جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحلیل نوع ارتباط میان اجزاء مرکب واژه «مردم سالاری دینی»، می تواند آثار بسیاری بر ماهیت نظام سیاسی و کیفیت ادارة آن داشته باشد. اگر ترکیب میان دو جزء این مرکب واژه، از قبیل ترکیب وصفی باشد، مردم سالاری دینی، دارای هویتی اصیل بوده و نه تنها حیثیت مردم سالاری نظام سیاسی با حیثیت دینی آن، در تنافی نخواهد بود، بلکه معرّف هویتی متمایز از نظام سیاسی است که مردم سالاری موجود در آن، مبتنی بر متن دین بوده و عاریت گرفته از نظام غرب نیست. بر اساس این قرائت، سنخ تدبیر مردم در نظام سیاسی، گونه ای خاص از مردم سالاری است که ضمن بومی بودن، و استناد به نصّ، از مزایای نظام های دموکراتیک و تئوکراتیک برخوردار بوده و از مضرّات آنان نیز مبرّاست. در این نظام سیاسی، مشروعیت الهی و مقبولیت مردمی، دو روی یک سکه بوده و در کنار هم، برای تحقّق نظام سیاسی مردم سالار ضروری می باشند. در حالی که قول به ترکیب اضافی برای این مرکب واژه، مستلزم پذیرش خاستگاه مردم سالاری در غرب، و جای گزاری محتوای دینی برای این شکل از حکومت در نظام اسلامی است.

کتابنامه: ص. ۲۲۹-‎۲۲۵؛ همچنین بصورت زیرنویس // تحقیق پیش رو در واقع تلاشی است در راه شناسایی ماهیت ایمان که از عمده ترین مولفه های اعتقادی در میان دو دین بزرگ اسلام و مسیحیت است. آنچه در این تحقیق به بحث گذاشته شده است در آغاز در حوزه کلیات، به تاریخچه مفهوم ایمان در میان این دو دین، اختصاص یافته و در ادامه به مفاهیمی که در مورد این ماهیت به کار می آیند می پردازد. مفاهیمی از قبیل معرفت، تصدیق، عقل و شک در این راستا به بحث گذاشته شده و ارتباط آنها با بحث ایمان مورد بررسی قرار گرفته است. آنچه که در ادامه در خصوص مقایسه مفهوم ایمان میان این دو دین مهم به نظر می رسد شناخت ایمان در دین مسیحیت آموزه های کتاب مقدس و بر اساس اندیشه اندیشمندان حوزه کلام مسیحی است. بر این اساس عوامل و پیش زمینه های ایمان گروی در مسیحیت مورد عنایت واقع شده ودر نهایت، ایمان در میان اندیشمندان مسیحی به دو دیدگاه عمده ایمان گزاره ای و نظریه غیر گزاره ای تقسیم شده و دیدگاه برخی از طرفداران هر یک از این دو دیدگاه عمده مانند آکویناس، پاسکال، ویلیام جیمز، جان هیک، کیر کگور، و وینکتشتاین مورد طرح واقع شده و در نهایت مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. دیدگاه اسلام درباره ماهیت ایمان نیز از ارکان اساسی این تحقیق بوده و تلاش شدهدر آغاز دیدگاه متون دینی اسلام و شیعه در این مورد را به تصویر کشیده و از این روی در آغاز دیدگاه کتاب آسمانی مسلمانان، ( قرآن) در مورد ارکاناین مفهوم، ارائه شده و در نهایت مولفه هایی چون تعریف ایمان، نقش اقرار در ماهیت ایمان، میزان دخالت عمل صالح در ایمان و افزایش و کاهش پذیری ایمان بر اساس دیدگاه فرقه ها و نحله های دین اسلام(خوارج، اشاعره، مرجئه، معتزله و شیعه) بحث گذاشته شده است. با توجه به توضیح و تبیینی که در این تحقیق در مورد ماهیت ایمان بر اساس دو دین بزرگ اسلام و مسیحیت و اندیشه متکلمان آنان، ارائه شده است این تحقیق در نهایت و نتیجه گیری بدین باور نائل آمده است که اولا، مقوله ایمان را می توان از مشترکات این دو دین مورد اهتمام واقع شده است به گونه ای که اهتمام و عنایت به مقوله ایمان را می توان از مشترکات این دو دین بلکه کل ادیان آسمانی برشمرد. ثانیا ایمان در ادیان، به امور غیر تجربی تعلق گرفته واز موجبات تامین سعادت، تلقی شده است. ثالثا، ایمان مقوله ای اکراه و اجبار پذیر نبوده و تابع اختیار و اراده افراد است. گر چه این امر در در منطق مسیحیت، در فرایند ریسک و خطر کردن و با توجه به عدم شناخت متعلق ایمان و در گرو مصلحت حاصل می شود. رابعا، تبیین ایمان در اسلام و مسیحیت تابع پیش فرضهای این ادیان بوده و با توجه به تفاوت اساسی این مبانی و منابع با یکدیگر تبیین های متفاوتی از سوی اصحاب واندیشمندان این دو دین عرضه شده است. به گونه ای که ایمان در اسلام جز با وصف یقین متصور نبوده و با شک قابل جمع نیست. و این د حالی است که ایمان مسیحی مقولهای شک پذیر و عقل گریز بلکه عقل ستیز است. بحث از ایمان در هر یک از دو دین به خاطر علل و اغراض متفاوتی صورت پذیرفته است در حالی که متکلمان در حوزه اسلامی با توجه به عقل پذیری مبانی الهیات و تاکید این دین به عقلانیت و خرد ورزی و نوع استدلالاتی که در فضای صدر اسلام وتوسط پیمبر و بزرگان دین صورت پذیرفته و به خاطر مسائل تاریخی بر اساس هر یک از نحله های اسلامی برخی از مولفه ها، ( اقرار، عمل صالح و...) از ارکان آن فرض شده است، در مسیحیت، با توجه به این که منابع اولیه این دین از اساس، در بستر خرد ناپذیری و در قالب امور چون تثلیث، فرزند انگاری مسیح برای خدا، فدیه بودن مرگ مسیح برای بخشیده شدن گناهان، نجات و اموری از این دست، و ر قالب کتاب مقدس ارائه شده و اولیای این دین از آغاز بر ایمان آوری به عنوان مقوله ای که معرفت را به دنبال خواهد داشت تاکید کرده و عقل گریزی را نشانه حقانیت آن می دانستند. خامسا، عمده مساله ای که به اختلاف در نگاه این دو دین در باب ایمان منجر شده است دیدگاه متفاوتی است که در این دودین نسبت به وحی وجود دارد. در حالی که در اسلام بر جزء بودن تک تک کلمات قرآن به عنوان وحی تاکید می شود و کلمات وحی از بیانات پیامبر متفاوت انگاشته شده است، وحی در مسیحیت کلماتی هستند که توسط قلم برخی از اصحاب عیسی نگاشته شده و بیشتر جنبه تاریخی دارند. طبیعی است که نگاه متفاوتی به وحی به عنوان متعلق به ایمان موجب تفاوت اساسی در تلقی از ایمان شده و تفاوت و تمایز ایمان در این دو دین را به ارمغان خواهد آورد. سادسا از اموری که موجبات تمایز حوزه تبیینی ایمان در اسلام و مسیحیت شده است، فضایی که در مغرب زمین و پس از قرون وسطی شکل گرفته است. در حالی که مسیحیت قرون وسطی با به خدمت گرفتن فلسفه یونان برای توجیهات الهیات مسیحی هر توجیهی غیر از توجیهات و تفسیرهای خود از حیات و عالم را نمی پذیرد بلکه به کفر و الحاد متهم می کرد اندیشمندان مغرب زمین در فضای غیر منطقی اربابان کلیسا به مقابله با این برداشتها پرداخته در طول زمان و در بستر رنساس به تشکیک در توجیهات کلیسا پرداخته و در نهایت در فرایند سکولاریسم، حوزه دین و علم را از هم جدا کرده و امورات علمی را یقین پذیر و امورات الهی را اموری غیر عملی فرض کرده اند. این روند در ادامه، فرضیه غالب و گفتمان رایج اندیشمندان غربی گردید. در این فضا ایمان جز با توجیهات و تبیین هایی قابل جمع با شک، غیر معرفتی، خرد گریز و عقل ستیز نمی توانست انجام شود. و این در حالی است که چنین فضایی در اسلام وجود نداشته و در اسلام، اموراتی که باعقل صریح مخالفت داشته است، مردود دانسته و طرد شده است.