جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله قصد دارد تا نمود اگزیستانسیالیسم را در اشعار خلیل حاوی مورد بررسی قرار دهد. سروده های خلیل حاوی به روشنی، بازگو کننده حال پریشان او و ترسیم گر ژرفای نومیدی در نگاهش نسبت به سرانجام انسان آواره در هستی است، سروده هایی که به زیباترین شکل ممکن، تصویرگر رنج جانکاه اگزیستیالیستی است که خویش را در حل معمای هستی ناتوان یافته و در این تیره خاکدانی که زمینش می نامند، جز آوای بلند مرگ، چیز دیگری نمی شنود و زمزمه های حوای ذهنش نیز برآن است تا او را به خوابی ابدی فرو برد. مهم ترین مولفه هایی که در این جستار به عنوان مدار اصلی بازکاوی اندیشه های اگزیستانسیالیستی در شعر خلیل حاوی مورد توجه قرار گرفته اند، عبارت اند از: مرگ اندیشی و هراس از مرگ در ذهن خلیل حاوی، رابطه میان مرگ و گناه، رابطه میان پریشانی و نگرانی با احساس گناهکاری، توجه به زمان به عنوان محور اصلی بودن هستنده در جهان و سرانجام، نمود احساس بی قراری و نا امنی در جهان کنونی.

دین اسلام به عنوان مکتب هدایت بشری و قرآن به عنوان متن این رسالت عظیم، بر تاریخ به عنوان مظهر بیداری و عبرت تأکید بسیار کرده است. قرآن تاریخ را به عنوان ابزار و دانش هدایت به کار می‌گیرد و بشر را به کشف قواعد، سنن و قوانین نهفته در آن دعوت می‌کند. خود قرآن نیز بارها و بارها به بیان سرگذشت پیامبران و اقوام و ملل گذشته پرداخته است. محتوا و هدف قصص قرآنی، همه‌ی حکمت‌های نزول قرآن را در بردارد و کاربرد قصّه شیوه‌ای کارآمد در تحقق اهداف قرآن است.از این رو قرآن داستان را برای اثبات وحی و نبوت، یگانگی خدا، هم‌ریشه بودن ادیان آسمانی و نیز برای بیم و نوید، نشان دادن نمادهای قدرت الهی، سرانجام نیکی و بدی، صبر یا ناشکیبایی، سپاس‌گزاری یا سرکشی و بیان سنت‌های تاریخی و اجتماعی به کار برده است. در همین راستا، نگارنده تلاش نموده است تا با بیان سرگذشت اقوامی همچون قوم نوح، هود، صالح و سبا به تذکر مجدد این اهداف، در قالبی نو، بپردازد.

چکیده مقاله‌ی حاضر درصدد تبیین جایگاه واژه‌ی «بِرّ» به شیوه‌ی معناشناسی توصیفی است؛ که پس از ریشه‌شناسی، ارتباط معنایی آن با واژه‌های همنشین و جانشین در قرآن بررسی گردیده است. از این‌رو با توجّه به ویژگی تحقیق، از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده است. حاصل مطالعه‌ی توصیفی نشان می‌دهد که بِرّ در کاربرد وحیانی بر محور جانشینی یا همنشینی با واژه‌هایی مانند تقوا، ایمان، خیر، انفاق، صِدق، حُسنی، حَسنة و إحسان رابطه‌ی معنایی دارد و بر محور همنشینی با واژه‌هایی مثل فُجور، جبّار، شقیّ، عصیّ، عقوق، إثم، عدوان، سیّئة و خطیئة در یک حوزه‌ی معنایی قرار گرفته و در بخشی از مؤلّفه‌های معنایی با آن‌ها تقابل معنایی دارد. از نتایج مهم دیگر، آشکار شدن پیوند معناییِ عمیقِ بِرّ با سایر واژه‌های هم‌حوزه در قرآن است. این پیوندها باعث شده تا بِرّ کاملاً تحت تأثیر کلمات مجاور و نظام معنایی مستقر در آن قرار بگیرد و با معنایی متمایز و متعالی به حیات خود ادامه دهد. واژه‌ی بِرّ به‌عنوان عام‌ترین مفهوم اخلاقی، دارای معنای لغوی «توسّع در کار ‌نیک» است که گستره‌ی مفهومی و مصداقی آن بسیار وسیع می‌باشد و در سه وجه معناییِ «طاعت»، «نیکی» و «پرهیزکاری» خلاصه می‌شود.

شعر، کلامی موزون و مقفّي و برخوردار از خيالی بکر، تصاويری بليغ و تأثير گذار است. نه تنها از کهن ترين روزگار وجود داشته است بلکه همزاد نيروی احساس بشری، قلمداد مي‏شده با ذوق و طبع آدمی ارتباط تنگاتنگ يافته است. بی آنکه بخواهد در چارچوب رشد عقلي ، دانش عميق يا پيشرفت متمدنانه محدود و محصور گردد. شعر عربی از گذشته تاکنون دوره های مخلتفی را پشت سر گذاشته است و از جمله آن دوره‏ی جاهلی و دوره‏ی اسلامی است که در پژوهش حاضر از رهگذر بررسی اشعار سه تن از شاعران مخضرم يعنی حسان بن ثابت ، کعب بن زهير و عبدالله بن رواحه بدان پرداخته شده است. تاکيد پژوهشگر در اينجا بر شعر دوره‏ی اسلامی و نشان دادن نقش شاعران نامبرده در پيشبرد اهداف پيامبر اسلام(ص) و گسترش شعائر اسلامي است و نيز اينکه چگونه اسلام آورده و عوامل اسلام آوردنشان چه بوده است. اين پژوهش مشتمل بر مقدمه و سه بخش اصلی است و هر بخش در سه فصل جداگانه بررسی شده است. شاکله اصلی بحث در حقيقت همان بخش سوم است که در هر فصل آن به طور جداگانه هدف اصلی بررسی شده است .در بخش پاياني نيز ضمن اشاره کوتاه به نقش تبليغاتی شعر در زمان پيامبر، به تحليل نظريات مطرح شده در سه بخش اصلي و نتيجه گيری کلی وتحليلي پرداخته شده است. از نتايج مهم بحث اينکه: شعر عربي در گذر زمان فراز و فرودهايي داشته است و همواره شاعراني معارض و مدافع وجود داشته اند. شعر کاملاً از نظر پيامبر(ص) مردوده نبوده است بلکه شعرهای غير اخلاقی و مخل اهداف اسلام را نپذيرفته اند. در ميان شاعران مورد بحث، حسان بن ثابت، عليرغم اينكه به سختي و با حساسيت بيشترين در مقايسه با دو همتايش اسلام آورد؛ اما در مبارزه با مشرکان و دفاع از اسلام بيشترين نقش را داشت.

یکی از اسلوب های جذّاب آیات قرآنی پرداختن به تصاویر هنری از نظام هستی، جوامع بشری و موضوعات معنوی به صورت زنده و پویا؛ با هدف تأکید بر اندیشه دینی و معرفت بشری است. موضوع تصویر هنری در آیاتقرآنبحث جدیدی است که پژوهشگران در حوزه زیبایی شناسی قرآن با هدف بیان زیبایی های هنری در بافت آیات قرآنی به آن می پردازند. این موضوع در نزد علمای کلاسیک بیشتردر جنبه های تصاویر بلاغی و بیانی آیات قرآن مطرح بوده است. بررسی تصویر هنری درجزء سی قرآن کریم به اثبات اعجازدرون وبیرون متنی قرآن و بیان کارکردهای تصاویر هنری می پردازد.

لطفا برای مشاهده چکیده فارسی و عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.