جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف از پژوهش حاضر بررسی و شناسایی عوامل و مصادیق جهانی‎شدن در نگرش نخبگان اصلاح‎طلب و اصولگرا می‎باشد. نوع پژوهش به لحاظ هدف کاربردی، روش گردآوری داده‌ها و اطلاعات، مشاهده، مطالعه فیش‎برداری بوده و ماهیت پژوهش توصیفی و تحلیلی است که از طریق مراجعه به کتابخانه و آرشیو اسناد و مدارک و همچنین جستجو در شبکه‎های مجازی و اینترنتی انجام شد. نتایج نشان داد درباره تاثیر جهانی‎شدن بر نخبگان اصلاح‎طلب این نکته در خور توجه بوده است که چون جهانی‎شدن بخشی از پروژه نخبگان اصلاح‎طلب بوده و با بنیاد فکری آن‎ها سازگاری داشته، لاجرم جهانی‎شدن در نظر و نگرش این دسته از نخبگان موجب پیشرفت در حوزه‎های هویت، فرهنگ، اقتصاد، سیاست، سیاست خارجی و حاکمیت ملی شده است. در مقابل جهانی‎شدن در نظر و نگرش نخبگان محافظه‎کار و اصول‌گرا به جهت عواملی چون: دولت ایدئولوژیک، گفتمان سنت‎گرای ایدئولوژیک و جامعه توده‌ای نتوانست موجب فرصت شود و نتیجه‌ای جز تهدید برای حوزه‌های هویت، فرهنگ، اقتصاد، سیاست، سیاست خارجی و حاکمیت ملی نداشته است. در راستای نظر و نگرش نخبگان محافظه‎کار و اصول‎گرا به نظر نمی‎رسد که این دسته از نخبگان بخواهند نسبت به فرصت‌های جهانی‎شدن در حوزه‌هایی چون: هویت، فرهنگ، اقتصاد، سیاست، سیاست خارجی و حاکمیت ملی خوشبین باشند.

اندیشمندان ایرانی به فراخور زمانه و زمینه، هر کدام رویکردی متفاوت در برخورد با غرب و مدرنیته برگزیدند. هدف این پژوهش، فهم نگرش شریعتی نسبت به غرب و مدرنیته بوده و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و با استناد به آثار ایشان و بر اساس چارچوب نظری مکتب فرانکفورت به دنبال دست­یابی به این هدف و پاسخ­گویی به این سؤال است که موضع و دیدگاه شریعتی نسبت به چیستی غرب و مدرنیته چیست؟ به نظر می­رسد ایشان با نگاهی گزینشی و انتقادی به چیستی غرب و مدرنیته، بر لزوم استفاده‌ی صحیح از مدرنیته و حفظ هویت در برابر چیستی غرب اصرار می‌‌ورزید. بنا بر شواهد، نگرش شریعتی به چیستی غرب از منظر تمدن و استعمار است. وی به جنبه‌های مثبت و علمی تمدن غرب، به دلیل تناسب با جوامع جهان‌ سوم تمایل نشان می‌داد، و به استعمار از آن‌ جهت که از خود بیگانگی را بر جوامع جهان ‌سوم تحمیل می‌کرد، نگاه منتقدانه‌ای داشت. زاویه‌ی دید او به مدرنیته نیز، به دو وجه تمدن و تجدد تقسیم می‌شود. وی علی‌رغم آن‌که تمدن را امری مثبت می‌دانست، بر تجددی هجوم می‌برد که ما را مقلّد و مصرف‌زده می‌کرد.

در این مقاله ابتدا مفهوم منافع ملى و متغیرهاى مؤثر بر این مفهوم مورد ارزیابى قرار گرفته است. در ادامه منابع مؤثر بر شکل‌گیرى اهداف سیاست خارجى از لحاظ نظرى و نیز در مورد خاص، جمهورى اسلامى ایران، مورد مطالعه قرار گرفته است. پس از آن، با طرح دیدگاه‌هاى مختلف درباره اهداف سیاست خارجى کشور، عوامل و منابع مؤثر بر شکل‌گیرى این اهداف را بررسى نموده است و با طرح سؤالاتى در زمینه قابلیت‌ها و توانایى‌هاى سیاسى، اقتصادى و فرهنگى ج.ا.ایران، به ارزیابى میزان انطباق این اهداف با توانایى‌ها و قابلیت‌هاى ملى پرداخته شده است.

در این مقاله بحران تولید دانش سیاسى در ایران و ابعاد نظرى، تاریخى و سیاسى آن مورد بررسى و تبیین قرار گرفته است. بخشى از این بحران داراى ریشه‌هاى نظرى و روش شناختى است، ولى بخش مهم دیگر آن ریشه در ساختارهاى سیاسى و اجتماعى جامعه ایران دارد که به علم و پژوهش بى توجه است. در این میان، سهم علوم سیاسى در بى‌توجهى ساختارهاى سیاسى نسبت به آن بیش از سایر رشته هاست و آن به دلیل .موضوعات مورد بحث در علم سیاست است. با وجود ضرورت اساسى این رشته در حل معضلات سیاسى - اجتماعى کشور، ناکار آمدى درونى و سطح پایین آموزش و پژوهش نیز عامل اساسى دیگرى در بلااستفاده ماندن این رشته گردیده است. بر این اساس مى‌توان گفت که وضعیت علم سیاست در ایران وضعیت بحرانى است

رابطه اخلاق و سیاست از موضوعات مهمى است که ذهن بسیارى از اندیشمندان را به خود معطوف کرده است و بخش مهمى از آثار این اندیشمندان مربوط به تبیین رابطه این دو مقوله حساس و تعیین کننده در حیات بشرى مى‌باشد. کتاب «اخلاق و سیاست» به دنبال بررسى رابطه اخلاق و سیاست از دیدگاه اندیشمندان است. البته مؤلف صرفاً در حد تحلیل به بررسى موضوع نمى‌پردازد، بلکه به دنبال ارایه نظریه‌اى در این زمینه است که اساس آن، وحدت و یگانگى اخلاق و سیاست مى‌باشد. این کتاب از یک مقدمه، یازده فصل و فهرست منابع تشکیل یافته و در مجموع 272 صفحه است. در مقدمه کتاب، مؤلف ضمن تأکید بر اهمیت اخلاق، به معرفى خاستگاه‌هاى آن اعم از دین، فرهنگ، عرف و تاریخ مى‌پردازد و به وجود نظریه‌هاى بسیار درباره اخلاق و سیاست اشاره مى‌کند و پس از معرفى فصول ده‌گانه کتاب، هدف خود را طرح نظریه اخلاقى سیاست معرفى مى‌نماید.

هدف پژوهش حاضر تبیین اصول و مبانی سیاسی «مکتب جبل عامل» بوده و بر این فرض استوار است که امامت و ولایت، پارادیم حاکم بر این مکتب فقهی هستند و جبل عامل با اتخاذ رویکرد روش اصول فقه، در دانش فقه ویژگی‌هایی چون نگرش ایجابی به سیاست، توجه به اختیارات سیاسی فقیه و حل معضلات مستحدثه شیعیان را، دارا می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از روش و چارچوب نظری زمینه‌گرای «اسکینر»، بسترهای تاریخی پیدایش جبل عامل، تصرفات متعدد در الگوهای مرسوم زمانه و بالتبع اصول سیاسی آن مورد تحقیق قرار گرفته است. همچنین اصول سیاسی مکتب جبل عامل شامل اختیارات فقیه، رهیافت سیاسی به دولت صفویه و راهبرد وحدت مذاهب و همزیستی ادیان و نیز رویکرد اصولی بر فقه از دیگر مباحث مورد بحث در این پژوهش بوده است.

کنـکاش در اندیشـه‌ی سیاسـی دکتـر علـی شـریعتی حداقـل پیشـینه ای ۴۰سـاله دارد. حاصل ایـن کنـکاش، بـروز آرا و نظـرات مختلـف و گـه گاه متناقض دربـاره این اندیشـمند ایرانی اسـت. مناسـبات بیـن سـنت و مدرنیتـه، تـلاش شـریعتی بـرای تلفیـق آن دو، دسـتیابی به یـک الگوی جدیـد و بنیان‌گـذاری جامعـه ای آرمانـی بـر پایـه‌ی آن الگـو، از موضوعاتـی اسـت کـه بنیـان اندیشـه‌ی شـریعتی را تشـکیل داده اسـت. سـؤال اصلـی پژوهـش چنیـن اسـت: مهم‌تریـن دلیل شـریعتی بـرای ایجـاد گفتگـو میـان سـنت و مدرنیتـه چیسـت و ایـن تـلاش وی چـه سـرانجامی داشـت؟ ظاهـراً شـریعتی به‌دلیـل ازخودبیگانگی مردمـان جهان سـوم، به‌دنبال ایجاد هم‌سـویی و مکالمـه بیـن سـنت و مدرنیتـه بود. مقالـه در نظر دارد بـا توصیف و تحلیل اندیشـه‌ی شـریعتی و بـا اسـتفاده از روش تاریخی-جامعه‌شـناختی و بـر اسـاس نظریـه‌ی بحـران اسـپریگنز، صحت و سـقم ایـن فرضیـه را واکاوی کنـد. بررسـی‌های پژوهـش نشـان می‌دهـد که شـریعتی بـا ارائه‌ی گفتمان‌هـای پروتستانیسـم اسـلامی و بازگشـت به خویشـتن، در پی ایجاد هم‌سـویی بین سـنت و مدرنیتـه بـوده، هـرچنـد در دسـتیابی بـه ایـن هـدف چنـدان موفق نبوده اسـت.