جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «اثبات الامامة» یکی از نوشته های مربوط به علم کلام از احمد بن ابراهیم نیشابوری است. نویسنده تلاش می‌ کند از فلسفه به عنوان ابزاری برای بيان آرای کلامی خويش سود جويد. وی امامت را بر مبنای استدلال‌ های عقلی و فلسفی به علاوه استفاده از قرآن و حديث اثبات می‌ نمايد. اين اثر نمايندهٔ نوع خاصی از آثار در موضوع امامت از نگاه اسماعیلیان است.

کتاب اختلاف اصول المذاهب به بررسی اختلاف های مابین مذاهب اسلامی و علل اختلاف آنانمی پردازد. در این کتاب اصحاب التقلید ذکر و رد می شود، فرق بین تقلید و رد موضوعات به صاحب امر چیست؟ ، رد اصحاب اجماع، رد اصحاب قیاس ، رد قائلین به اجتهاد ... از جمله مطالب مطرح شده در کتاب می باشد.

كنز الولد نوشتۀ ابراهيم بن حسين الحامدى دومين داعى مطلق طيبى، كتابى است از جمله كتب سرّى فرقۀ اسماعيليه شاخۀ طيبيه است كه به بيان عقايد اين گروه مى‌پردازد.در اين كتاب عقايد اسماعيليه طيبيه و اسرار التوحيد اسماعيلى به‌خوبى ترسيم مى‌شود. ابراهيم بن حسين در اين كتاب جهان‌شناسى نوافلاطونى-اسماعيلى داعى کرمانى(از داعيان اسماعيلى) را به گونه‌اى مبتكرانه با نظريات اساطيرى درهم آميخته و براساس آن جهان‌شناسى خاصى را بنيان نهاده كه به عنوان نمونه مورد استفاده متفكران متأخر طيبى واقع شد و رسائل اخوان الصفا نيز توسط همين داعى به محافل طيبيان يمن راه يافت.مستعلويان طيبى، همانند اسماعيليان فاطمى(در مصر) براى ظاهر و باطن دين و احكام شرعى اهميت يكسانى قائل بوده‌اند و علاقۀ دورۀ فاطمى را به جهان‌شناسى و بينش ادوارى تاريخ كه اجزاء عمدۀ تشكيل‌دهندۀ نظام حقايق مستعلويان نيز شدند حفظ كردند، ولى اصلاحاتى نيز در تعاليم مذهبى-فلسفى خود وارد نمودند كه به نظام حقايق آنها ویژگی‌هاى خاصى مى‌بخشيد. يكى از ويژگى‌های «كنز الولد» از بعد فلسفى آنست كه در اين كتاب براى نخستين‌بار در تاريخ انديشۀ اسماعيلى از رسائل إخوان الصفا و نيز الرسالة الجامعه ياد مى‌شود و مؤلف در مناقشات خويش با مخالفان بر ديدگاه‌هاى مطرح‌شده در اين رسائل اعتماد مى‌ورزد.از اين‌رو مى‌بينيم كه داعيان طيبى در يمن همان روش حامدى را در اعتماد به رسائل مذكور در پيش گرفته و آنرا به عنوان‌كتاب مورد اعتماد پس از قرآن كريم در نظر مى‌گيرند. مؤلف در اين كتاب به‌خوبى به بيان عقايد اسماعيليه و اصول و احكام اين فرقه پرداخته و به توصيف دقيق فلسفۀ دعوت و صور عرفانى آن و دانش حقايق باطنى و نيز الهيات و مراتب روحى و دينى اقدام نموده است.در موارد بسياری «كنز الولد» از «ظهور ولد تام» یعنى امام قائم منتظر سخن مى‌گويد كه پس از تمام شدن ادوار هفتگانه‌اى كه نزد اسماعيليه معروف و مشهور است ظهور خواهد كرد. «كنز الولد» شامل يك مقدمه و چهارده باب است:الباب الاول:في التوحيد من غير تشبيه و لا تعطيل.الباب الثاني:الابداع الذى هو المبدع الاول.الباب الثالث: المنبعثين عن المبدع الاول معا و تباينهما.الباب الرابع:المنبعث الاول القائم بالفعل و ما ذلك الفعل؟الباب الخامس:المنبعث الثاني القائم بالقوة و ما سبب ذلك؟الباب السادس:الهيولى و الصورة و ما هما في ذاتهما و سبب تكثفهما و امتزاجهما.الباب السابع:ظهور المواليد الثلاثة:المعدن و النبات و الحيوان.الباب الثامن:ظهور الشخص البشرى اولا و في كل ظهور بعد وفاء الكور.الباب التاسع:ظهور الشخص الفاضل من تحت خط الاعتدال.الباب العاشر:الارتقاء و الصعود الى دار المعاد.الباب الحادى عشر:معرفة الحدود العلوية و السفلية.الباب الثاني عشر:الثواب و الارتقاء في الدرج الى الجنة الدانية و العالية.الباب الثالث عشر:اتصال المستفيد بالمفيد و ارتقائه اليه و اتصاله به.الباب لرابع عشر:العذاب بحقيقته و كيفيته.

یکی از آثار مهم کرمانی و یا مهم‌ ترین اثر وی «راحة‌ العقل» است. کرمانی در «راحة‌ العقل» به عنوان آخرین اثر خویش قصد داشت چکیده‌ ای از تمام معارف را به شکل یک شهر، شهر دانش، گرد آورد و در آن بگنجاند. هدف این کتاب در خود عنوان آن مشخص شده است. راحة‌ العقل به معنای «آرامش فکر»، «آسایش عقل» است و متضمن رهایی از شک و سردرگمی است که در یک دنیای همیشه متغیر و ناپایدار همراه زندگی است. کرمانی قصد داشته تا برای خواننده این فرصت را مهیا کند که نحوه دست‌ یابی به حیات جاودانی فکر و بهشت عقل را بفهمد و درک نماید. «راحة‌ العقل» جلوه‌ ای از یک فکر کاملاً بالنده و عمیقاً ژرف‌ نگر است که از نظر اصالت و عمق با سرشناس‌ ترین معاصران کرمانی نظیر ابن سینای فیلسوف قابل مقایسه است. در زمانه‌ ای از خدمات خلاقانه و چشم‌ گیر به تفکر اسلامی، این اثر در میان جالب توجه‌ ترین پدیده‌ های ادبی دعوت فاطمی است، و نماینده‌ ی یکی از امتیازهای برجسته‌ ی عقلانی در میان دستاوردهای اسماعیلیه است.

کتاب «المصابيح في اثبات الامامة» نوشته حميدالدين کرمانی، داراي دو بخش مي باشد که در مجموع شامل چهارده «مصباح» است و يک به یک به موضوعات زير می‌ پردازند: بخش نخست: (۱) توضيحی درباره‌ دليل طرح مسأله در آغاز و شيوه‌ تنظيم مطالب. (۲) اثبات صانع. (۳) اثبات نفس و اين‌ که نفس جوهری است زنده، باقی و غير عالم در ابتدای وجود. (۴) اثبات صورت سياست ربانی که همانا جزاست و مسکن آن غير دار دنياست. (۵) در اثبات وجوب شرايع و رسوم عملی. (۶) اثبات وجوب تأويل که همانا علم است. (۷) اثبات رسالت و وجوب آن. بخش دوم: (۸) اثبات امامت و وجوب آن. (۹) اثبات وجوب عصمت امام. (۱۰) اثبات بطلان انتخاب امام توسط امت. (۱۱) اثبات صحت امامت به مقتضای نص الهی اختيار رسول. (۱۲) در باب اين‌ که امامت بعد از پيامبر از آن امير المؤمنين علی بن ابی‌ طالب است نه کس دیگر. (۱۳) اثبات اين‌ که نص به جعفر بن محمد صادق رسيده است و امامت به امام اسماعيل و ذريه‌ او می‌ رسد، نه برادران ديگرش. (۱۴) اثبات وجوب امامت صاحب الزمان، امام الحاکم بأمر الله، امير المؤمنين که اطاعت از او بر همگان فرض است.