جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ساختارهای نحوی به نوعی منعکس کننده ادراک و دریافت ما از واقعیت های بیرونی و درونی و بیان کننده مجموعه روابطی هستند که ذهن در قالب زبان، میان پدیده ها ایجاد می کند. شکل گیری ساختارهای نحوی بر اساس نظام اندیشه و تفکر ما و کاملا غریزی و ناآگاه است؛ اما شاعر تا حدودی آگاهانه با استفاده از الگوهای نحوی، اندیشه و عاطفه خود را زیباتر و رساتر بیان می کند. یکی از این الگوها آن است که فعل بر برخی ارکان جمله پیشی می گیرد. موضوع مقاله حاضر بررسی کارکردهای این نوع ساخت نحوی در غزل سعدی است. نقد و تحلیل متن شاهکارها از این بعد، می تواند زمینه ساز خلاقیت های ادبی شود.کارکردهای این گونه از آشنایی زدایی نحوی عبارت است از: کارکردهای ساختاری چون خلق موسیقی قوی تر، حفظ حس کوتاهی جمله، گسترش پذیری، استقلال رکن در عین داشتن پیوند های نحوی و تکمیل معنا و انسجام ساختاری و کارکردهای معنایی چون افزایش معنا؛ تاکید، بزرگ نمایی و کوچک نمایی، بیان کلیت و تعمیم معنا، بیان کلی زمان و مکان، خلق ایجاز، توان تفسیرپذیری، تعلیق و انتظار، برجستگی توصیفات، حرکت و پویایی، انگیزش عاطفی، خیال انگیزی، ایجاد لذت و انسجام معنایی. بنابراین پیش آیی فعل، یکی از اسرار زیبایی غزل سعدی است که در کنار دیگر شگردهای زبانی به شیوه ای حیرت انگیز، خواننده را در اندیشه و عاطفه شاعر سهیم می گرداند.

حکایت از قالب های داستانی است که پدیدآورنده آن، برای بیان تجربه خود از جهان بیرون، ارتباط تاثیرگذار و بیان اندیشه از آن بهره می گیرد. یکی از انواع حکایت ها، حکایت های صوفیانه است؛ حکایت هایی که بیش از هر چیز، ظرف بیان اصول انسانی بوده و با خلق متن، اندیشه را از حالت بالقوه به فعل درآورده اند. بنابراین با توجه به این موضوع، تحول از اساسی ترین دغدغه های حکایت های صوفیانه است که ابتدا در شخصیت ها به عنوان پایه های حکایت، سپس در مخاطبان آن صورت می گیرد. بسیاری از منتقدان ادبی، شخصیت های حکایت و از جمله حکایت های صوفیان را شخصیت هایی ایستا و کم تغییر معرفی نموده اند. در این جستار، حکایت های صوفیانه با تکیه بر خوانش آزاد (خواننده محور و متن محور) و از دیدگاه تحول بررسی شد. این بررسی ها بیانگر دو گونه از تحول است: روایت تحول (تحول در بینش و رفتار شخصیت های حکایت) و خلق تحول (تاثیر حکایت بر اندیشه مخاطبان و تحول در بینش خوانندگان)، که تمامی عناصر حکایت و بیش از همه عنصر گفتگو در فرآهم آوردن زمینه این تحول نقش داشته اند.