جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گر بخواهیم با اصطلاحات رایج در سنت اسلامی سخن بگوییم مواجهه با فلسفه و اندیشه اروپایی مستلزم نوعی اجتهاد فکری ـ‌اندیشه‌ای است. این فرایند اجتهاد محتاج پیش‌نیازهایی چون تسلط به روح فرهنگ و اندیشه مبدا از سویی و توجه به ظرفیت و ظرائف فرهنگ مقصد از سوی دیگر است. فروغی چنان که خود تصریح کرده است کتاب سیر حکمت در اروپا را برای فهم فلسفه دکارت نوشته است یعنی از رهگذر مطالعه تاریخ فلسفه کوشیده تا مرادات و مقاصد دکارت را برای جهان فرهنگی ـ زبانی ایرانیان مانوس و مفهوم می‌کند. می‌دانیم که دکارت در اصول فلسفه گفته است که درخت فلسفه دارای ریشه‌ها و تنه و میوه‌هایی است. وی تاکید می‌کند که این شاخه‌ها علم اخلاق است.

ترجمة فرهنگی، ترجمه‌ای است که پیام متن و فرهنگ مبدأ را با فرهنگ مقصد سازگار می‌کند. چنین ترجمه‌ای غالباً افزایش و کاهش‌هایی به‌همراه دارد و ترجمه‌ای وفادارانه نیست. در ترجمة فرهنگی مترجم برای انتقال مفاهیم و حتی تجارب فکری فراتر از معنای مفردات، به بافت و زمینة فرهنگی(Context) مبدأ و ظرائف و اقتضائات مختصات فرهنگ مقصد توجه جدی می‌کند. اگر بخواهیم با اصطلاحات رایج در سنت اسلامی سخن بگوییم، ترجمة فرهنگی فلسفه و اندیشة اروپایی مستلزم نوعی اجتهاد فکری ـ اندیشه‌ای است. این فرایند اجتهاد محتاج پیش‌نیازهایی چون تسلط به روح فرهنگ و اندیشة مبدأ از سویی و توجه به ظرفیت و ظرائف فرهنگ مقصد از سوی دیگر است. نمی‌توان گفت که محمدعلی فروغی در سیر حکمت در اروپا تمام پیش‌شرط‌ها و اقتضائات ترجمة فرهنگی را داشته و در کاروبار فکری خود لحاظ کرده، اما می‌توان این ادعا را به مسند تبیین و توضیح نشاند که سیر حکمت در اروپا، فراتر از یک ترجمة مکانیکی صرف و به‌نوعی در آستانة ترجمة فرهنگی فلسفه و اندیشة غربی به زبان فارسی و فرهنگ ایرانی قرار دارد. این مقاله در خدمت توضیح همین مدعاست. این مقاله با تأکید بر خوانش فروغی از کانت ـ به‌مثابة فیلسوف تجدد و مدرنیته ـ گامی کوچک در این جهت برداشته است.