جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اگر چه ساخت بحرانی آثار محمود دولت آبادی سیمای شخصیت ‏های داستانی نویسنده را انعطاف ‏ناپذیر و گاه خشن معرفی کرده است و ساختارهای نشانه ‏شناسی روایی داستان آنان را به سمت تقابل یا رویارویی مستقیم با عامل برهم ‏زننده نظم و آرامش ناپایدار اولیه سوق می ‏دهد؛ با این حال معتقدیم که تقابل پرسناژ با خود و نیز با دیگری بیش از آنکه منوط به لزوم حفظ هماهنگی ماهیت و نحوه کنش شخصیت ‏های داستانی با ساخت بحرانی اثر باشد؛ برآمده از اندیشه دوقطبی و ذهنیت تقابلی‏ است که نظام تخیلی نویسنده در برابر دنیای پرآشوب و پراضطراب بیرونی از خود به نمایش می‏ گذارد. اگر در بدو امر نوع رویکرد فلسفی و نحوه پاسخگویی نظام تخیلی دولت آبادی در برابر دنیای پرتلاطم و بیرحم پیرامونی -‌ آنچنان که در عالم داستانی نویسنده متبلور شده‌ - وی را به خلق شخصیت‏ های داستانی سوق داده که با خود و سپس با دنیای پیرامونی در جنگ و ستیزی نابود کننده هستند؛ ذهنیت تخیلی نویسنده، به مرور، دوئیت درون را به نوعی تجربه دیالکتیکی و فرصتی برای بروز چالش ‏های ذهنی - فکری بدل می ‏کند؛ چالش‏ هایی که در لابلای سیرعادی روایت داستانی در قالب گفتمان تحلیلی - استفهامی مجال بروز پیدا کرده و ورای تقسیم ‏بندی عالم داستانی به دو قطب روایت داستانی و رساله تحلیلی - نظری، نوع نگرش نویسنده را به خود و دیگری آشکار می ‏سازد.

خوانش های استنتاجی چند لایه و همزمان از سفر به انتهای شب نوشته سلین، ما را بر آن داشت تا چگونگی امکان منعکس شدن ایدئولوژی نویسنده / راوی در رمان را با نحوه ساختمندی اثر از نقطه نظر زمانی مورد بررسی قرار دهیم. اینکه چگونه زمان در معنا و مفهوم تامه خود توانسته بازتاب دهنده جهان بینی راوی باشد مساله ایست که ما جواب آن را با کنکاش در پاره ای از معیارهای زمانی روایت همچون نظم روایتی، دیرش روایتی و نظام گفنمان پردازی بازیافته ایم(یعنی دسترسی به معنا و مفهومی لفلسفی از اثر با استفاده از ابزارهای زبان شناختی و روایت شناختی)! بررسی این معیارها حرکت تدریجی نظام فکری راوی را به نمایش می گذارد: حرکتی که از دگرگونی مستمر و زیباشناختی آشوب وار باروک شروع شده تا آرام آرام به سوی نوعی پوچی و رها شدگی در خلا نیستی ختم شود؛ حرکتی که بیانگر تغییر نگرش راوی / نویسنده نسبت به مقوله زمان و زمان مندی است...

مقاله حاضر در نظر دارد تا راهکارها و استراتژی هایی را مورد بررسی قرار دهد که بر اساس آن ایدئولوژی و دنیای ذهنی  عاطفی نویسنده در سطح گفته پردازی منعکس می شود. بدین منظور از رویکردی زبان شناختی و با تکیه بر اصول روایت شناختی نوینی که توسط ژپ لینت ولت ساخته و پرداخته شده بهره برده ایم.پرسش اساسی که شالوده تحقیق مزبور را تشکیل داده بدین گونه مطرح می گردد: ساختار روایتی اثر چگونه و تا چه میزان توانسته است در انعکاس خط مشی فکری نویسنده و نیز در بازنمود جهان حسی  عاطفی نویسنده مشارکت داشته باشد؟ چه تکنیک ها و استراتژی هایی از سوی نویسنده انتخاب شده تا خواننده جذب نظام فکری نویسنده شده و در نهایت با گزینش دنیای ذهنی عاطفی خالق اثر، با وی همراه و همصدا شود؟ و نهایت اینکه تاثیر تکنیک های روایتی مزبور بر میزان و نحوه پذیرش خواننده چیست؟