جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آیین عزاداری محرم مهم ترین مناسک معنوی شیعه، مجموعه ای از نمادهای گوناگونی است که می تواند به بهترین شکل، بیان کننده تداوم باورهای کهن شیعیان در گذر زمان باشد. از زمان گسترش تشیع در روزگار صفوی تا به امروز، انجام این آیین، تداوم و البته به فراخور زمان، تحولاتی را نیز در بر داشته است. با ورود مذهب تشیع در دوره صفوی و تلاش حاکمان آن دوره به گسترش تشیع، تاثیر اسلام شیعی در هنرهای اسلامی از جمله فلزکاری بسیار دیده می شود. در این میان هنرمندان فلزکار دوره صفوی دست به خلق آثاری می زدند که روح اسلام در آن جلوه گری می کرد. یکی از این جلوه های نمادین معنوی در این باره، ساخت علم های عاشورایی است. کتیبه ها و یا آرایه های خطی در علم های عاشورایی با مضامین شیعی، جلوه ای خاص به آن داده است؛ حال آنکه ارتباط معنوی و دینی میان مضامین این آرایه های خطی و کاربرد علم به عنوان محمل تجلی فرهنگی شیعی، خود جای بسی تعمق دارد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در حقیقت علم یک اثر هنری در دوره صفوی، دارای ویژگی های زیباشناسانه ای است که برای عامه مردمی که فضای فرهنگ عاشورایی تعلق دارند، مهم و مقدس است. این پژوهش می کوشد تا با روش توصیفی-تحلیلی، جنبه های تصویری و محتوایی کتیبه نگاری تعداد دوازده علم عاشورایی صفوی را از حیث کاربرد مفاهیم موجود در فرهنگ شیعی در این نمود آیینی بررسی کند.

عشق کاربردی ترین مفهوم در هنر ایرانی است. قلب پر تپش عشق، مولد شور، شیدایی، و رمز و راز زیبایی و معانی بلند را به مضامین و تصاویر هنر ایرانی می بخشد. نظم ضربان این قلب بسیار حساس، مدیون بار معنوی و روحانی آن است که هم چون حوزه فرهنگ و ادبیات، در قالب های مختلف شکل، رنگ و بافت به هنر ایرانی طراوتی صوری، باطنی، ابدی و ماندگار می بخشد.علاوه بر بسترهایی چون نگارگری، معماری و ...، تلالوی نمودهای پر شور و حـال عشق را در نقش جلدهای ایرانی نیز می توان مشاهده و حس کرد. جلدهای ایرانی در طول تاریخ -به ویژه در دوران قاجار- با فنونی متنوع، بستر مناسبی برای نقش و ثبت دلدادگی و عاشقی با مضامین زمینی و آسمانی بوده اند و تردیدی نیست که بررسی آن، جلوه های جذاب و روشنی از فرهنگ عشق و ایثار در تمدن ایران زمین را نمایان سازد.در این مقاله، ضمن بررسی نظری مفاهیم نمادین عشق در هنر ایرانی از نگاه هنر سنتی و رابطه عشق و هنر، تلاش گردیده است در یک طبقه بندی مناسب، نقش های نمادین عشق بر جلدهای قاجاری در قالب هایی چون عبارات مقدس، عبارات ادیبانه و خاضعانه، نقوش انسانی در حالات مختلف و مناظر خیالی، بررسی شوند.اهداف: بررسی مفاهیم نمادین عشق در هنر ایرانی از دریچه هنر و سنت- طبقه بندی نقش های نمادین عشق بر جلدهای عصر قاجاریه- تحلیل نمونه های شاخص جلدهای موجود در گنجینه های هنر ایران در داخل و خارج از کشورسوالات: چه نوع نقش ها و مفاهیم نمادینی از عشق در هنر ایرانی قابل مشاهده است؟- نقش های نمادین عشق بر جلدهای عصر قاجاریه چه شاخصه هایی دربر دارند؟