جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معرفت شناسی یکی از شاخه های فلسفه است که از دیدگاه مدرنتیه اروپا با هرمنوتیک تاویلی همسان خوانده شده است و به واسطه آن می توان روابط متنی را در یک فضای نشانه ای، مورد بررسی قرار داد. از آنجایی که یکی از مقولات نقد ادبی، تبیین و روشن نمودن ساختار مفهومی و محتوایی درون متنی است، منتقد ادبی می تواند به کمک معرفت شناسی، گستره وسیع جهان متنی را کاوش نموده و ابژه ها و سوبژه های موجود در آن را استخراج و تاویل نماید.یکی از موضوعات مهمی که در دهه های اخیر، منتقدین را به بحث و پژوهش واداشته است، مفهوم زن در ادبیات است که از دیدگاه های مختلفی مورد تحلیل واقع گردیده است. این مقاله می کوشد تا با توجه به رویکرد معرفت شناسی در تاویل متون ادبی، ابتدا به تشریح خاستگاه مفهومی زن در مبانی نظری پرداخته و سپس، ضمن ترسیم یک نمودار ساختاری معرفت شناسانه، عناصر ابژه ای و سوبژه ای موجود در جهان متنی برخی از شاعران زن ایرانی را، از آغاز مشروطه تا دهه اخیر، بررسی کند و با ذکر نمونه ها، مفهوم «زن» را به صورت تطبیقی در اشعار ایشان، مورد تحلیل قرار دهد.

یکی از مهم‌ترین مقولات انسان‌شناسی، مقولۀ اخلاق است که موجبات تکوین شخصیت و تعالی انسان را فراهم می‌آورد. مطالعه در زمینۀ اخلاق، از دیرباز مورد توجه پژوهشگران عرصه‌‌های مختلف، به‌خصوص فلسفه و عرفان بوده است. یکی از حوزه‌‌های مطالعات مربوط به اخلاق، اخلاق کاربردی است که به تحلیل مقولاتی به‌عنوان فضیلت در عملکرد انسان می‌پردازد و به دلیل جایگاه آن در زوایای مختلف زندگی شخصی و اجتماعی، اهمیت می‌یابد. عمده‌ترین فضیلت اخلاقی در مقولۀ انسان‌شناسی(چه انسان‌شناسی اجتماعی و چه انسان‌شناسی الهی و عرفانی)، فضیلت اخلاقی مصاحبت و معاشرت است که در متون عرفان اسلامی، به‌ویژه در مثنوی، به‌عنوان یک اصل و قاعدۀ کلی(جاذب و مجذوب) مطرح شده است. بنا بر این قاعدۀ کلی، رابطۀ بین مصاحبان بر اساس کاربرد‌های فضیلت در اخلاق قابل تبیین است. نگارندگان مقالۀ حاضر می‌کوشند تا ابتدا به به تبیین مفاهیم کلی مرتبط با موضوع بپردازند. سپس ضمن ارائۀ تحلیلی نظریات مختلف اندیشمندان، فضیلت مصاحبت را از دیدگاه انسان‌شناسی اجتماعی و عرفان اسلامی، با نگاه عمیق‌تری به مثنوی معنوی مورد بررسی قرار دهند.