جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معنای تحت الفظی یک پاره گفتار همیشه با معنای مورد نظر گوینده یا نویسنده یکسان نیست. به بیان دیگر معنای حقیقی هر جمله به نقش گفتاری آن بستگی دارد که معمولا در یک بافت مناسب آشکار می شود. این موضوع درباره قرآن کریم نیز که ماده ای زبانی است مصداق دارد. در این پژوهش نقش های گفتاری آیات جزء بیست و نهم قرآن کریم براساس منابع تفسیری مورد تجزیه و تحلیل گفتمانی و متنی قرار گرفته است. نتایج بدست آمد حاکی از آن است که آیات جزء بیست و نهم 33 نقش گفتاری مختلف ایفا می کنند که از آن میان نقش های توصیف تعلیل و دستور به ترتیب پر بسمامدرین نقش ها می باشند. به همین ترتیب سه نقش عذر جواز و دعا کم بسامدترین نقش های به کار رفته در این جزء می باشند. نتایج بدست آمده همچنین نشان می دهد که 11 سوره جزء بیست و نه قرآن از لحاظ فشردگی معنایی با یکدیگر تفاوت دارند. سوره های ملک و انسان به ترتیب دارای بیشترین و کمترین فشردگی معنایی اند. و در نهایت اینکه مشخصه های نحوی مشترک مشاهده شده میان نقش های گفتاری هم طبقه مورد بحث قرار گرفته است.

در این تحقیق تلاش شده است تا توجه به نظریه کنش گفتارو با تکیه بر تفاسیر معتبر همچون المیزان و نمونه نقشهای معنایی آیات جز 29 قران کریم مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. در این بررسی بسامد نقشهای معنایی و فشردگی و پراکندگی معنایی در سورههای جز 29 مورد مطالعه قرار می گیرند. همچنین ویژگیهای نحوی مشاهده شده بین آن طبقه از آیاتی که نقش معنایی یکسان دارند استخراج میشوند.

قرآن بزرگترین معجزه پیامبر گرامی ما، حضرت محمد (ص)، می‌باشد و قابل فهم‌ترین جنبه این معجزه برای ما طرز بیان و گفتار آن است . یکی از جنبه‌های بسیار جالب زبانهای مختلف استفاده از منظورهای ضمنی در کلام می‌باشد. بررسی چگونگی و علت بهره‌گیری اهل زبان از معانی ثانوی موضوع بحث حوزه منظورشناسی در زبانشناسی است . در تحقیق حاضر برای اولین بار فهرستی از مکالمات موجود در این کتاب الهی ارائه گردیده است و از دو اصل همکاری و ادب برای بررسی معانی دوم مکالمات قرآنی استفاده شده است . گرایس که برای اولین بار اصل همکاری را ارائه نموده معقتد است که نقض چهار راهکار کیفیت (حقیقت‌گوئی)، کمیت (مختصر و مفیدگوئی)، ارتباط (مربوط گوئی) و طریق (روشن و منظم و موجزگوئی) باعث به وجود آمدن معانی دوم است . لیچ که اصل ادب مورد بحث در این تحقیق به او تعلق دارد، رعایت اصول ملاحظه‌کاری، گذشت ، تایید، شکسته نفسی، توافق، همدردی، کنایه، جاذبه، پولیانا، و بعضی اوقات صحبت‌گشائی و متلک را علت استفاده سخنگویان زبان از معانی ضمنی (ثانوی) می‌داند. در این تحقیق مشخص شد که بیشترین مورد از موارد نقض اصول گرایس در مکالمات قرآنی در اصل کمیت ، و کمترین آنها در اصل طریق می‌باشد. بیشترین موارد رعایت اصول ادب نیز در اصول جاذبه و کنایه بوده است و هیچ موردی برای اصول گذشت ، پولیانا، صحبت‌گشائی و متلک به چشم نمی‌خورد. برای تطابق کامل اصول همدردی و کنایه با مکالمات قرآنی، اضافاتی در آنها انجام گرفت . چون اصول همکاری و ادب برای توضیح معانی ثانوی مکالمات قرآن کافی تشخیص داده نشد، اصول جدیدی با عناوین "اصول چگونه" و "اصول چرائی" پیشنهاد شد. اصول چگونه شامل جواب دانی، مختصات نحوی، جمله، توانائی و اصول چرائی شامل تاکید، اقتصاد، تفکر، تهدید، تعجب ، بی‌ادبی، استهزاء، تحقیر و آزمایش می‌باشد. در میان اصول چگونه، بالاترین میزان به اصل جواب دانی، و کمترین آنها به اصل توانائی تعلق دارد. در بین اصول چرائی نیز تاکید بیشترین، میزان تکرار را داشته است و تحقیر و آزمایش کمترین آنها را شامل می‌شود. در پایان نتیجه‌گیری شد که علوم بلاغی اسلامی از نظر محتوی غنی‌تر از اصول جدید منظورشناسی هستند، ولی اصول جدید دارای مفاهیم قابل فهم‌تر و نظم بهتری می‌باشند. توصیه‌ای که در نهایت ارائه شده این است که مکالمات غیرمستقیم قرآن که در این اثر به آنها پرداخته نشده است و همچنین کتابهای مذهبی دیگر مانند نهج‌البلاغه حضرت علی (ع) می‌تواند در قالب این پژوهش مورد بررسی قرار گیرد.