جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نگاه ناب اثری ارزشمند از آیت الله سید رضی شیرازی می باشد. نگاه ناب حاوی یک دوره معارف حقه به شیوه ای بدیع و استدلالی عرضه شده و ده ها نکته دقیق علمی و فلسفی با قلمی شیوا تبین شده است. ایشان در مقدمه این اثر هدف نگارش را اینگونه توضیح می‌دهند : “بنیان عمل عقیده است. آدم نخست معتقد می شود و سپس به عمل می پردازد. آن گاه که شالوده عقیده در جامعه ای متزلزل میشود، سیمای عمل در آن جامعه رنگ تباهی و فساد به خود میگیرد. هر گونه اصلاحی باید از اصلاح عقیده آغاز شود. عمری را بر اساس این فکر سپری کرده ام و از خداوند توفیق خواسته ام تا بتوانم در این راه مقدس گامی صادقانه بردارم. سر و کارم با جوانان بوده است؛ آنانی که در اقیانوس امواج تبلیغاتی جهان امروز سردرگم گشته اند و به دنبال دستگیره ای محکم هستند و اعتقادی صحیح را میجویند. این کتاب کمک شایانی به صاحبان اندیشه میکند تا آنان بنیان ارزشمندی برای اصول عقایدشان ایجاد نمایند. از آنجا که اعتقاد به خداوند اساس و محور همه اصول اعتقادی است و سایر اصول (عدل، نبوت، امامت و معاد) هر کدام به گونه ای به این اصل بر میگردد. کتاب را مشتمل بر سه بخش قرار دادم. بخش اول خداشناسی. به همین مناسبت مبحث عدل در پی بحث اثبات صانع آمده است. بخش دوم فرمان خدا. به همین مناسبت بحث نبوت به بحث امامت می انجامد. بخش سوم پاداش و کیفر فرمانبری و نافرمانی. بحث معاد و روز رستاخیز در این بخش مطرح می شود. از خداوند میخواهم توفیق تبیین و تکمیل این مباحث را به این بنده و توفیق مطالعه و بهره مندی از آنرا به خوانندگان گرامی اعطا فرماید.” مولف این کتاب را به منظور تقویت مبانی اعتقادی نسل جوان و حل گره های فکری آنان در سال 1350 شمسی تالیف کرده است. روش ایشان در این کتاب، مطرح کردن نظریات و شبهات اصول اعتقادی، و سپس نقد منصفانه آنهاست که بدین سان، اندیشه برتر در میزان عقل و منطق، روشن شده است. این کتاب در گذشته با نام طرح و نقد اندیشه ها در مبانی اعتقادی به چاپ رسیده است و چاپ جدید این اثر دربردارنده تغییرات زیر است: 1. مولف محترم، طی حدود یکصد جلسه این کتاب را برای عده ای از طلاب و علاقه مندان تدریس کرده اند که در این چاپ توضیحات لازمه به صورت پیوست در پایان هر فصل آورده شده است. 2. با توجه به طرح اشکالات جدید در عرصه فکر و عقیده و نیز وجود کاستی های در چاپ پیشین، با اشراف معظم له نسبت به جبران آنها تلاش شده است. 3. مطالب کتاب در حد امکان، منبع یابی و مستندسازی و واژه نامه برخی اصطلاحات کلامی و فلسفی و نیز فهرست های تخصصی در پایان کتاب آورده شده است.

مجموعه زلال حکمت ( سخنرانیهای حضرت آیت الله سیدرضی شیرازی )؛ تنظيم و تدوين : سید محمد حسین آیت الله زاده شیرازی؛ انتشارات اطلاعات؛ جلد اول : تفسیر: آنچه از معنای لغوی تفسیر به دست می آید ، روشن کردن و واضح نمودن میباشد به گونه ای که از یک مطلب غیر واضح پرده برداری شود . در میان تعاریف گوناگون قدر جامع آن است که تفسیر علمی میباشد که به وسیله آن مقصود از آیات قرآن که کلام حداوند ااست کشف میشود و این علم نه تنها برای شناخت احکام بلکه برای پی بردن به تمام مکنونات و مضمونات کتاب الهی به کار گرفته میشود. با توجه به این تعریف مشخص میشود مفسر کسی است که در مباحث فلسفی قرآن یک فیلسوف و در مسائل اخلاقی آن یک دانشمند متخلق به اخلاق قرآنی ، در مسائل فقهی آن يك فقيه باشد. جامعیت مفسر قرآن باید بویی از جامعیت قرآن برده باشد تا بتواند قرآن را همان گونه که شمولیت دارد تفسیر کند. و در غیر این صورت تفسیر او صرفا یک بعد از این کلام الهی را تبیین خواهد کرد . آیات قرآن از دیدگاه های متعدد میتواند معانی گوناگون داشته باشد که این آیات با گذر زمان و رفع جهالت های بشری هر چه بیشتر رخ مینماید . حاصل تلاش هایی که برای تفسیر این کتاب عظیم صورت گرفته منجر به شکل گیری مکاتب تفسیری مختلف با گرایش های متفاوت گشته است. از ان جمله گرایش های عرفانی ، کلامی ،ادبی ،علمی ،اجتماعی ،روایی ، فلسفی و اجتهادی میباشد. این تقسیم بندی بر اساس وجه غالب و روح حاکم بر تفاسیر میباشد. این گرایش ها مانعه الجمع نمیباشند کما اینکه تفسیری مانند المیزان دارای گرایش های علمی کلامی و فلسفی میباشد. در بین تمامی این گرایش ها به نظر میرسد گرایش اجتهادی کامل ترین آنها میباشد. اجتهاد از واژه ی جهد به معنای تلاش و کوشش می آید. در این شیوه مفسر تمام تلاش خود را برای رسیدن به مقصد که همان تفسیر میباشد به کار میبرد. در این گرایش استنباط و فهم آیات قرآن با استفاده از منابعي مانند دیگر آیات قرآن ، روایات ، قرائن عقلی ، احادیث ، لغت و ادبیات و... صورت میگیرد. حضرت آیت الله شیرازی به خاطر درک اساتید منحصر به فرد ، جامعیت کم نظیری در علوم معقول و منقول پیدا کرده اند . این شمولیت علمی توانسته از ایشان مفسری با گرایش اجتهادی بسازد. خواننده محترم ضمن مطالعه این مجلد درمی یابد عقل در پرتو نقل چه جایگاه رفیعی در مباحث ایشان دارد.به علاوه که ایشان هیچ گاه از بررسی و تطبیق علمی مسائل روز با کلام الهی غافل نبوده اند. در نهایت دغدغه معظم له نسبت به مسائل اخلاقی و اجتماعی و معضلاتی که در اثر کم توجهی به مفاهیم کلام وحی گریبانگیر جامعه اسلامی شده ، قابل توجه میباشد. تطبیق ارزشمند قواعد فلسفی با آیات قرآن از دیگر جلوه های ارزنده این اثر است . به طور خلاصه این تفسیر شامل عناصر مشترک در تمامی تفاسیر عصر میباشد از جمله : کوشش برای خرافه زدایی ، تلاش برای عقلانی ساختن بنیادهای نظری دین ، التفات به مسائل اخلاقی و اجتماعی و علمی و مبتلا به جامعه و تلا ش برای آسان سازی فهم قرآن میباشد . با ملاحظه همه این ویژگیها شما میتوانید از این کتاب به عنوان چشمه ای زلال و پاکیزه ، کثیری از هست ها و نیست ها ( حکمت نظری ) و باید ها و نبایدها (حکمت عملی ) را از قرآن و روایات به دست آورید.

بنده سیدرضی شیرازی فرزند آقا میرزا محمدحسین شیرازی هستم .ایشان هم فرزند مرحوم میرزا علی آقای شیرازی فرزند میرزای بزرگ هستند. میرزای شیرازی دارای دو پسر بوده است . یکی آقا میرزا محمد که در زمان خود میرزا فوت می کند واز علماء و مدرسین بوده است و دیگری آقا میرزا علی آقا که جد ماست واز مراجع بزرگ نجف و از شاگردان پدر بزرگوارش و مرحوم میرزا و میرزا محمدتقی شیرازی بوده است . آیات بزرگی مانند: آقا سید عبدالهادی شیرازی، آقا میرزا مهدی شیرازی، آقای میلانی، آقای اردوبادی و آقای خوئی از شاگردان مرحوم آقا میرزا علی آقا بودند. جلسات درس ایشان را در نجف اشرف به یاد دارم . آن بزرگوار در سال 1355 هجری قمری به رحمت خدا پیوست . در همان سال آیه الله نائینی و آیه الله حائری نیز با فاصله کمی مرحوم شدند. در سال 1345 هجری قمری در نجف اشرف متولد شدم و در همان جا تحصیلات خود را شروع کردم . تا قریب سی سالگی در نجف بودم و به فراگیری مقدمات و سطوح و خارج موفق بودم . از آیات بزرگی همچون : پدرم و مرحوم آیه الله العظمی شیخ کاظم شیرازی جدامیم قدس سره استفاده کردم . معمولا درایام تابستان و غیر آن به واسطه ضعف مزاج و گرمای شدید نجف به تهران می آمدم و ازاساتیدی چون : مرحوم آقای شعرانی، آقای عماد رشتی و آقای آشتیانی استفاده درسی داشتم . این وضع ادامه داشت تااین که در تهران مستقر شدم واز مرحوم آیه الله آقا شیخ محمدتقی آملی قدس سره تقاضای درسی نمودم . تمایل آن مرحوم به تدریس فقه بود. پس از شور و مذاکره قرار براین شد که ایشان خارج عروه الوثقی را شروع فرمایند.این شرحی که بر عروه از ایشان به جای مانده درسهایی است که برای حقیر و جمعی داشته اند. قریب هفت سال در درس خارج آن فقید سعید صبحها شرکت داشتم . کتب معقول را به ترتیب : «شرح منظومه» و «اشارات» و «اسفار» خدمت آیات عظام آقا میرزا مهدی قمشه ای الهی، آقا میرزاابوالحسن شعرانی و آقاسیدابوالحسن قزوینی رفیعی قدس الله اسرارهم فرا گرفتم . خدمت مرحوم آقای شعرانی قدس سره «هیئت» و «شفا» نیز خوانده ام . در محضر آیه الله قزوینی واستاد بزرگوار فاضل تونی طاب ثراهم شرح فصوص را خوانده ام . در ضمن استاد بزرگوار مرحوم قزوینی چندین سال که اسفار می فرمودند درس خارج فقه : مکاسب اجاره طهارت نیز تدریس می فرمودند. بنده دراین دروس هم توفیق شرکت داشته ام . آن مرحوم اجازه اجتهادی هم به من مرحمت فرموده اند.البته این اجازه را درایامی دادند که حقیر در قزوین جهت استفاده از محضرشان توقف کرده بودم . در دروس اسفار مرحوم آیه الله میرزااحمد آشتیانی هم توفیق شرکت داشته ام .

مجموعه زلال حکمت ( سخنرانیهای حضرت آیت الله سیدرضی شیرازی )؛ تنظيم و تدوين : سید محمد حسین آیت الله زاده شیرازی؛ انتشارات اطلاعات؛ جلد دوم : اخلاق: قال رسول اللّه‏ صلي‏الله‏عليه‏و‏آله: «إِنَّمَا بُعِثتُ لِأُتَمِّمَ مَكارِمَ الْأَخلاَقِ»[1] از زمان ارسطو، حكما و فلاسفه مدركات عقل را به دو بخش نظري و عملي تقسيم كرده‏اند. اين دانشمندان، عقل نظري را آن دسته از مدركات عقل دانسته‏اند كه پيرامون هست‏ها و نيست‏هاست و يا به عبارت ديگر آن چه بايد باشد و آن چه نبايد باشد. به عنوان مثال، عقل انسان درك مي‏كند كه خدا هست، عقل هست، اجتماع نقيضين محال است و يا اجتماع ضدّين ممتنع است. اين دسته از مدركات عقل مربوط به نظر است و با عمل ارتباطي ندارد. آخوند ملاّصدرا معتقد است كه اين مدركات مربوط به صدق و كذب است. دسته ديگر از مدركات عقل كه به عقل عملي مشهور است، پيرامون وظايف و تكاليف و ارزش‏هاست. عقل آدمي درك مي‏كند چه چيز شرّ و چه چيز زيبا و خير است. تعبير ملاّصدرا از اين مدركات آن است كه اين دسته از مدركات عقل، مربوط به جميل و قبيح است مثل اين كه عقل درك مي‏كند توكل و رضا و تسليم و صدق، خوب و دروغ و سرقت و غيبت، قبيح است. با اين توضيح، معلوم مي‏شود در اكثر روايات، مثل «اَلْعَقْلُ مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحْمَنُ وَاكْتُسِبَ بِهِ الْجِنَانُ»[2] كه سخن از عقل به ميان آمده، نظر به عقل عملي بوده است. و هم چنين در كتاب شريف «اصول الكافي» كه بابي به نام «باب العقل والجهل» وجود دارد، جهل در مقابل علم و به معناي ناداني نيست، بلكه به معناي قبيح و شرّ و هم چنين عقل به معناي جميل و خير مي‏باشد. از ديدگاه اين انديشمندان، عقل عملي به چند شاخه تقسيم مي‏شود كه عبارتند از: علم تدبير منزل، علم سياست مُدُن و علم اخلاق. به اين ترتيب معلوم مي‏شود كه مدركات نظري عقل، علوم صرف بوده و مطلوبيت ذاتي دارند اما مدركات عملي عقل، مربوط به عمل بوده و مطلوبيت نفسي ندارند بلكه علمي براي عمل كردن هستند. با اين اوصاف، علم اخلاق كه از شاخه‏هاي عقل عملي است، مجموعه‏اي از گزاره‏ها و قضايايي است كه بايد در زندگي انسان مورد عمل قرار گيرد. اين قضايا و گزاره‏ها در فرايند تربيتي انسان توسط مربيان و استادان به او منتقل شده و به مرور مورد عمل وي قرار مي‏گيرد و به تدريج با تمرين و ممارست در او نهادينه شده و زوال‏ناپذير مي‏شود. پايداري و عدم زوال اين تعاليم در انسان، مجموعه‏اي از ملكات و صفات و خصايص روحي و نفسي را پديد مي‏آورد كه به آنها اخلاق گفته مي‏شود. با اين بيان معلوم مي‏شود اخلاق معناي وسيعي دارد كه شامل جميع ملكات پسنديده و خصايص ناپسند مي‏شود، اما در نظر عرف، اخلاق به صفات پسنديده نفساني اطلاق مي‏گردد. دين مقدس اسلام كه از سوي خداوند حكيم توسط پيامبر مكرم اسلام صلي‏الله‏عليه‏و‏آله براي ارشاد بشريت ارسال شده، ديني است كه كاملاً با فطرت آدمي تطابق دارد و همه ابعاد وجود او را پوشش مي‏دهد. از آنجايي كه انسان از سه بخش عقل، جسم، اميال و غرايز تشكيل شده، هر بخش از اين دين نيز به گونه‏اي متكفّل هدايت يك بُعد او مي‏باشد. لذا بخش عقايد در اسلام راهنماي عقل، بخش احكام هدايت‏گر جسم و بخش اخلاق كنترل كننده اميال و غرايز انسان هستند تا نهايتاً هر يك از ابعاد وجودي انسان از يك راهنماي وحياني برخوردار باشد. به نظر مي‏آيد ضمن ارزشي كه بخش عقايد و احكام در اسلام دارند، بخش اخلاق از اهميت بارزتري برخوردار باشد، چرا كه اخلاق نتيجه عملي دو بخش ديگر تلقّي مي‏شود. به دليل اهميت اخلاق است كه خداوند متعال در برخي آيات قرآن كريم، تزكيه را مقدم بر تعليم ذكر فرموده و يا در روايتي، پيامبر اكرم صلي‏الله‏عليه‏و‏آله هدف از بعثت خويش را تتميم مكارم و فضايل اخلاقي بيان مي‏كنند كه با اندكي تأمّل علت اين اهميت دانسته مي‏شود. چون از يك سو بنيان عمل، عقيده است، پس اگر تأكيد بر تصحيح اصول عقايد شده بدان سبب است كه نتيجه آن به صورت عمل صالح ظاهر شود. و از سويي ديگر اگر تأكيد بر انجام فرايض شده، بدان علت مي‏باشد كه علاوه بر درك ثواب و دوري از عقاب، اخلاق ما الهي شود، چون هيچ يك از احكام اسلامي مثل نماز و روزه و حج و ... جعل نشده، مگر آن كه تصفيه و تزكيه روح و تصحيح روابط اجتماعي در آن مورد نظر بوده است. در مسير فهم صحيح گزاره‏هاي اخلاقي و مهم‏تر از آن، عمل كردن به آنها، يكي از مهم‏ترين اركان، داشتن الگو و اسوه‏اي است كه علاوه بر درك صحيح آن اصول، به بهترين وجه نيز تربيت اخلاقي و ديني شده باشد. اين الگو علاوه بر اين شرايط، لازم است كه عامل به مدرَكات خود نيز باشد. اهميت الگوي مناسب در كلام امام زين العابدين عليه‏السلام به خوبي نمايان است كه فرمودند: «هَلَكَ مَنْ لَيْسَ لَهُ حَكِيمٌ يُرْشِدُهُ»[3] هر آن كس كه دانايي نداشته باشد تا ارشادش كند، هلاك مي‏گردد. كتاب حاضر مجلد ديگري از افاضات استاد اخلاق، حكيم فرزانه و مجتهد و فقيه وارسته‏اي است كه ضمن پذيرش تربيت ديني در خانواده‏اي اصيل، اخلاق پسنديده را نه تنها در عرصه نظر بلكه فراتر از آن در ميدان عمل با همه اجزاي وجود لمس كرده و به ظهور رسانده است. حضرت آيت اللّه‏ سيد رضي شيرازي در عين توانمندي علمي، همه مناصب و سمت‏هايي كه مي‏توانست ايشان را به امور علمي يا اجرايي صرف محدود نمايد، به كناري نهاد و با پيروي از سيره نبوي و علوي و سلف صالح خويش، با مردم بودن براي تربيت ديني آنان را سرلوحه رفتار خويش قرار داد. اين كتاب رايحه‏اي از نيم قرن تلاش علمي و عملي معظّم له است كه براي پويندگان وادي اخلاق مي‏تواند الگوهاي مناسب و ارزنده‏اي از آيات شريف قرآن و روايات و مباني عقل نظري و عملي و حكايات و قصص، ارائه نمايد. باشد كه جويندگان حكمت عملي از اين چشمه زلال بهره‏مند گرديده و سيراب شوند. در پايان، ضمن آن كه شما خواننده محترم را جهت آشنايي با سير تدوين و تنظيم كتاب به مقدمه جلد اول ارجاع مي‏دهيم، متذكر مي‏شويم كه سخنراني‏هاي اين جلد اگر چه كه با موضوع اخلاق ارائه شده، اما به سبب برخي محدوديت‏ها ممكن است مواردي نيز يافت شود كه از شمول اين موضوع خارج باشد. خداوند را به سبب توفيق نشر اين اثر ماندگار كه مي‏تواند در ارتقاي فرهنگ ديني مؤثر باشد، سپاس مي‏گوييم و از خوانندگان محترم التماس دعا داريم. [1]. مستدرك الوسائل، جلد 11، صفحه 187. [2]. اصول الكافي، جلد 1، صفحه 11. [3]. بحار الانوار، جلد 75، صفحه 159.