، ابتدا به انگیزهای معرفی RWR، همچون حل برخی مشکلات در متون موجهه، به دست دادن معناشناسی ای درخور برای نام های تهی و وفاداری به نظریه معنای دیویدسون، پرداخته می شود و سپس نظریه مختار او تقریر و نقد می شود. در بخش آخر، کوشش می شود برخی مسایلی که برای نظریه میلی مطرح شده است، حل شود. از آنجا که RWR بیشتر نظریه ای میلی است تا توصیفی، این خود می تواند نشان دهد که بیش از دو نظریه پیشین، برآوردگار شهودهای ماست.

در این پژوهش کوشیده شده است با تمرکز بر آثار پیتر کلاین، نظریه‌ی نامتناهی‌گرایان درباره‌ی ساختار توجیه و مشکلات ‌پیش روی آن توصیف گردد. کلاین می‌اندیشد مسئله تسلسل، مسئولیت معرفتی انسان را به چالش می‌کشد بنابراین یک نظریه درست درباره ساختار توجیه باید بکوشد مسئولانه به آن پاسخ دهد. چون تنها سه پاسخ می‌توان به مسئله تسلسل داد و کلاین دو پاسخ دیگر را مسئولانه نمی‌داند، او به این نتیجه می‌رسد که نامتناهی‌گرایی پاسخ درست به مسئله تسلسل و نظریه درست درباره ساختار توجیه است. او می‌اندیشد اگر می‌خواهیم مسئولانه به مسئله تسلسل پاسخ دهیم باید از دلخواهی و دور پرهیز کنیم یعنی باید در امتداد یک زنجیره نامتناهی و غیرتکراری از دلایل، برای باور خود دلیل بیاوریم. توجیه در نتیجه پاسخ مسئولانه به مسئله تسلسل و استدلال در امتداد یک زنجیره نامتناهی و غیرتکراری از دلایل، پدیدار می‌شود و برای موجّه شدن یک باور، باید به اندازه کافی در امتداد این زنجیره گزاره برای آن دلیل آورد. انسانی که مسئولانه به مسئله تسلسل پاسخ می‌دهد، به درجه‌ای از معرفت می‌رسد که برتر از معرفتِ بدون دلیلی است که نتیجه یک فرایند اتکاپذیر است و کلاین آن را معرفت بزرگ‌سالان می‌نامد. مبناگرایی و انسجام‌گرایی نمی‌توانند نظریه درستی درباره این نوع معرفت باشند چون نمی‌توانند مسئولانه به مسئله تسلسل پاسخ دهند.

هدف من در این رساله بررسی دو مساله است: یکی این که آیا اصل صادق‌سازی می‌تواند به خوبی تعهد هستان‌شناسانه را صورت‌بندی کند؟ دیگر این که آیا می‌توان صادق‌ساز مناسبی برای گزاره‌های صادق سالبه یافت، یا اصل صادق‌سازی را چنان بازبینی کرد که از مشکل گزاره‌های صادق سالبه برهد؟ در فصل 1 پس از بحثی کوتاه درباره‌ی ماهیت دوطرف رابطه‌ی صادق‌سازی؛ یعنی حامل صدق و باشنده‌ها، و رابطه‌ی صادق‌سازی، سعی می‌کنم صورت‌بندی درخوری از این اصل به‌دست‌ دهم. سپس به برخی از مشکلاتی که پای‌بندی به این اصل می‌آفریند و هزینه‌های متافیزیکی‌ای که باید برای چنین پای‌بندی‌ای پرداخت اشاره می‌کنم. از جمله این مشکلات، مشکلاتی است که گزاره‌های صادق موجهه، راجع به آینده و گذشته و سالبه می‌آفرینند و از جمله تعهد‌های هستان‌شناسانه‌ای که قائل بودن به این اصل لازم می‌آورد، تعهد به وجود وضعیت‌امورها و کلی‌ها است. در این فصل پس از بررسی اجمالی این مشکلات و تعهدهای هستان‌شناسانه، مفروضات این رساله درباره‌ی ماهیت رابطه‌ی صادق‌سازی و دو طرف آن و دایره‌ی شمول این اصل را بیان می‌کنم. در فصل 2 به نسبت اصل صادق‌سازی و هستان‌شناسی می‌پردازم. ابتدا نطریه‌های هستان‌شناسانه‌ی کواین و کارنپ را، که آن را نظریه‌های سوری می‌خوانم، معرفی و نقد می‌کنم و سپس با اشاره به روی‌کرد نوکارنپی به هستان‌شاسی، صورت‌بندی دقیق‌تری از نظریه‌ی صادق‌سازی در هستان‌شناسی و شیوه‌ی تقلیل هستان‌شناسانه در این نظریه به‌دست می‌دهم. سپس با بررسی ادعاهایی که روی‌کرد صادق‌سازی را برای حل برخی از مشکلات متافیزیکی، از جمله مساله‌ی اشیاء مرکب، توانا می‌داند، نشان می‌دهم که در بسیاری از این موارد این روی‌کرد قادر به حل آن مشکلات نیست. سپس نشان می‌دهم که این روی‌کرد برای به‌دست‌دادن هستان‌شناسی مناسب‌تر از روی‌کرد سوری است و می‌تواند برخی مشکلات، از جمله مساله‌ی پخش‌پذیر بودن صادق‌سازی بر روی فاصل را حل کند. در فصل‌های 3 و 4 به مشکل صادق‌ساز گزاره‌های صادق سالبه می‌پردازم. در فصل 3 ابتدا پس از اشاره و تدقیق ملاک‌های سالبه بودن یک گزاره و صورت‌بندی این مشکل، مهم‌ترین راه‌حل‌هایی که برای حل این مشکل مطرح شده است (راه‌حل‌های ماینونگی، توسل به مانع، توسل به امرواقع سلبی و توسل به تمامیت وضعیت‌امورها) را نقل و نقد می‌کنم. در این فصل نشان می‌دهم که هیچ یک از این راه‌حل‌ها خرسند‌کننده نیست. هم‌چنین تفاوت ماهوی دو راه‌حل اخیر را، که برخی آن را از یک سنخ دانسته‌اند، مستدل می‌کنم. در فصل چهار با تفصیل بیش‌تر به یکی دیگر از راه‌حل‌های مطرح‌شده برای گزاره‌های صادق سالبه، روایت لوییسی از توسل به کاذب‌سازها، می‌پردازم. در این فصل نشان می‌دهم اولاَ برخی گام‌های استدلال لوییس نادرست اند، ثانیاً صورت‌بندی او از اصل کاذب‌سازی خرسندکننده نیست و ثالثاً هر صورت‌بندی‌ای از اصل کاذب‌سازی مشکل صادق‌ساز گزاره‌های صادق سالبه را حل نمی‌کند.