جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

توضیح کتاب: نویسنده در این کتاب، سعی دارد تاریخی اجتماعی‌ ارائه کند که ملهم از نظریه است؛ نظریه‌های طبقاتی «امیل دورکیم» و «ماکس وبر» و همچنین صورت‌بندی‌های متأخرتر «فوکو» و «بوردیو». محدوده‌های زمانی این کتاب از یک‌سو نوزایی و از سوی دیگر روشنگری است. دوره مدرن آغازین در این کتاب از «گوتنبرگ» تا «دیدرو» را دربرمی‌گیرد؛ به عبارت دیگر، از ابداع چاپ با حروف جابه‌جایی‌پذیر در آلمان در حدود سال 1450 تا انتشار دایره‌المعارف از دهه 1750 به بعد. یکی از اهداف کتاب را می‌توان در واژه‌ای واحد بیان کرد: «آشنایی‌زدایی». امید این است که به چیزی دست یابیم که «فاصله گرفتن» نامیده می‌شود، چیزی که باعث می‌شود آنچه آشناست، غریبه و آنچه طبیعی است، دلبخواهی به نظر برسد. هدف این است که نسبت به «نظام معرفتی» ای که در آن زندگی می‌کنیم، آگاه‌تر شویم. هنگامی که فردی درون یک نظام زندگی می‌کند، معمولا این نظام همچون نوعی «فهم عرفی» به نظر می‌رسد. تنها با مقایسه است که می‌توانیم دریابیم این مورد خاص تنها یکی از نظام‌ها در میان مجموعه‌ای از نظام‌هاست.

پرسش اصلی کتاب که خود را در عنوان آن نشان می‌دهد، از جنس پرسش‌هایی است که فلاسفۀ تحلیلی بسیار مطرح می‌کنند؛ پرسش‌هایی برای ارائۀ تعریف، مانند «معرفت چیست؟» و «ذهن چیست؟». بدین ترتیب، با کتابی صرفاً تاریخی مواجه نیستیم که به وقایع‌نگاری خطی شکل‌گیری و توسعۀ فلسفۀ تحلیلی اختصاص یافته باشد، بلکه بحثی مفهومی و ماهوی در میان است که البته در مسیری تاریخی پی گرفته می‌شود. گلوک رویکردهای مختلفی را که برای پاسخ دادن به پرسش اصلی کتاب و متمایز کردن فلسفۀ تحلیلی از فلسفه‌های دیگر پیشنهاد شده‌اند، بررسی و نقادی می‌کند. بدین ترتیب، در هر فصل از کتاب با دیدگاهی مواجه می‌شویم که قصد دارد فلسفۀ تحلیلی را با معیاری سرراست از دیگر فلسفه‌ها جدا کند.

در این مقاله، ابتدا ویژگی آگاهی کیفی به اختصار مورد بحث قرار گرفته و در ادامه آموزه نوخاسته گرایی وجودشناختی در مورد ویژگی ها مطرح شده و شاخصه های مفهومی ویژگی های نوخاسته بررسی می شود. سیستمی بودن، بدیع بودن، داشتن علی بدیع، تحویل ناپذیری کارکردی و وابستگی به سطح پایه به عنوان شاخصه های ویژگی های نوخاسته تمیز داده می شوند. در ادامه، دیدگاه علی در مورد نحوه وابستگی ویژگی های نوخاسته به ویژگی های سطح پایه و همین طور نحوه تاثیر علی ویژگی های نوخاسته مورد بررسی قرار می گیرد و انتقاداتی در مورد آن مطرح می شود. با این حال، به نظر می رسد که دیدگاه علی توانایی تبیین نحوه وابستگی و تاثیرات علی ویژگی های نوخاسته را به شکل قابل اتکایی داراست و از آن جا که ویژگی آگاهی کیفی شاخصه های مفهومی پیش گفته را داراست، این ویژگی نوخاسته دانسته می شود.

فلسفه تحلیلی تاریخی بیش از صد سال را پشت سر گذاشته است. اگرچه این عنوان چندین دهه است که به نحوی گسترده به کار می‌رود، نویسندگان، مجلات و دانشکده‌های متعددی خود را متمایل به آن می‌دانند، اما هنوز تلاش کافی برای روشن کردن ابعاد این گرایش فلسفی و خصوصیات متمایزکننده آن صورت نگرفته است. نویسنده کتاب حاضر، هانس یوهان گلوک، متولد آلمان و دانش‌آموخته ریاضیات و فلسفه در این کشور و انگلستان است. گلوک در این کتاب تلاش کرده تا ابعاد و ویژگی‌های متمایزکننده این گرایش فلسفی را مشخص کند. او رویکردهای مختلف در پاسخ به پرسش فلسفه تحلیلی چیست را بررسی کرده است.

در این مقاله، موضوع بومی گرایی و به طور خاص، دینی گرایی در علم از منظر معرفت شناختی بررسی شده است. مطابق با رویکرد وظیفه گرایانه در معرفت شناسی، هر باورمند به لحاظ معرفتی موظف است که سعی کند تا مجموعه باورهای سازگار و در حالت قوی تر منسجمی داشته باشد؛ علاوه بر این، هر فرد در مجموعه باورهای خویش باورهایی مرکزی دارد. باورهای دینی بخش مهمی از باورهای مرکزی اعضای جوامع دین دار را تشکیل می دهند. در چنین وضعیتی، چنانچه باورهای علمی یا تعابیر این باورها با باورهای مرکزی دینی افراد ناساگاز باشند، دین داران در پی ایفای وظیفه معرفتی خود، به بازسازی نظریه های علمی موجود و همچنین شکل دادن به نظریه های علمی جدید می پردازند؛ به این ترتیب، دینی گرایی در علم را می توان گونه ای از ایفای وظیفه معرفتی سازگاری و انسجام دانست که انگیزه ای صحیح و بنیان نظری قابل دفاعی دارد