جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نگارنده، در این کتاب تلاش می‌کند چهره‌ای متدین از "ویتگنشتاین" نشان دهد و میان دیدگاه‌های فلسفی و دینی وی پیوند حاصل نماید. این کتاب با مقدمه‌ی مفصل مترجم به چاپ رسیده است. وی خاطرنشان می‌کند: "ویتگنشتاین در فلسفه‌ی متقدم خود، روی هم رفته نظر خوشی به مابعدالطبیعه نداشته است و این امر در نگاه وی به دین نیز موثر بوده است. همان گونه که گزاره‌های مابعدالطبیعی راه به بی‌معنایی و مهمل‌گویی می‌برند، گزاره‌های دینی نیز بی‌معنا و مهمل هستند. او مابعدالطبیعه، الاهیات و اخلاق را به دیار "آن چه نمی‌توان گفت" می‌فرستد. بر طبق نظر وی در رساله‌ی "خدا خود را در جهان آشکار نمی‌سازد" خدای ویتگنشتاین خدایی متشخص نیست، همسان با معنای زندگی است؛ یعنی آن چه معنای جهانی نیز هست و همسان با سرنوشت است؛ یعنی جهانی که مستقل از اراده‌ی ماست، هم‌چنین همسان است با آن گونه که اشیا هستند. دو الویت هست: جهان و وجود مستقل من. نهایتا دین در تفکر ویتگنشتاین متقدم، بخشی از قلمرو "رازآمیز" تلقی می‌شود. بر خلاف واقعیت‌های معرفتی، دین نمی‌تواند در گزاره‌های معنادار بیان شود؛ بلکه تنها می‌تواند نشان داده شود".

یکی از نیازهای جدی جوامع بشری از بدویت تا پسامدرنیسم، شأن صلح جویی در مقابل‎ ‎خشونت‌طلبی است؛ بنابراین هرچه فضای فکری توسعه‌یافته مطرح شود، نیاز به طرح بازگشت به صلح و دوری از خشونت بیشتر خواهد شد. ایرانیان از همان آموزه‌های باستانی و مهرگرایانه‌شان تا پذیرش ظرفیت‌های شیعی، همواره مکاتبات و گفتمان‌های صلح از خود تولید و یا ترویج نموده‌اند. متأسفانه جامع جهانی پس از ورود به عصر جدید و جنگهای خانمان‌برانداز اول و دوم جهانی، طرح موضوع صلح را گرچه به عنوان یک منشور قطعی پذیرفت، اما گامهای جدی علمی قابل قبولی در توسعة ساحت صلح پیش‌بینی نشد. شاید محافل علمی خیلی دیر‌تر از توسعه و تولید سخت‌افزار‌های جنگی به فکر نرم‌افزارهای صلح افتاده باشند. با عنایت به اهمیت بازگشت به صلح در محافل علمی عصر حاضر، ضرورت بیان خاستگاه بشری از لابلای متون و آداب و رسوم مردمان ایران‌زمین غیرقابل انکار و اجتناب‌ناپذیر است. اگر مشرق زمین گهواره تمدن بشری باشد، پس بازیافت آرمان صلح یکی از خاستگاه‌های این تفکر بوده و هست. دکتر محمد جعفرامیر محلاتی استاد الهیات صلح در دانشگاه ابرلین امریکا در طرح مطالعاتی بخشایش در ساحت دین و سیاست و صلح، تاکنون بیش از دو عنوان کتاب با محوریت «عذر و عفو» و ورود به این فضیلت‌های محوری به حوزه روابط عمومی و بین‌المللی دنبال نموده که به لحاظ انسجام هوشمند برای سطوح عالی آموزشی در حوزه و دانشگاه شایستگی دارند. وی به همراه یازده ایران‌شناس و اسلام‌شناس غربی و ایرانی، مجموعه‌ای ۱۴ مقاله‌ای زیر عنوان بخشایش و عذر و عفو تهیه نموده‌اند. جمشید چوکسی استاد دانشگاه ایندیانا، در مقاله بخشایش سنت ایران باستان با استناد به مکتوبات هرودوت یونانی به اثبات چگونگی نظرگاه‌های غنی پیرامون عذر و عفو، ریشه‌های مفاهیم رحمت و آمرزش سنت دینی و ایرانی باستان در بخشایش و آمرزش دیدگاه‌های مهمی داشته است. چارلز گریسولد استاد فلسفه دانشگاه بوستون تاریخچه عذر و عفو را در فرهنگ‌های مختلف یونانی و غربی مورد توجه قرار داده و نشان می‌دهد چگونه فرهنگ یونانی فاقد اندیشه ضرورت عذر و عفو به عنوان فضائل بوده است. دکتر محمدجعفر امیرمحلاتی به برجستگی‌های اندیشه شیعی در مورد عذر و عفو به‌ویژه به مسأله بسط اندیشه شفاعت و توسل می‌پردازد و ابراز می‌دارد که منابع شیعی توانمندی مهمی در ایجاد رویکردهای میانجی‌گر در جهان قضاوت و سیاست ارائه می‌دهند. ‏ چارلز متیوز استاد مطالعات مذهبی دانشگاه ویرجینیا امریکا بحث عذر و عفو را در چارچوب کلام جدید مورد ملاحظه و بحث و نظر قرار داده و نشان می‌دهد که چگونه بخشایش در زندگی مدرن اهمیت روزافزونی یافته است. لوسی الایس استاد فلسفه دانشگاه سان‌دیاگو کالیفرنیا بین گزاره‌های اخلاقی و عقلانی که عوامل ضروری برای بخشایش هستند، توازن ایجاد می‌کند. به اعتقاد وی بخشایش این نیست که بکوشیم از شر کینه‌ورزی موجه خلاصی یابیم، بلکه این است که دیگر دلیل موجهی برای ادامه آن نداشته باشیم. ایوگارارد استاد مرکز مطالعات اخلاق حرفه‌ای دانشگاه کیلی و دیوید مک ناتون استاد اخلاق فلسفی دانشگاه اکسفورد انگلستان در بحثی با عنوان بخشایش بی قید و شرط طرفداران مشروط بودن بخشایش را مورد نقد قرار می‌دهند. به اعتقاد این دو ضرورت عفو همدلانه است؛ یعنی اینکه همگان را مثل خود دارای ضعفها و قوّت‌ها بدانیم و با اجازه خطا دادن به همه انسان‌ها، ایشان را ببخشیم. عبدالعزیز ساشادینا استاد دانشگاه جورج میسون امریکا به ساز و کارهای عدالت جبرانی ـ ترمیمی قصاص در قرآن و سایر منابع اسلامی می‌پردازد. وی ریشه مشکلات را در نفسانیات می‌داند و نسبت به تغافل جامعه اسلامی از جهاد علیه نفس هشدار می‌دهد و جهاد علیه دیگری را در چارچوب اخلاق جنگ و صلح مورد نقد مفصل قرار داده است. ‏ متأله مسیحی آنتونی بش بحثی در پاسخ به مقالة ساشادینا زیر عنوان عفو و مجازات و عدالت ترمیمی به رابطه جامعه و مجرم در ایجاد جرم پرداخته است. وی در مقاله دیگری زیر عنوان بخشایش در عهد جدید یا انجیل به دلیل بی‌توجهی گردآورندگان این کتاب مقدس نسبت به این موضوع پرداخته است. محمد برکت مدرس حوزه علمیه شیراز چند مسأله مهم اعم از حکم ارتداد را بررسی نموده. سعید رحیمیان عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز به توبه از منظر عرفان اسلامی پرداخته و به طور مفصل آرای عمده عرفا را در خصوص اقسام توبه و انابه و مراتب توبه‌کاران آورده است. عبدالرسول ‌هادیان استاد حوزه و دانشگاه، توبه و عفو را از نگاه قرآنی مفسران تفسیر قدمایی شیعی مورد توجه قرار داده است. علی‌محمد ساجدی عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز اندیشه و نهاد شفاعت معناشناسی نهادشناسی اخلاق‌شناسی و فلسفه شفاعت را از نگاه کلام شیعی و با تکیه بر منابع قرآنی و حدیثی را به طور مبسوط مورد موشکافی قرار می‌دهد. نعمت‌الله بدخشان عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز مبانی اخلاقی هنجار را با تأکید بر منابع قرآنی و به طور ویژه با استفاده از معارف مندرج در ادعیه و قرآن در یک راستا متون شیعی مورد ملاحظه قرار داده است. امید نویسندگان و مترجمان این مجموعه دو جلدی این است که فضیلت‌های کلان عذر و عفو را هم از جنبه مبانی نظری و هم از جنبه قابلیت نهادسازی و اثرگذاری در زندگی مدرن تبیین کنند و بسط دهند و جوامع اسلامی و جهانی را یادآور شوند که حسب فرموده قرآن، امکان ادامه حیات بدون بخشایش مستمر خداوند ممتنع است. انتشارات نگاه معاصر در سالهای ۹۷ـ۱۳۹۶ جلد اول کتاب را با ۴۵۸ صفحه و ۴ بخش و ۱۸ فصل و جلد اخیر را با ۴۵۹ صفحه و ۱۸ مقاله منتشر کرده است. (منبع:حسین روحانی صدر: https://www.ettelaat.com/mobile/?p=146332&device=phone)

تحقیقی که پیش رو دارید با عنوان حج از دیدگاه قرآن انجام شده است. این تحقیق به روش کتابخانه ای صورت گرفته و هدف از این تحقیق افزایش معلومات و پی بردن به جنبه های مختلف «حج» می باشد. این تحقیق شامل چهار فصل است و هر فصل به بخش های کوچکتری تقسیم شده است و «حج» از جهات مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. فصل اول به نام «کلیات» نامگذاری شده و در آن به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی حج پرداخته شده است و سپس به پیشینه تاریخی آن در میان ادیان دیگر و دوران جاهلیت و همچنین چگونگی تشریع آن بر حضرت ابراهیم پرداخته ایم. فصل دوم به نام «حج از دیدگاه فقه امامیه و اهل سنت، نامگذاری شده و در آن بحث فقهی ، احکام اعمال و مناسک حج مورد بررسی قرار گرفته است. البته بیشتر مسایل و احکام کلی بیان شده و نظرات فقهای اهل سنت نیز ذکر شده است. فصل سوم به نام «آثار و فواید حج» نام گذاری شده، در آن منافع و آثار مختلف حج از جنبه های اجتماعی و سیاسی معنوی و تربیتی و اخلاقی اقتصادی و فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته است. فصل چهارم به نام فلسفه و اسرار مناسک حج نامگذاری شده و در آن اسرار و فلسفه اعمال و مناسک حج به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است.

تحقیقی که در دست است با عنوان افکار و گرایشهای جاهلیت در قرآن نمودی از زندگی عرب جاهلی و محیط پیدایش اسلام را به ما نشان می دهد که با دقت در آن نقش اسلام در شخصیت بخشی به انسان و اهمیت این دین الهی آشکارتر می شود. این تحقیق به روش کتابخانه ای و با استفاده از فیش برداری گردآوری شده و مشتمل بر دو بخش است: بخش اول: کلیات و مفاهیم است که شامل دو فصل می باشد: فصل اول: معنای لغوی و اصطلاحی جاهلیت، و فصل دوم با عنوان جغرافیای فرهنگی اجتماعی عصر جاهلی به بیان اوضاع جغرافیایی شبه جزیره عربستان و آداب و صفات اعراب جاهلی می پردازد. بخش دوم: با عنوان افکار و گرایشهای جاهلیت در قرآن مشتمل بر5 فصل می باشد. در این بخش سعی شده گوشه ای از عادات عرب جاهلی که در قرآن نیز به آن اشاره شده مورد توجه قرار گیرد. و در ذیل هر عنوان آیه قرآنی مرتبط با آن یا نظر اسلام بیان شود و در واقع به گونه ای مقایسه ای صورت گیرد میان آیین حیات بخش اسلام و دوران تاریک قبل از آن در جاهلیت. در فصل اول اعتقادات و مذاهب اعراب جاهلی مورد توجه قرار گرفته که در ابتدا گذری به ادیان موجود در شبه جزیره عربستان در عصر جاهلی چون یهود، مسیحیت، مجوس، صابیی و آیین حنیف داریم و بعد گونه های پرستش اعراب جاهلی چون بت پرستی، فرشته پرستی، پرستش جن و اجرام آسمانی مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم مناسک و آداب نیایش اعراب جاهلی بیان شده است. مباحثی چون نماز، تلبیه، قربانی، طواف و احرام حج و... به چشم می خورد. فصل سوم به بیان گونه هایی از فحشا و منکرات در زندگی اعراب جاهلی می پردازد و اموری چون جنگ و خونریزی، دیه، قصاص، تعصبات قبیلگی، ربا، شرابخواری، قمار و زنا را مورد توجه قرار می دهد. در فصل چهارم به بیان گوشه هایی از خرافات و بدعتهای عجیب آنها در مورد حیوانات و اشیاء و... پرداختیم. و در فصل پنجم با عنوان نظام خانواده در جاهلیت در ابتدا نگاهی به شخصیت زن در آن دوران داریم و به اموری چون ارث زنان و شیوه برخورد اعراب با دختران اشاره می کنیم. بعد نکاح و امور مربوط به آن و طلاق و انواع آن و اموری مرتبط با آن بررسی شده و در پایان به بیان سنت فرزند خواندگی در بین عرب جاهلی می پردازیم

بررسی عوامل عروج و انحطاط در قرآن موضوع این پروژه است که در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول کلیات می باشند که شامل تعریف سعادت وشقاوت ومقایسه سعادت و لذت و مطالبی در این خصوص. فصل دوم عوامل عروج انسان دربعد مادی و معنوی و فصل سوم عوامل سقوط و انحطاط انسان در بعد مادی و معنوی است. به طور خلاصه می توان گفت که انسان به قصد ماندن در این جهان به صورت دائمی و فقط و فقط پرداختن به خور و خواب، شهوت و امور دنیوی و اموری از این قبیل به این دنیا نیامده است. خلقت انسان هدفی والا تر را داراست. پروردگار می خواهد انسان از رهگذر این دنیا خود را بسازد، دنیا را وسیله ای برای پشت سر نهادن مرحله حیوانیت و کسب تمام کمالات و رسیدن به آن مقامی که شایسته اوست و جایی که فقط انسان و پروردگارش در آن باشند قرار داده است. این فقط در سایه اطاعت پروردگار و وسیله قرار دادن دنیاست. ولی اگر دنیا را هدف قرار داد و تمام هم و غم خود را دنیا قرار داد آن وقت است که او شبیه حیوان می شود و بویی از انسانیت و صفات انسانی را نخواهد داشت انسانی پیروز است که بعد معنوی بر بعد خاکی او چیره شود در این صورت است که دنیا در نظر او پوچ و بی معنی می شود. در این جهان همیشه نشانه ها، دلایل و فاکتورهایی از سوی پروردگار هم در قرآن و هم در کلام معصومین مشخص شده است که انسان می تواند با استفاده از آنها خود را تا سرحد کمال بالا بکشد ولی اگر دنیا را هدف گرفت و بعد خاکی اش براو مسلط گشت آن وقت است که تا پایین ترین درجه حیوانیت سقوط می کند.

زندگانی 23ساله دوران رسالت رسول الله سر شار از حادثه های درس آموز و آکنده از جریانهای اعجاب آفرین است. معراج، سیر و سفر پیامبر به ملکوت، از جمله این رخدادهای شگرف دوران رسالت پیامبر است. معراج یکی از گنجینه های پر بار تاریخ اسلام است که علاوه بر اینکه نشانگر مقام بسیار با عظمت پیامبر(ص) است، خود مجموعه و فرهنگی عمیق و بالنده و بسیار آموزنده است. شاید بتوان گفت یکی از درخشنده ترین اوراق صفحات زندگی پیامبر(ص) حادثه معراج اوست، این سفر در اوج تکذیب ها و خیره سریهای مشرکان تحقق یافت. در اوج این نامردیها و گسترش رنجها و زجرها، خداوند آخرین پیامبر خود را به ملکوت می برد تا با ارایه شگرفی های هستی و شگفتیهای ملکوت، جان او را از حقایق الهی پر کند و قدرت لایزال الهی را به وی بنمایاند و جایگاه والایش را در ملکوت به او نشان دهد، تا او با توانی بیشتر و ثباتی افزون تر در گسترش آیینش بکوشد و مشرکان را حجتی قوی و برهانی استوار باشد. اما آنان که نوری ازایمان در دلهایشان نبود این معجزه را چون معجزات پیشین انکار کردند و آنرا خواب و رویا خواندند و به شبهه افکنی پیرامون معراج پرداختند. گروهی از آنها عروج پیامبر را روحانی خوانده و گروهی دیگر پا را فراتر نهاده و آنرا رویایی بپیش ندانستند. آنان عروج جسم را به دلیل فرضیات هیات بطلمیوس امری محال و غیر ممکن می دانستند، به همین دلیل به این شبهات وجهه علمی دادند و عواملی چون وجود نیروی جاذبه زمین، فقدان هوا در خارج از جو زمین، وجود اشعه های کیهانی و سرما و گرما ی شدید... را موانع عروج جسمانی مطرح کردند. اما تمام این موانع امروزه با پیشرفت علم بشر برداشته شده و از این امر از حالت محال و غیر ممکن خارج شده است. حال که بشر با این قدرت محدود خود توانسته خود را به نوعی در برابر این محالات قراردهد و آنها را به ممکن تبدیل کند آیا با استمداد از نیروی نا محدود الهی این امر برای پیامبر ما ممکن نیست؟ نیروی الهی در معجزه فوق نیروی بشری است و این معجزه (معراج) نیز نشان دهنده نیرویی فوق نیروی بشری است کما این که تمام معجزات انبیاء الهی به این نحو بوده است ودر پرتو قدرت الهی هیچ یک از عوامل ذکر شده نمی توانند مانعی برای عروج جسمانی روحانی رسول خدا(ص) باشد. رسول الله در این عروج از عجایب آسمانهای هفت گانه دیدن کرد و سر انجام با ره آورد چون وجوب نماز، به سوی زمینیان باز گشت تا دیدگاه انسانها را در شناخت هستی و اسرارش وسعت بخشد.

موضوع این تحقیق مقایسه زندگی دنیوی و اخروی، است که سوالاتی که در زمینه این دو نوع زندگی مطرح شده پاسخ می گو ید: مطالب این مجموعه در قالب سه بخش جمع آوری شده است. بعد از بیان مقدمه بخش اول آغاز می شود که خود شامل دو فصل است. بخش اول زندگی دنیوی است و در ابتدا به بیان ماهیت و مفاهیم آن پرداخته ایم که شامل ماهیت دنیا، حقیقت آن است. فصل اول: ویژگیهای دنیا در آن بیان شده واعتبارات زندگی دنیا و تمثیل های زندگی دنیا. فصل دوم: از این بخش، نحوه زندگی انسان در دنیا است تفاوت کلی انسانها و پایان دنیا و غیره. و در بخش بعدی این مجموعه که شامل چهار فصل است فصل اول کلیات است، در مورد سرای جاویدان و شئون آخرت است و در فصل دوم به بیان مرگ و ماهیت آن پرداخته می شود. در فصل سوم: از این بخش به تقسیم زندگی آخرت پرداخته و به توضیح و تفسیر برزخ پرداخته است. فصل چهارم: قیامت، بهشت ودوزخ و به ویژگیهای آن پرداخته می شود و در پایان بخش سوم مطرح می شود که شامل سه فصل است فصل اول مقایسه ماهیت و طبیعت و روز وشب این دو زندگی و فصل دوم تفاوت لذات و رنج ها و انسانهای موجود در آنجاست. فصل سوم هم تفاوت وجوه دنیا و آخرت است و در پایان یک نتیجه گیری کلی وجود دارد.

در قرآن کریم بیست و هشت مرتبه کلمه عدالت و عدل به کار برده شده است که در بیست و پنج آیه ازیازده سوره قرآن است. پنج تعریف عمده برای عدالت شده است: 1 نفی هر گونه تبعیض و رعایت استحقاق ها،2 رعایت حقوق افراد و دادن حق به حق دار،3 قرار دادن هر چیز به جای خود و اعطای حق هر کس به صاحب آن،4 موزون بودن، 5 عدل الهی. عدالت به دو دسته تقسیم می شود: الف) عدل الهی : 1)عدالت تکوینی 2)عدالت تشریعی 3) عدالت جزایی ب) عدالت انسانی: 1) فردی : اخلاقی، فقهی 2) اجتماعی: اداری، اقتصادی، قضایی. از دیدگاه شهید مطهری عدالت اجتماعی بدین معناست: «ایجاد شرایط برای همه بطور یکسان و رفع موانع برای همه بطور یکسان» مصداق های عدالت اجتماعی درقرآن عبارتند از: 1 عدالت در گفتار و سخن خوش 2 عدالت در قضاوت3 عدالت در معاملات روزمره چه در خرید و چه در فروش 4 عدالت در شهادت دادن5 عدالت در نگارش اسناد و قراردادها 6 عدالت در خانواده و نسبت به همسران. یکی از مصادیق عدالت اجتماعی در نهج البلاغه را می توان در فرمان امام علی(ع) به مالک اشتر فرماندار مصر مشاهده کرد مرکزیت این فرمان در عدالت اجتماعی و ابعاد چهارگانه آن عبارتند از: 1 خدا سالاری 2 مردم سالاری3 شایسته سالاری4 دیوان سالاری تحقق عدالت بدست مردم است و حکومت و مدیریت بستر ساز اقدام مردم برای اجرای عدالت است مهمترین شرایط اجرای عدالت عبارتند از: 1 امنیت 2 مشارکت همه جامعه 3 ترغیب مردم به رصد اعمال حکام و افزایش حساسیت آنها برای اجرای عدالت 4 جلب خوشنودی مردم زمینه سازی برای عدالت اجتماعی عبارتند از: الف) زمینه های فرهنگی ب) زمینه های اقتصادی 1 عمران و آبادی زمین 2 سرمایه گذاری 3 مدیریت کار آمد و برنامه ریزی درست 4 بخش عمومی نه بخش خصوصی 5 صرفه جویی و ریاضت اقتصادی 6 کار و تلاش 7 امنیت و انسجام عمومی8 همکاری دولت و ملت.