جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده: در این پایان‌نامه حقیقت ولایت تکوینی اولیای الهی از دیدگاه سه اندیشور معاصر علامه طباطبایی، شهید مطهری و آیت الله جوادی آملی مورد واکاوی قرار گرفته است، به همین منظور در ابتدا در سه فصل جداگانه مبانی نظری هر یک به تفصیل جمع‌آوری گردیده و بعد از تحلیل، دیدگاه‌ها مورد مقایسه و تطبیق قرار گرفته است. هر سه اندیشور مفهوم قرب را در معنای لغوی ولایت پذیرفته اند اما نوع نگرش به نحوه لحاظ قرب در بین ایشان متفاوت است؛ حقیقت ولایت از دیدگاه علامه، شهود باطن، از دیدگاه شهید مطهری تقرب به خداوند متعال و از دیدگاه آیت الله جوادی آملی تجلی صمدیت حضرت حق در وجود سالک است؛ که طبق نظر هر سه دانشمند این حقیقت در نهایت درجه خود، منجر به تصرف در عالم هستی می‌گردد. بنابراین با توجه به این که الگوی سلوکی هر یک بر اساس تصوری است که از حقیقت ولایت تکوینی دارند، سه الگوی سلوکی مختلف به فراخور دیدگاه هریک شاهد هستیم، الگوی جناب علامه معرفت محور، الگوی شهید مطهری عمل محور و الگوی آیت الله جوادی آملی بر هر دو محور معرفت و عمل استوار است. البته این به معنای این نیست که با پذیرش یکی منکر دیگری شده اند بلکه مقصود این است که تاکید و اهتمام بیشتری بر یکی دارند. اما پایان راه ولایت تکوینی از دیدگاه هر سه اندیشمند رسیدن به مقام قرب الهی است و عبد با رسیدن به این مقام به فنای ذاتی و صفاتی و فعلی می رسد و قدرت تصرف در عرصه هستی را پیدا می کند. کلید واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬‌ها:ولایت تکوینی، ولایت تشریعی، شهود، قرب، تجلی

آیه 24 انفال مشهور به «آیه حیلوله» یکی از بلیغ ترین و جامع ترین آیات متشابه قرآن است که مشتمل بر معارف عقلی، اعتقادی، اخلاقی و تربیتی و محل معرکه آراء مفسران و اندیشوران قرآنی است. این آیه از سه بخش تشکیل شده که بخش میانی آن؛ یعنی «أن الله یحول بین المرء و قلبه»، مشتمل بر ابهام هایی است که مورد توجه مفسران فریقین قرار گرفته و باعث اختلاف های شدید میان آنان شده است. در این مقاله، دو دیدگاه کلی: برداشت جبرگرایانه و غیر جبرگرایانه گزارش شده و با نقد و رد دیدگاه جبرگرایانه به تقویت دیدگاه دیگر پرداخته شده است؛ آنگاه دیدگاه های غیر جبرگرایانه مانند «حیلوله قهر»، «حیلوله مهر»، «حیلوله به معنای سلطه و حاکمیت و قدرت الهی»، «حیلوله به معنای نهایت قرب الهی به انسان» تبیین و نقد شده است. نگارندگان با بررسی مفهوم واژه «حول» از نگاه اهل لغت و ادب بر حسب تطور تاریخی، مبنای روشنی را اتخاذ نموده و با ضمیمه کردن دلایل، قرائن و شواهد، دیدگاه مختار خود را تحت عنوان «حیلوله مهر و قهر» ارائه کرده اند.

چکیده: مسئله امامت از مسائل چالشی میان علماء مسلمان بوده و هست و دارای مسائل فراوانی است از جمله آنها مسئله برتری ائمه اطهار (ع) بر پیامبران است. این پژوهش برای پاسخ به این پرسش که آیا امامان شیعه بر پیامبران برتری دارند یا خیر؟پس از مباحث کلی و مفهومی، در فصل دوم به بررسی مقامات پیامبران از جمله پیامبر اسلام (ص)پرداخته و برتری پیامبر اسلام(ص) را بر تمامی انسانها از حیث مقام و منزلت اثبات نموده ،در ذیل فصل سوم مبحث ولایت تکوینی بررسی شد، بدین جهت که،تمام فضائل ومقامات ائمه اطهار(ع)، ریشه در برخورداری آنها از مراتب عالیه ، ولایت تکوینی دارد، سپس در فصل چهارم ،مقامات ائمه اطهار(ع) به تفصیل بیان شده، و بر اساس آیات و روایات ویژگیهای خاص امامان خصوصاً حضرت علی (ع) تبیین شده؛در نهایت در فصل چهارم مقایسه ای میان مقامات پیامبران و امامان انجام شده است. براساس آیه 124 بقره مقام امامت بر مقام نبوت برتری دارد و امامان شیعه با توجه به براهین عقلی ونقلی دارای مقام امامت (هدایت به امر)هستند وبنابراین بر پیامبرانی که به این مقام نائل نشده اند برتری دارند.اما برای اثبات برتری امامان شیعه برهمه پیامبران حتّی پیامبران اولوالعزم می توان گفت: از آنجائیکه بر اساس آیه مباهله حضرت علی(ع) جان و نفس پیامبر(ص) است و در تمام مقامات و فضایل به جز مقام نبوّت با پیامبر هم رتبه است بنابراین افضل از جمیع انبیاى الهى است وچون عترت طاهره(علیهم‌السلام) نور واحد ند پس همه عترت اطهار جان حضرت ختمی نبوّت‏اندو افضل از انبیاء الهی هستند ،هم چنین بر اساس آیه علم الکتاب امامان شیعه به همه اسم اعظم الهی وکل کتاب علم دارند و به همین جهت ،صاحب ولایت تکوینی در مراتب عالیه آن بوده و واسطه در فیض الهی هستند و بر این اساس برتر از همه پیامبرانند.در همین راستا احادیث فراوانی ذکر شده تا برتری ائمه اطهار (ع) بر پیامبران اثبات شود. ولایت ائمه هدی(ع) در عرض یا طول ولایت الهی نیست بلکه تجلّی و ظهور آن است. بر این اساس مسئله تفویض و غلّو در مورد آنها برطرف شده و ولایت آنها تحت اذن واراده الهی است . آنچه در صدها حدیث با تعابیر گوناگون در تبیین مقامات و افضلیت ائمه اطهار (ع) آمده است حکایت از مقام والای آنها در جهان هستی و برتریشان بر تمام خلایق است و بیانگر این است که وجود آنها در هر عصری لازم است تا موجب ظهور کمالات و صفات حق تعالی به نحو اتم و اکمل باشند. کلید واژه: نبوت، امامت ، مقام امامان، مقام پیامبر ، تشیّع

چکیده در بعضی از آیات قرآن کریم در ظاهر نوعی تبعیض در حقوق زنان نسبت به حقوق مردان احساس می شود و گویی شخصیت و کرامت ذاتی زن در آن تنزل یافته است. لذا برای تبیین دیدگاه قرآن و ارائه ی نظر صحیح تر در این مورد، به مقایسه ی دیدگاه مفسران معاصر شیعه و سنی در مورد کرامت زن، با تاکید بر دیدگاه های نویسندگان تفاسیر المنار، الوسیط للقرآن الکریم، المراغی، التفسیر الحدیث از اهل تسنن وآثار استاد جوادی آملی و استاد معرفت از شیعه، پرداخته شده است. روش این تحقیق کتابخانه ای بوده و در آن از نظرات دیگر مفسران و اندیشوران علوم قرآنی نیز استفاده شده است. در این پایان نامه موضوعات مهمی از جمله چگونگی خلقت زن، قوامیت و برتری مرد، تنبیه بدنی، تعدد زوجات، عدم تساوی ارث زن با مرد و عدم تساوی شهادت زن با مردان مورد بررسی قرار گرفت و در پایان این گونه نتیجه گیری شد که اکثر مفسران شیعه و سنی معتقدند که این امور با کرامت زن منافات نداشته ولی برخی مفسران دستور تنبیه بدنی زن را منافی کرامت زن دانسته و خواسته اند با بیان حکم تعزیری بودن یا نسخ این قسمت از آیه، کرامت و منزلت زن را حفظ کنند. کلید واژه ها: مفسران معاصر، شیعه، سنی، کرامت زن.

چکیده در این رساله‌ یکی از مهمترین و چالش برانگیزترین مسائل کلامی یعنی علم انبیا از دیدگاه دو متکلم برجستهی شیعه و اهل سنت مورد نقد و بررسی قرار میگیرد. اختلافات زیادی در ماهیت و ابعاد علم پیامبران بین متکلمان شیعه و اهل سنت وجود داد و این اختلافات علاوه بر ایجاد تفاوت آراء در آموزهی عصمت انبیا، باعث ایجاد شبهات زیادی نیز شده است که با روشن شدن ماهیت و ابعاد علم انبیا از دیدگاه این دو عالم مشهور به بسیاری از آنها پاسخ داده میشود. فخررازی نبی را دارای قوهی قدسیه میداند. از نظر او انبیا افرادی هستند که دارای نفوس قوی میباشند، این نفوس در کمال قوهی عقل نظری و عملی قراردارند و به تکمیل قوی نظری و عملی دیگران نیز میپردازند. ویژگی این نفوس شدید الحدس بودن آنها است، به طوری که مجهولاتی که برای دیگران با پیدا کردن حد وسط معلوم میگردد، برای آنان با اندک تاملی حاصل میشود. او انبیا را در منتها درجهی عقل بالملکه و ارواح آنان را در منتها درجهی بشریت و اولین درجهی ملائکه دانسته، از این رو علم آنان را اکتسابی و محدود میداند. واما علامه طباطبایی نبی را به حسب مقام نورانیت، کامل‌ترین انسان عهد خود و مظهر اسما و صفات خدا دانسته و علم ایشان را نامحدود، حضوری و لدنی میداند. البته این نکته را بیان میکند که منظور از علم غیب، غیب نسبی است نه مطلق و مواردی که در آیات یا روایات مبنی بر عدم علم ایشان بیان شده است، به مقتضیات بشری و علوم عادی آنان برمیگرداند و معتقد است علم غیب تکلیف آور نیست. در این پژوهش برخی از نظرات فخررازی در زمینهی علم انبیا نقد شده است و نا تمام بودن آنها در مقایسه با دیدگاه های علامه طباطبایی مورد ارزیابی قرار گرفته است. کلید واژه ها: علم انبیاء، نبوت، فخررازی، علامه طباطبایی، عصمت، حدس

این پژوهش مفهوم ومصداق آیه ی کریمه « وَ إِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیهِْمْ أَخْرَجْنَا لهَُمْ دَابَّةً مِّنَ الْأَرْضِ تُکلَِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ کاَنُواْ بَِایَاتِنَا لَا یُوقِنُونَ» (سوره نمل، آیه 82) را درآینه تفاسیر شیعه وسنی به صورت توصیفی و مقایسه ای مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است . روش گرد آوری داده ها در آن، کتابخانه ای وإسنادی و از نوع مطالعات مروری فراگیر است. روش پردازش و تحلیل اطلاعات نیز توصیفی و تحلیلی و تاحدی، تاریخی است. نویسنده کوشیده است با مرور نسبتا جامع در تفاسیر فریقین، دیدگاه های متفاوت و همگرا را مطالعه کند. حاصل این مطالعه در سه بخش متمایز از آیه شریفه گزارش و بررسی شده است: بخش اول (وَ إِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیهِْمْ)، بخش دوم (أَخْرَجْنَا لهَُمْ دَابَّةً مِّنَ الْأَرْضِ)، و بخش سوم (تُکلَِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ کاَنُواْ بَِایَاتِنَا لَا یُوقِنُونَ). پس از بررسی کلیاتی چون، تعاریف و مفاهیم، پیشینه ی تحقیق و معرفی منابع و ارزیابی تفصیلی آنها و ارائه چشم اندازی کلی از فضای عمومی سوره نمل، در بررسی بخش اول به این نتیجه رسیده ایم که وقوع قول که بر کفار و مشرکان تمامی قرون و اعصار رخ می دهد، از نظر اکثر مفسران شیعه وقوع «رجعت» است. تعداد محدودی از مفسران شیعه و تقریبا تمامی مفسران اهل سنت، آن را وقوع قیامت و نزول عذاب بر آنان می دانند. در مطالعه بخش دوم آیه، بیشتر مفسران اهل سنت مصداق دابه را جانوری عجیب الخلقه بر می شمرند و برایش ویژگی ها و صفاتی عجیب و دور از ذهن بر می شمرند. اندکی از آنان هم در مورد تعیین مصداق برای آن سکوت کرده اند. اما در میان مفسران شیعه، معدودی از معرفی مصداق معین سر باز زده اند و اکثریت، آن را یک انسان تلقی کرده اند که ممکن است امام علی(ع) ویا حضرت مهدی(عج) باشد. وسرانجام درتفسیر قسمت سوم ایه، اولین اختلافی که به چشم می خورد، قرائت «تکلمهم» است. برخی از مفسران اهل سنت، قرائت به صورت «تَکلِمُهُم» را پذیرفته اند؛ اما هیچ یک از مفسران شیعی مذهب، این قرائت را که به معنای صدمه و زخم زدن است نمی پذیرند.در مورد ادامه ی این بخش، مفسرانی از هر دو فرقه، «أَنَّ النَّاسَ کانُوا بِآیاتِنا لا یُوقِنُون» را سخن دابه می دانند و بقیه، آن را سخن خداوند بر می شمرند. بر همین اساس، دیدگاه آنان در مورد مصداق آیات در این آیه نیز متفاوت است. بررسی تطبیقی اقوال را می توان در نتیجه گیری نهایی رساله ملاحظه کرد.

رسیدن به بالاترین مقامات معرفت و کمال روحانی، پیوسته از اهداف بلند انسانهای عارف بوده است. در اندیشه این انسانها، محبت رمز رسیدن به این مرحله از تعالی و کمال روحانی است که از آن در آثار خود به «حب»، «عشق»، «محبوب» و «معشوق» یاد کرده‌اند.

يکي از تحولات مهم در منطقه خاورميانه، پيدايش و رشد بي‌رويه گروه‌هاي تندرو سلفي و تکفيريِ به‌ظاهر مسلمان، با نام وهابيت يا داعش است. يکي از مهم‌ترين اعتقادات اين گروه‌ها، تکفير و شرک دانستن عبادت در کنار مقابر مي‌باشد. آنها براساس اين اعتقاد غلط، به تخريب مقابر بزرگان دين و اوليای الهي می‌پردازند و نمازگزاران در مقبره‌ها را مشرک مي‌خوانند. اين مقاله با مطالعه‌اي اسنادي ـ تحليلي در منابع معتبر اهل سنت، به دنبال کشف حکم عبادت و نماز خواندن در مقابر با هدف جمع‌آوري و تحليل ادله نقلي جواز عبادت در این مکان‌ها است. بر همين اساس، ادله جواز عبادت در مقابر از منظر چهار منبع: قرآن، روایات، سيره صحابه و ديدگاه‌هاي مذاهب اربعه سامان‌دهي شده است. براساس کاوش در این منابع، ادله نقلي معتبر و قابل‌توجهي بر جواز و مشروعيت عبادت در مقابر وجود دارد و بسياري از دانشمندان مذاهب، معتقد به مشروعيت آن هستند.