جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عبدالعظیم از مشاهیر سادات حسنی، در سده دوم و سوم هـ.ق می زیسته و نسبش به امام حسن مجتبی (ع) می رسد. در نزد بسیاری از مردم و برخی از دانشمندان به شاه عبدالعظیم شناخته می شود. وی با اینکه خود از حسنیان است در دعوای خلافت ظاهری هیچگاه با آنان همسویی نکرد و امامت پسرعموهای حسینی خود را خالصانه پذیرفت و در نتیجه خشم خلیفگان و کارگزارانشان را علیه خود برانگیخت. برای در امان ماندن از نقشه های دستگاه خلافت ناگزیر پنهانی می زیسته و شهر به شهر می گشته تا سرانجام به شهر ری فرود آمد و با شیعیان آن دیار پنهانی تماس برقرار کرد. عبدالعظیم در شهر ری درگذشت و همانجا به خاک سپرده شد. برخی از پژوهشگران برآنند که وی را در همانجا زنده به گور کرده اند. باورهای راستین مذهبی، دانش، روشن بینی و به ویژه موضع عدالتخواهانه اش در برابر خلیفگان، از او شخصیتی نامدار پدید آورد که همواره توجه دانشمندان، مبارزان و ایرانیان را به خود جلب نموده است. در این نوشتار برآنیم که گوشه هایی از زندگی این مرد سرفراز ایران اسلامی را فرا روی پژوهندگان قرار دهیم.

یکی از پدیده هایی که در جهان اسلام رخ نموده، پدیده غلو است. این پدیده از جهات متعددی دارای اثراتی در جهان اسلام بوده که یکی از این اثرات، استفاده از جعل حدیث در راستای اهداف غالیانه در این حوزه فرهنگی است. احادیث جعلی در حوزه غلو موضوعات متعددی را شامل می شوند که شناسایی آن ها بر حدیث پژوهان امری ضروری است.همچنین به نظر می رسد پدیده غلو در حوزه علوم قرآنی و تفسیر نیز وجود داشته و اثراتی برجای نهاده است که از جمله نمودهای این حضور را می توان در تاویلات نابجا و تبلیغ عقیده تحریف قرآن و جعل احادیثی در هر دو موضوع مشاهده کرد. در این مقاله تلاش شده است این موضوع در بوته نقد و ارزیابی قرار گیرد.

مقصود از اسرائیلیات، اخبار یهودیان است، لکن آن را به اخبار مسیحیان نیز تعمیم می دهند . در این پایان نامه در زمینه این موضوع مباحث زیر بررسی می شوند: تاریخچه تفسیر، تفسیر در دوران نبوی، تفسیردر دوره صحابه، معنای اسرائیلیات، تلاشهای نافرجام در کاهش ارزش قرآن، عوامل ورود اسرائیلیات به تفاسیر، شخصیتهایی که موجب ورود اسرائیلیات به فرهنگ اسلامی شدند، آیا نقد اسرائیلیات جایز است؟نمونه هایی از تفاسیر قرآن و موضع نویسندگان آنها درقبال اسرائیلیات.

میرزا عبداله افندی، پسر میرزا عیسی، از دانشمندان و نویسندگان بسیار برجسته سده یازدهم و دوازدهم است که گاهی نیز از وی باشناسه های دیگری چون تبریزی، جیرانی، اصفهانی و ... یاد می شود؛ او نیمی از زندگانیش را به جهانگردی گذرانده و افزون بر شهرهای ایران به کشورهای روم، ترکیه، سوریه، مصر، عربستان، بحرین و ... سفر کرده و کتابخانه های آن کشورها را از نزدیک دیده و از دانش دانشمندان آن سرزمین ها بهره جسته و ایشان را نیز از راهنمایی های خود بهره مند ساخته است؛ از همین رو توانی ستودنی در زمینه کتاب شناسی و همچنین نویسندگی به دست آورده است، این دانشمند جامع الاطراف نوشته های سودمندی در رشته های علوم قرآنی، حدیث، دعا، رجال، تاریخ، فقه، اصول، فلسفه و کلام، دستور زبان، ستاره شناسی و گاهنامه نگاری و ... از خود به یادگار گذاشته است؛ این نوشتار به گونه ای فشرده به شناسایی وی و نوشته هایش می پردازد.

با رونق گرفتن شهرنشینی رویکرد انسان به شناخت زمان بیشتر شد، زیرا او خود را نیازمند می دید که پیرامون پیدایش پدیده ها و دیرینگی آنها، سنجش دو رویداد با هم و پیوند گذشته با آینده به بررسی بپردازد. ساختن دستگاه های زمان سنجی آغازین و ابزارهای پیشرفته رصد و اصطرلاب و سپس پدید آوردن گاهنامه، نشان همان نیازبینی است. گرچه همه ملت ها در گاهنامه خود 12 ماه را یک سال به شمار می آوردند، ولی سالشماری در نزد برخی از آنها خورشیدی و در نزد برخی دیگر ماهی بود. کمتر بودن شمار روزهای سال ماهی از سال خورشیدی، ناهمگونی گردش آن دو را در پی داشت و محاسبه ها را نابسامان و دشوار نموده بود. برای پایان دادن به این نابسامانی، بابلیان «کبیسه» را پدید آوردند تا به کمک آن، شمار روزهای هر دو سال خورشیدی و ماهی را یک دست و گردش آن دو را هم عنان سازند. این شیوه از سوی دیگر ملت ها و از جمله تازیان پذیرفته شد. تازیان برای یک دست نمودن سال ماهی خود با سال خورشیدی کشورهای همسایه، هر سه سال یک ماه بی نام به پایان سال افزوده آن را 13 ماهه می ساختند و چون با این کار آغاز سال نو به تاخیر می افتاد، نام «نسی» (= به تاخیر انداختن) را بر آن نهادند. نسی گیری، ماه های قمری را به گونه ای جا به جا می کرد که هر کدام از ماههای قمری در طول 36 سال فقط 3 سال در جایگاه واقعی خود می بود. از آنجا که شماری از حکم های دینی مانند حج، روزه، پیکار و ... با ماه های ویژه ای پیوند داشت، این جا به جائی مایه پایمال شدن آن حکم ها می شد. از همین رو بود که پیامبر خدا (ص) در سال دهم، به کار بستن نسی را برای همیشه حرام کرد. این گفتار برآنست که به معنی درست نسی دست یابد. در آغاز گفتار، پیرامون پیدایش گاهنامه در چند کشور جهان و چگونگی آن سخن خواهیم گفت تا از پیشینه نسی آگاه شویم. سپس در باره جایگاه آن در میان تازیان و پیامدهای نادرستی که داشت به بررسی خواهیم پرداخت.