جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

وحی، واسطه ارتباط خداوند متعال با پیامبراکرم (ص) و حدیث نبوی، مبیّن این وحی منزَل و رابط بین پیامبراکرم (ص) با مردم ‌است. نوشتار پیش رو که با روش توصیفی-تحلیلی و در گستره بررسی آیات و روایات مرتبط با انواع وحی فراهم شده، می‌کوشد تا نشان دهد طبق آیه «وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى‏، إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحى» و سایر آیات مشابه، نزول وحی بر پیامبر (ص)، به چهار شکل وحی قرآنی، وحی بیانی، حدیث قدسی و حدیث نبوی بوده است. نتایج پژوهش، بیانگر این است که مراد از وحی قرآنی، قرآن کریم است که از طریق وحی بر پیامبر (ص) نازل شده است. وحی بیانی، اختصاص به قرآن کریم دارد و به منظور تبیین آیات قرآن به معنای تفصیل جزئیات احکام، تخصیص عمومات و تقیید مطلقات قرآن است. از این رو، تببین قرآن، از تفسیر قرآن متفاوت است؛ تببین قرآن، بر اساس وحی بیانی و ویژۀ پیامبر است که همراه با قرآن، بر پیامبر، وحی می شده است؛ ولی تفسیر قرآن از عهدۀ هرکسی کـه شـرایط ویـژۀ تفسـیر را داشته باشد بر می آید. لفظ و معنی حدیث نبوی، از پیامبر است - البته مبتنی بـر وحی و آموزه های وحیانی. مفهوم حدیث قدسی از خداوند، وحی مـیشـود؛ ولـی لفظ آن از پیامبر است.

مثنوی گنجینه الاسرار، اثر ماندگار عمان سامانی یکی از شاهکارهای ادب عرفانی در حوزه ادبیات عاشورایی است. این مثنوی گران سنگ، در بیش از 800 بیت و در بحر رمل مسدس محذوف با نگاهی عرفانی به حوادث کربلا به رشته نظم کشیده شده است که در این زمینه از شهرت و اعتبار خاصی برخوردار شده است. از طرفی دیگر، مثنوی زبده الاسرار صفی علی شاه اصفهانی نیز با همین درون مایه و در همین وزن در بیش از 4500 بیت، اندکی پیش از گنجینه الاسرار عمان سامانی سروده شده است. با توجه به تقدم زمانی سرایش زبده الاسرار نسبت به گنجینه الاسرار و تقدم ارزشمندی و ماندگاری گنجینه الاسرار بر همه آثار عرفانی عاشورایی خلق شده پیش و پس از خود؛ این مقاله کوشیده است تا با مقایسه نگاه عرفانی و اندیشه این دو شاعر هم روزگار به موضوع واحد، این نتیجه را اثبات نماید که عمان سامانی در خلق اثر ماندگار و بی نظیر خویش تحت تاثیر و تقلید زبده الاسرار صفی علی شاه بوده است و در بیان هر یک از شخصیت های عاشورایی، کلیت مفهوم را از صفی علی شاه وام گرفته و با زبانی تازه تر آن را پرورانده و در نهایت ایجاز و در قالب واژگانی که رنگ و بوی مرثیه دارند، آن را باز گفته است. هم چنین این مقاله این نکته را با آوردن شواهد نشان می دهد که عمان سامانی ضمن روایت هر شخصیت، عینا به نقل موضوع، بیت، یا اندیشه های عرفانی مطرح شده در زبده الاسرار پرداخته از اشعار و اندیشه صفی علی شاه، هم در لفظ و هم در معنی بهره فراوان جسته است.