جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اهمیت اخلاق و سیاست و پيوند و پيوستگي اين دو در اندیشۀ امام خمینی(ره) بسیار برجسته است.مواجهۀ امام با سیاست و اخلاق در راستای رسالت انبیاء و برای تربیت انسان و به منظور تقرب به ذات الهی است. در نگاه امام اخلاق بر سیاست تقدم دارد و غایت آن محسوب می‌شود و سیاست فی‌نفسه از آن‌ جهت که زمینه را برای تهذیب و تزکیه و پرورش انسان مهیا می‌کند مورد توجه قرار می‌گیرد. بنابراین رابطۀ اخلاق و سیاست در نگاه امام یک رابطۀ متقابل و با محوریت اخلاق است. از یک جهت سیاست زمینه را برای پرورش اخلاقی و اجرای مکارم اخلاقی فراهم می‌کند و از سوی دیگر اخلاق معیارهایی برای رفتار سیاسی پیش می‌نهد که با توجه به آن معیارها، رفتارهای سیاسی درست و نادرست از هم تشخیص داده می‌شوند. با عنايت به اينكه این پژوهش در پي بررسی اندیشه‌های امام در خصوص پیوند دو مولفه "اخلاق" و "سیاست" است. مي‌توان گفت هدف از سیاست و اخلاق درديدگاه اسلامي و به تبع آن ازمنظرامام خميني(ره) سعادت بشری است و این سعادت بدون درک مناسبی از انسان و سعادت‌اش ميسر نیست. سعادت انسانی در اندیشۀ امام عبارت است از قرب الهی و راه این سعادت از طريق اخلاق یعنی تزکیۀ نفسانی بشرمی‌گذرد.در اندیشۀ امام روش و طریقۀ نائل شدن به مقام سعادت با تمسك به دین مبین اسلام و دست آويختن به ريسمان دو ثقل گران سنگ يعني قرآن كريم و عترت پيامبراسلام عملي است . مفهوم ولایت در اندیشۀ سیاسی امام، مفهومی کلیدی و بيانگر نيابت سياسي–اخلاقي عترت رسول الله و امام معصوم است. درمنظر امام خميني ولی فقیه مظهر"خليفه الهي" درعصرغيبت و حاکم و مجری احکام الهی در جامعه است و این مفهوم پیوند جداناشدنی با حوزۀ اخلاق دارد؛ چرا که ولی امر از يك سو مذهب به ملکات وصفات اخلاقی و از سوي ديگر مسلح به توانمندي در بينش و مديريت سياسي – ديني است و قبل از همه عدالت را در نفس خود محقق ساخته است.براساس اين بينش ولايت فقيه درانديشه سياسي امام خميني مظهر تحقق پيوند ناگسستني اخلاق و سياست است.

از اهداف بلند انبیا(ع) می توان برقراری قسط و عدل در جامعه و حمایت از محرومان و مبارزه با ستمگران و برقراری نظم و انضباط و حاکمیت قانون عدل و قانون خدا در جامعه و برقراری امنیت فردی و اجتماعی و برخورد با عوامل ناامنی و فتنه و فساد و ایجاد محیطی سالم و سازنده و پاک و شایسته برای رشد استعدادها و فضایل و ارتقای سطح بینش مادی و معنوی جامعه بشری و فضاسازی برای عزت و کرامت انسانها و تکامل الهی جامعه را بر شمرد. البته، محدود کردن کارایی ادیان الهی به بُعد حکومت و برقراری اهداف یادشده، بدون توجه به اهداف معنوی، همان قدر ناروا و ستم است که محدود کردن مکتب انبیا(ع) به اهداف معنوی و رهبانیت و گوشه گیری و انزوای سیاسی. هر دو دیدگاه، انحرافی و ناصحیح و نارواست. دیدگاه حق در باره مکتب انبیا(ع)جامع نگری میان حیات دنیا و سعادت آخرت و ارتباط دنیا با آخرت و دین با حکومت و برقراری عدالت آمیخته با تقوا و فضیلت و معنویت است. باید اهداف بلند حکومت علوی(ع) را نیز در همین موارد، جست. امام علی(ع) انگیزه خود را از پذیرفتن حکومت، برقراری قسط و عدل و امنیت و دفاع از مظلومان و ستمدیدگان و مقابله با ظالمان و ستمگران و تقسیم عادلانه بیت المال در میان مسلمانان و ایجاد زمینه های لازم برای رشد و پویایی و عزت و سربلندی جامعه اسلامی و ... عنوان کرده

واکاوی اندیشه سیاسی معلم ثانی –فارابی-از جهات گوناگونی اهمیت داشته و مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا، بررسی مسئله امت و امامت و جایگاه و نقش هریک از این دو عنصر در نظام سیاسی فارابی از اهمیت بسیار برخوردار می باشد. به گونه ای که بدون شناخت این دو، نمی توان ابعاد گسترده ی نظام سیاسی مد نظر فارابی را تشریح کرد. با توجه به این اهمیت، پژوهش حاضرتلاش دارد تا با نگاهی تفسیری و تحلیلی به اندیشه سیاسی فارابی در حوزه نظام سیاسی و دولت، به این پرسش اساس پاسخ دهد که امت و امامت چه جایگاهی در تفکر سیاسی معلم ثانی داشته اند؟ در پاسخ با عنایت به ابعاد مختلف اندیشه سیاسی فارابی توضیح داده خواهد شد که امت و امامت دو رکن کلیدی و اساسی نظام سیاسی و دولت مد نظر فارابی بوده و معلم ثانی با نگاهی بلند و عالمانه و با توجه به مسایل پیش روی جامعه اسلامی به تبیین حقوق و مسئولیت های آنها پرداخته است.همچنین درراستای تبیین هر چه بیشتر اهمیت مسئله امت و امامت در اندیشه سیاسی فارابی،پژوهش حاضر با بهره گیری ازابعاد مختلف نظام سیاسی و دولت مد نظر معلم ثانی،بر این باور است که -به رغم برخی نگاه ها مبنی بر کم توجهی فارابی به جایگاه مردم و شهروندان به عنوان امت در دولت و نظام سیاسی -وی در اثنای مباحث خود توجه جدی به این موضوع معطوف داشته است.

این پژوهش با هدف مقایسه نقش و جایگاه فیلسوف شاه در مدینه فاضله افلاطون و رئیس اول در اندیشه سیاسی فارابی انجام شد. در این رساله نظریات دوفیلسوف بزرگ که یکی غربی و دیگر مسلمان است مطالعه و مقایسه شد.افلاطون حاکم مورد نظر خود را که نور اشراق در دل او تابیده است و از درون روشن شده است و به واسطه آن فاضل ترین فرد برای تصدّی امر حکومت ودر نتیجه تربیت اجتماعی است، فیلسوف شاه میداند که از هرگونه علایق مادی بری است.هدف حکومت از نظر افلاطون دلیل دیگر صلاحیت فیلسوف شاهبرای راهبری جامعه است و باید گفت که در جامعهی آرمانی افلاطون عدالت حاکم خواهد شد و باید هر کس در جایگاه خودش قرار گیرد. ونهایتاً افلاطوناز مدافعان استوار قانون گرایی به شمار میرود و از این رهیاد به جامعه مدنی نزدیک میشود. او میگوید قانون باید اقتدار مطلق داشته باشد.اما آرمان شهر فارابی آشکارا دینی است و میتوان آرمان شهر او را آمیزهای از شریعت و اندیشه افلاطون قلمداد کرد. در مدینه فاضله فارابی رئیسی وجوددارد که در تحت نظر او مراتب دیگری است که هریک به مرتبه مادون خود ریاست دارد. او میخواهد رئیس اول مدینه را با مدبر عالم قیاس کند تا بتواندملکات و خیرات ارادی را در مدینه ایجاد کند. از نظر فارابی رئیس اول دارای فضایل نظری فکری اخلاقی و عملی است و تنها اوست که میتواند با چنینخصوصیاتی مدینه را به سعادت برساند چون او محل الهام الهی و گیرنده وحی از جانب خداست.در مدینه فاضله » رئیس اول « و » فیلسوف شاه « . بنابر این نظر این دو فیلسوف از این حیث اهمیت دارد که هر دو بر سالم بودن رئیس یا حاکم تاکید دارندافلاطون و فارابی به دلیل تحصیل حکمت و معرفت در رأس نظام سیاسی قرار دارد، هر چند که منشأ مشروعیت آنان از نظر دو فیلسوف متفاوت است .واژگان کلیدی : فیلسوف شاه، رئیس اول، افلاطون، فارابی

نگاه به مفهوم و معنای قدرت از گذشته تا کنون و باپیشرفت علوم و تفکیک علوم انسانی از هم، باعث ارائه تعریفی فراتر از تعریف لغوی و فراوانی تعاریف شده است. نقش کلیدی مفهوم قدرت در علم سیاست متفکران سیاسی را برآن داشت تا نسبت به، روز رسانی تعریف و تطبیق آن با زمان و کشف لایه های پنهان آن اقدام فراوانی انجام دهند.دیدن قدرت به صورت خرد و شبکه ای و حضورش در همه لایه ها و سطوح زندگی اعم از سیاست؛ اقتصاد، اجتماع و علم و فرهنگ و ... حتی بدون اجبار و زور از مشخصه های تعریفی نو از آن است.سیره نظری و عملی ائمه معصومین (ع) به خصوص امام جعفر صادق (ع) به عنوان رئیس مکتب جعفری و ایجاد شبکه ای کرسی تدریس و نشر دانش و فرستادن شاگردانش به دیگر نقاط از مواردی است که در چارچوب تعریف شده قدرت مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.کشف رابطه بین اندیشه شیعه و قدرت ازاهداف این تحقیق است .پاسخ به سئوالاتی همچون نگرش امام صادق (ع) به قدرت ، تاثیر عنصر زمان و مکان بر اندیشه و رفتار امام(ع) و در نهایت شیوه امام(ع)، ما را در رسیدن به هدف تحقیق رهنمون خواهد کرد. در نهایت فرضیه تربیت نیروی انسانی، ایجاد کرسی های فقهی و علمی و نهادینه‌کردن علوم عقلی و نقلی به عنوان مولفه های قدرت، و جایگزین کردن جهاد علمی به جایقیام مسلحانه مورد بررسی قرار می گیرد.با نگاهی به سیره نظری و عملی امام در می یابیم امام هم به قدرت سخت و هم به قدرت نرم اعتقاد داشت و اما با توجه به شرایط زمانی و مکانی شیوه نرم را ترجیح می دادند و تربیت نیروی انسانی، ایجاد کرسی های فقهی و علمی و نهادینه ‌کردن علوم عقلی و نقلی را به عنوان مولفه های قدرت، مورد توجه قرار دادند.