جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از منابع مورد استفاده در تفسیر، روایات تفسیری است. از جمله این روایات، روایات تفسیریِ صحابه پیامبر اکرم (ص) است. آنچه که در خصوص قول صحابه، محل بحث و اختلاف نظر علماء است، حجیت و یا عدم آن، در تفسیر می­باشد. از جمله علمای معاصر شیعه که در این خصوص نظرات متفاوتی ارائه داده­اند، حضرات آیات محمدهادی معرفت و سیدعلی حسینی­میلانی می­باشند. این پژوهش بر آن است تا با بهره­گیری از شیوه توصیفی ـ تحلیلی، دیدگاه و دلایل این دو اندیشمند گرانقدر را در باب اعتبار و حجیت قول صحابه در فهم و تفسیر آیات قرآن کریم، تطبیق داده و وجوه افتراق و اتفاق این دو دیدگاه را تبیین و تحلیل نماید. بررسی دیدگاه این دو اندیشمند نشان می­دهد که اختلاف نظر آیت­الله میلانی با آیت­الله معرفت به دلیل اختلاف برداشت در تعاریف و مصادیق صحابه بوده و با تحلیل دقیق دیدگاه معرفت، به دیدگاه یکسانی از آن دو در این زمینه می­رسیم. به این معنا که بر طبق دیدگاه آیت­الله معرفت، ضمن قائل شدن به تفصیل در بین صحابه از یک سو و سخنان نقل شده از ایشان از سوی دیگر، می­توان در مواردی به حجیت قول صحابه و در مواردی نیز، به عدم حجیت قول آنان قائل شد.

عدم تعیین دقیق زمان برخی مقولات تکوینی و تشریعی و اخفای آنها از سوی خداوند متعال، مانند زمان مرگ، وقوع قیامت، نماز وسطی، ساعت استجابت دعا در روز جمعه و همچنین شب قدر، این سؤال را به دنبال داشته که حکمت این اختفا چیست و چه نتایجی در پی دارد؟ مقاله حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم ­السَّلام، مسأله اختفای شب قدر در میان شب­های ماه مبارک رمضان به طور عام و شب­های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم آن ماه به طور خاص را مورد بررسی قرار داده و آثاری را بر اختفای مذکور مترتب دانسته است. یافته ­های پژوهش حاکی از آن است که اختفای زمان دقیق شب قدر، برای مؤمنان به آن، می ­تواند آثاری همچون تمسک به سیره معصومین علیهم ­السّلام، مصونیت از عجب، به نظم درآوردن نفس، اجتهاد در عبادت را به بار آورد که همه آنها در جهت ارزش­ بخشی به نفوس بشری، تربیت و تعالی آنها در مسیر هدایت الهی معنا می­ یابد.

نفس، يكي از ابعاد وجودي انسان است كه داراي مراتب مختلفي و به حالات و شئون مختلفي متصف مي‌شود. يكي از اين حالات، حالت لوّامگي آن است كه پس از اتصاف به آن، «نفس لوّامه» خوانده مي‌شود. اينكه نفس لوّامه چيست و چه عواملي در فعليت و بيداري‌ آن نقش دارند، مسئله‌اي است كه اين پژوهش به دنبال پاسخ به آنها است. روش پژوهش، توصيفي ـ تحليلي است و در جمع‌آوري داده‌هاي، از منابع كتابخانه‌اي استفاده شده است. با مطالعه و بررسي منابع مربوطه، به دست آمد كه نفس لوّامه يكي از حالات، مراتب و شئون نفس است كه؛ هنگام ارتكاب معاصي توسط آدمي، بدان متصف مي‌شود؛ بدين معنا كه تمامي انسان‌ها از برّ و فاجر، بعضي هم در دنيا و هم در قيامت و بعضي صرفاً در قيامت، بر اثر حضور و بروز عواملي بيداري آفرين، اين حالت لوّامگي را در خود احساس كرده و در نتيجة‌، به دليل انجام فجور و يا قلت انجام كار نيك، ندامت حاصل شده و به ملامت خود مي‌پردازند.

در دین مبین اسلام کسب علم و دانش و به تبع آن، مطالعه و کتابخوانی از ارزش و اعتبار خاصی برخوردار است. این مسأله از آنجایی ارزش و اهمیت می یابد که معجزه پیامبراکرم(ص)کتاب بوده و وحی و پیام الهی در قالب کتاب بر مردم ابلاغ شده است و در این کتاب مقدس هم اولین آیاتی که بر پیامبر(ص) نازل شده با امربه خواندن و الفاظ علم و قلم همراه شده است. پژوهش حاضر جایگاه و اهمیت کتاب و کتابخوانی را از نگاه آیات قرآنی و روایات ائمه معصومین(ع) مورد بررسی قرار دادهو همچنین بر آن شده تا با تکیه بر آیات و روایات، روشهای مطالعه صحیح را مطرح نموده و در راستای ترویج فرهنگ کتابخوانی راهکارهایی را ارائه نماید. این پژوهش نشان داد که در اسلام، کتاب و کتابخوانی به عنوان یک استراتژی بی بدیل برای رشد و تعالی فرد و جامعه مورد توجه قرار گرفته است؛ که در راستای اثر بخشی به آن در زندگی فردی و اجتماعی شرایط و راهکارهایی ارائه شده که عمل به آنها موجب بهره وری از این عنصر فرهنگی می باشد و می تواند آثاری را بدنبال داشته باشد که هم به حال فرد و هم به حال جامعه سودمند واقع شود. این مطالعه به روش کتابخانه ای انجام شده که جهت گردآوری مطالب آن از منابع کتابخانه ای استفاده شده است. و بعد از تحلیل محتوایی مطالب گردآوری شده حاصل آمده است. در این مطالعه از روشی نظام مند استفاده شده که در آن آیات و روایات را تحلیل نموده و در راستای تبیین و توضیح بحث مورد مطالعه از آنها استفاده نموده است.