جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابلیس از جنس ملائکه بوده و دلایل عقلی و نقلی نیز در تایید آن وجود دارد. قرآن کریم متناسب با فرهنگ مخاطبان اولیه خود ابلیس را از جن معرفی کرده است زیرا عرب جاهلی به هر موجود پوشیده از نظر «جن» می گفت. در قرآن کریم گاه لفظ جن به جای ملائکه به کار رفته است. ابلیس می تواند بر بندگان عاصی خدا مسلط شده و آنان را دچار وسوسه یا حتی بیماری جسمی نماید. عرب جاهلی ابلیس را مظهر پلیدی ها و مار را مظهر ابلیس می شناخت.

در این مقاله به بررسی جو حاکم بر جامعه مسلمانان عصر نزول، درباره ارتداد پرداخته شده است. تعریف فقهی ارتداد، اهمیت روشن شدن موضوع، پیشینه آن در ادیان بزرگ پیش از اسلام و سرانجام، بررسی تاریخی آیات ارتداد، موضوعاتی است که در این مقاله بررسی شده است.

در سده اخیر، برخی از دانشمندان نواندیش مسلمان نظیر امین الخولی و همسرش بنت الشاطی، محمد احمد خلف اله، محمد آرکون، نصر حامد ابوزید با به کارگیری روش های مطالعات ادبی در بررسی اصول گزینش واژگان، ویژگی های ساختار جملات، صنایع ادبی به کار رفته در آیات قرآن سعی کرده اند ویژگی های سبک شناختی قرآن را برجسته و به بهترین نحو بازنمایی کنند. آنان به قرآن به مثابه یک اثر هنری - ادبی می نگریستند که باید با بهره گیری از پژوهش های نوین ادبی، در سیاق تاریخی اش تفسیر گردد. لذا تمام تلاش خود را به بسط یک نظریه جدید در تفسیر ادبی و تاریخی قرآن معطوف نمودند. در این مقاله دیدگاه های این اندیشمندان در تفسیر ادبی و تاریخی قرآن گزارش، تحلیل و بازشناسی می شود.

امروزه مسألة آزادی عقیده، تبدیل به شعار بسیاری از محافل سیاسی و به خصوص ابرقدرت های جهان شده است. مبحث ارتداد در اسلام در یکنگاه با این آزادی متعارض به نظر می رسد. اگر چه این مبحث اختصاصی به دین اسلام نداشته و در ادیان بزرگ جهان نیز جایگاهی برای خود دارد؛ با وجود این، فرصتی را برای بهانه جوئی های دشمنان دین فراهم آورده است. برای حل این مشکل ابتدا به جمع آوری و سپس تحلیل اطلاعات به روش کتابخانه ای پرداخته ایم. منابع اطلاعاتی در این خصوص دو دسته اند: یکی کتب علمای دین، و دیگری کتب تاریخی و تفسیری مرتبط با شرایط و مقتضیات زمان نزول آیات ارتداد، مبحث ارتداد میان علمای دین و زمان های مختلف شکل متفاوتی به خود گرفته است. متقدمین در تعریف و تعیین محدودة ارتداد بیانات مختلفی دارند؛ اما در مجموع، مرتد را مسلمانی می دانند که از اسلام روگردان شود. چنین کسی مستحق شدیدترین عقوبت دنیوی و اخروی است. اما متأخرین در این امر قائل به تساهل شده، طرح شبهات علمی و نیز عقاید شخصی بدون اقدام عملی بر ضد دین را از این مبحث جدا می دانند. همچنین در اجرای مجازات ارتداد، رعایت مصالح و مقتضیات زمان را لازم دانسته اند. اما بررسی شرایط و مقتضیات نزول آیات ارتداد، هم چنین، سیرة عملی پیامبر(ص) این حقیقت را به ما نشان می دهد که در موطن اصلی صدور احکام اسلامی و زمان نزول آیات مربوط به آن، اغلب به کسانی عنوان مرتد بار می شد که درصدد جاسوسی، خیانت، قتل و امثال آن بر می آمدند. اینان برای فرار از مجازات، از دین خارج شده و به مشرکان می پیوستند؛ اما جایی که فرد بدون انگیزة دشمنی و الحاد تغییر دین داده و علیه اسلام دست به اقدام عملی نمی زد، دستور مجازاتی برای وی صادر نمی شد. این مسأله موید نظریة علمای متأخر است. بنابراین، با شناخت جایگاه واقعی ارتداد در اسلام، بر چهرة خشن و نامعقولی که افراد بی اطلاع یا مغرض از دین ساخته اند، خط بطلانی کشیده خواهد شد./