جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب محاوراتی در باره ی دین طبیعی همان طور که از نامش پیداست به بحث و گفتگو در باره ی دین طبیعی می پردازد. دین طبیعی، استدلال در اثبات وجود خدا از طریق برهان نظم می باشد. در این کتاب نویسنده به نقد این برهان می پردازد و ضعف های آن را آشکار می سازد و به این نتیجه می رسد که برهان نظم به جهت بی پایگی مفهوم علیت، قادر به اثبات وجود خدا، وحدانیت و کمالات او نمی باشد و بی اعتباری مفهوم علیت و تحلیل آن به عادت، نه تنها امکان اثبات وجود خدا را از طریق براهینی که از این مفهوم استفاده می کند سلب می کند بلکه به شکاکیت تام نیز منجر می شود. هیوم شکاکیت تام را می پذیرد و آن را وارد می داند منتها حوزه ی آن را فکر و نظر می داند. او قائل به امری است به نام طبع که باعث می شود افراد بشر با هر نوع تفکر و اندیشه، در مرحله ی عمل و در زندگی عادی یکسان عمل کنند یعنی در مرحله عمل شکاک وجود ندارد و حتی همه به شدت جزم گرا هستند. بنابراین شکاکیت هیچ لطمه ای به زندگی عادی نمی زند و شخص به راحتی و با احتیاط تام می تواند زندگی کند و از آن لذت ببرد. البته او در نهایت متذکر می شود که این اشکالات به دین خرافی و نادرست که دین رایج در جامعه است وارد می باشد و دین حقیقی از این مسائل مبرا است. مشخص است که اگر مفهوم علیت جایگاه صحیح خود را پیدا کند، مشکلات اساسی فلسفه ی هیوم که با دیدگاه دینی او نیز منطبق است، رفع می گردد و شکاکیت او از بین می رود و به اعتبار اصل سنخیت مشخص می شود که برهان نظم در حد خود اعتبار دارد یعنی تا این حد که اثبات می کند طبیعت تحت تسخیر اراده ای ماورای خود است و نمی توان بیش از این از برهان مذکور انتظار داشت و آن چه شر نامیده می شود یا عدم است یا منشأ عدم که از بعد عدمی بودن شر به حساب می آید ولی به حسب ذات خود و از جنبه ی وجودی چیزی جز خیر نیستند و بسیاری از مواردی که شر محسوب می گردد به نحوه ی وجودی عالم باز می گردد که وجودی ناقص و در مرحله ی تکامل است و چون قوه و فعل در ماده به هم آمیخته است، لازمه ی جنبه ی قوه آن فقدان است که شر به نظر می آید. با حل مشکل علیت و آشکار شدن اعتبار فروع آن که اصول ضرورت و سنخیت هستند، بسیاری از موارد شر توجیه صحیح می یابد.

یوهان گوتلیب فیخته موسس روش دیالکتیک در رئالیسم و فیلسوف آلمانی، عنوانی غیر از فلسفه بر نظام اندیشگی خود انتخاب کرد و بر این اساس عنوان هر نظام فلسفی به طور نسبی افراد را با روح آن نظام آشنا می کند و باعث تقرب اذهان می شود. با نارسا بودن عنوان، اذهان از حقیقت ان نظام دور می شوند. این مقاله به بررسی این مسئله برای نزدیک شدن به جایگزینی در زبان فارسی می پردازد.